‘Wij willen een feminisme dat focust op inhoud, in plaats van op postjes voor vrouwen’

‘Het debat rond gender is levendiger dan ooit. Van de Tietloze top 100 tot de aanduiding van de lijsttrekkers voor de verkiezingen, de fixatie op geslacht is alomtegenwoordig’, aldus Jonas De Smedt en Freya Perdaens (N-VA).

Enkele tientallen jaren geleden was het duidelijk. Wilde je succesvol zijn en je eigen keuzes kunnen maken, dan werd je beter geboren als man. Vrouwen waren financieel, fysiek en maatschappelijk afhankelijk van mannen. De plaats van een vrouw binnen de samenleving werd bepaald door het al of niet aan de haak slaan van een geschikte partner.

Wij willen een feminisme dat focust op inhoud, in plaats van op postjes voor vrouwen.

Om van die onderdanigheid af te raken stonden onze ouders en grootouders op de barricades. Ze vochten voor gelijkwaardige rechten, voor stemrecht en voor een plaats in de toenmalige mannenwereld. Ze vochten voor competentie boven geslacht.

De slinger slaat door

Quota waren het noodzakelijke opstapje dat ervoor zorgde dat vrouwen op hetzelfde niveau kwamen te staan als mannen. En ze deden wat ze moesten doen. Het idee dat bepaalde jobs louter door mensen van een bepaald geslacht kunnen uitgeoefend worden, raken we eindelijk kwijt. Maar het zo goedbedoelde voetstuk maakt nu dat we geen stap links of rechts meer kunnen zetten zonder eraf te donderen.

Te vaak wordt vandaag niet de competentie van een vrouw gezien, maar enkel dat opstapje. Alsof de enige reden dat een vrouw op gelijke hoogte staat als een man, dat quotum is. Een machtspositie in een raad van bestuur, een bedrijf of het parlement wordt op die manier bijzonder wankel. Zo was er vorig jaar rond deze tijd nog een uithaal tijdens de zitting van het Vlaams Parlement van parlementslid Güler Turan (SP.A) aan het adres van minister Liesbeth Homans (N-VA): ‘Indien we de quota in de politiek niet hadden ingevoerd, was u in 2009 waarschijnlijk niet vanop de tweede plaats in het Vlaams Parlement verkozen en had ik waarschijnlijk niet op de vierde plaats gestaan en had ik hier ook niet gezeten.’ Turan zei hier onomwonden dat Homans volgens haar nooit zuiver op basis van haar competenties verkozen geraakt zou zijn.

Erger nog dan dat de omgeving dit denkt, denken ook veel vrouwen in kwestie dat over zichzelf. Dat wordt ook bewezen door het citaat. Ze lijden onder een knagend gevoel, een stem in het achterhoofd die de vraag stelt of je iets bereikt door je kunnen, of door je geslacht.

Die vraag is de olifant in de kamer waar iedereen naast probeert te kijken. Achter gesloten deuren wordt dit alles wel besproken, maar zoiets publiekelijk toegeven is een kwetsbaarheid tonen die in veel sectoren taboe is, hoewel dat nu net is wat nodig is om het probleem aan te kaarten. Kijken we naar de revolutie rond seksuele intimidatie, zien we dat dit wel vaker voorkomt. Decennialang werd seksuele intimidatie namelijk onterecht weggezet als een overdrijving. We moeten de olifant in de ruimte durven erkennen en naar buiten begeleiden indien we de zaken echt willen veranderen. Want wanneer vrouwen quota gebruiken als belediging aan elkaars adres zijn we ver van huis.

Verschil

Wanneer zijn we gestopt met iemands talenten als belangrijkste maatstaf te gebruiken? Moet geslacht vandaag overal in betrokken worden? Mannen en vrouwen zijn op veel manieren verschillend. En tegelijk verschilt iedereen evenzeer met een persoon van hetzelfde geslacht. De werkelijke vraag is uiteindelijk of iemand competent is en competenties kennen geen geslacht.

Naast die focus op geslacht bij de toewijzing van jobs, zien we ook mensen die hunkeren naar een genderneutrale samenleving. Maar hoe passen quota in een verhaal waarbinnen het niet uitmaakt welk geslacht iemand heeft, laat staan dat je dat altijd kan zien op basis van uiterlijke kenmerken? Hoe verdedig je dat Bo Van Spilbeeck recht heeft op een voorkeursbehandeling en Boudewijn niet, hoewel het duidelijk om dezelfde persoon gaat?

Is het zo dat vrouwen uit sommige sectoren zouden verdwijnen zonder quota? In bepaalde sectoren zien we een evolutie die dit tegenspreekt. Het onderwijs was oorspronkelijk een mannelijke sector, maar nu spreekt men al van een tekort aan mannen. En in de zorg zien we steeds vaker mannen aan de slag gaan. Dat we evolueren naar een samenleving waarin geslacht en competentie los staan van elkaar is een positieve zaak. Het handhaven van quota is vandaag een hindernis om een dergelijke samenleving te bereiken.

De kiescampagne vervrouwelijkt

Nooit eerder was het aantal vrouwelijke lijsttrekkers zó belangrijk in een kiescampagne als nu. CD&V kende een heuse interne strijd om meer vrouwelijke lijsttrekkers, om te eindigen met minder vrouwen op een eerste plaats dan bij de verkiezingen in 2014. SP.A en Groen wezen trots naar hun vele vrouwen bovenaan de lijst, zonder het volgens ons verder over inhoud te hebben. En bij Open VLD was het zelfs zo erg dat Philippe De Backer een stap opzij moest zetten in de zoektocht naar een vrouwelijke lijsttrekker, die men uiteindelijk niet eens gevonden heeft.

En toch, alle inspanningen ten spijt, zal het in de strijd gooien van vrouwen op topposities amper impact hebben op een vrouwvriendelijker beleid. Het opbod is een leuke aandachtstrekker maar de feministische zaak zal er niet mee geholpen zijn. Uiteindelijk is het niet het aantal vrouwen in het parlement dat een vrouwvriendelijk beleid bepaalt, maar wel de inhoud van de partijprogramma’s. En zijn die dan vrouwvriendelijker? Voorlopig zagen we dat volgens ons alleen bij N-VA. Met Assita Kanko, Darya Safai en anderen binnen onze partij draait het niet om de plaats van vrouwen op de lijst, maar om de plaats van vrouwen in de samenleving.

Vrouwen én mannen

Doorheen de jaren van politieke selectie via quota is ook de beeldvorming van vrouwen en mannen in de politiek compleet scheefgegroeid. Een politica dient zich te focussen op zachte thema’s zoals welzijn, armoedebestrijding en de belangen van andere vrouwen. De media helpen hier volgens ons een aardig handje bij. We kunnen namelijk toch geen vrouw op een geloofwaardige manier aan het woord laten over sport, financiën of defensie? En mannelijke politici kunnen zich toch onmogelijk inzetten voor gezinsbeleid of vrouwenbelangen, stel u voor. Dit samenspel zorgt ervoor dat tot op de dag van vandaag geslacht bepaalt hoe je succes kan hebben in de politiek.

Het afschaffen van quota zal een cruciale rol spelen in het doorbreken van de heersende stereotypes.

Het is naïef te geloven dat we stappen vooruit zullen zetten in de gelijkheid van man en vrouw wanneer we enkel vrouwen bij deze opdracht betrekken. ‘He for she’ is een gekende term om mannelijk engagement voor vrouwenbelangen te duiden. Mannen en vrouwen dienen samen te werken aan een gelijk speelveld voor iedereen, een speelveld zonder quota. Het afschaffen van quota zal een cruciale rol spelen in het doorbreken van de heersende stereotypes. Hopelijk kunnen we er zo voor zorgen dat geslachtskenmerken geen rol meer spelen in het publieke debat.

Laten we met het feminisme terugkeren naar de kerngedachte. Wij willen de terugkeer van een feminisme dat focust op inhoud, in de plaats van op postjes voor vrouwen, een feminisme dat waakt over de belangen van zowel mannen als vrouwen. Laten we geslacht de wereld niet laten domineren, in geen enkele richting.