De N-VA verloor bij de verkiezingen bijna 300.000 stemmen. Hoe kan de uitstroom worden gestopt? En komen die verloren stemmen ooit terug?
‘We hebben deze verkiezing verloren, dat is helaas klaar en duidelijk’, zo sprak N-VA-voorzitter Bart De Wever zijn militanten toe op verkiezingsavond. Hoe groot het verlies was, zou pas later doordringen. De N-VA verloor bijna 300.000 stemmen. ‘Op 26 mei 2019 heeft de N-VA de grootste nederlaag geleden die eender welke Vlaamse regeringspartij de laatste vijftig jaar heeft moeten ondergaan’, concludeerde collega Walter Pauli als eerste in Knack. Acht zetels verloor de N-VA, zowel in de Kamer als in het Vlaams Parlement. Binnen de partij wordt reikhalzend uitgekeken naar de presentatie van de interne analyse van deze historische nederlaag.
Om de verkiezingsnederlaag te verklaren wijst de N-VA vooral naar de CD&V. De christendemocraten, met vicepremier Kris Peeters in de hoofdrol, lagen dwars bij elke poging tot verandering. Klopt, maar dat er meer aan de hand is, beseffen ze bij de N-VA ook wel: ’t is goed in ’t eigen hert te kijken, om het met de Antwerpse dichteres Alice Nahon te zeggen. Maar geen enkele N-VA’er durft openlijk vragen te stellen bij de gevolgde strategie en campagne. Alleen Herman De Bode durfde dat vorige week in een interview met Knack. Hij was jarenlang kabinetschef bij Jan Jambon, lid van het partijbestuur en heeft nog steeds het oor van Bart De Wever. Zijn oordeel was scherp: ‘De slogan van de N-VA was “de kracht van verandering”. Maar wat hebben wij echt veranderd? (…) De zaak werd nog erger gemaakt doordat de N-VA dat falen heeft willen verdoezelen. We kozen voor de slogan “De verandering werkt”. Tja. Als een Antwerpenaar dat ziet, hoor je hem toch zeggen: ” Veur wa ziede gaai maai oan?”‘
Geen enkele N-VA’er durft openlijk vragen te stellen bij de gevolgde strategie en campagne.
Historicus Bruno De Wever, broer van Bart, wees in De Standaard nog op iets anders: ‘De N-VA rijdt voor de beter verdienende Vlamingen. Daar betalen ze nu een prijs voor. (…) Op sociaal vlak blijft de N-VA een hardvochtige partij die geen lans breekt voor de zwakkeren in de samenleving.’ Dan speelde het Vlaams Belang het slimmer, door zich te profileren op sociale thema’s, met de eis van een minimumpensioen van 1500 euro. De Bode noemt dit ‘geniaal’ van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken. ‘Toen ik hem hoorde, dacht ik meteen: die vent heeft gelijk.’ Het Vlaams Belang won meer dan 500.000 stemmen, ongetwijfeld ook dankzij haar antimigratie- en anti-establishmentdiscours. En zoals vroeger de VU een zweeppartij was voor de CD&V is het Vlaams Belang vandaag een zweeppartij voor de N-VA.
De zware klap die de N-VA moest incasseren, wordt gemaskeerd door het feit dat ze nog altijd de grootste partij van het land is en de Vlaamse regering mag vormen. Dat De Wever daarvoor nu al weken onderhandelt met het Vlaams Belang, dat er zelfs concrete teksten worden geschreven, is onbegrijpelijk: de N-VA en het Vlaams Belang behalen samen geen meerderheid, en geen enkele andere partij wil hen daaraan helpen. Het is geen voorbeeld van goed bestuur dat De Wever geen werk maakt van een haalbare coalitie. Ook op Europees niveau slaat de N-VA de laatste weken een mal figuur door voor de ECR-fractie te kiezen. Ze gaat dus samen zetelen met Vox, een ‘neofranquistische groupuscule‘, aldus politicoloog Bart Maddens. De N-VA probeerde dit te vergoelijken door te zeggen dat elke familie wel ‘een zatte nonkel’ telt, maar ook dat is onbegrijpelijk.
Het realistische scenario is nu dat Jan Jambon minister-president wordt.
Terwijl de CD&V, de Open VLD en de SP.A piekeren over hoe ze kunnen overleven, moet de N-VA zich bezinnen hoe ze kan voorkomen dat er nog meer kiezers weglopen. En als het even kan, hoe ze de 300.000 verloren stemmen kan terugwinnen. Door het Vlaams Belang aan de borst te drukken? Door het communautair hard te spelen? Het zijn voor de N-VA levensbelangrijke vragen. En anders dan bij de traditionele partijen wordt de positie van de voorzitter niet ter discussie gesteld: ondanks het historische verlies wordt er niet gezaagd aan de poten van De Wevers stoel.
Misschien is dat nog wel de allergrootste uitdaging voor de N-VA: is er iemand die Bart De Wever als voorzitter kan opvolgen wanneer hij straks minister-president wordt? Het wordt niet makkelijk om in zijn voetsporen te treden. Daarom is het realistische scenario nu dat Jan Jambon minister-president wordt. Zo wordt meteen ook zijn politieke talent maximaal gebruikt, want een federale regering is niet voor direct. En De Wever blijft burgemeester van Antwerpen, wat hij het liefste doet. Én partijvoorzitter. Het wijst erop hoe afhankelijk de N-VA is van één persoon. En kijk naar de SP.A van Steve Stevaert, de CD&V van Jean-Luc Dehaene of de Open VLD van Guy Verhofstadt: dat is nooit goed.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
