Weer een kanon op Jan Jambon

Enkele dagen voor de federale onderhandelaars N-VA, MR, CD&V en Open VLD zouden moeten landen, zet La Libre Belgique Jan Jambon op de voorpagina. Daarbij: ‘Het troebele verleden van een toekomstige N-VA-minister’. Het is niet de eerste keer dat op Jambon gemikt wordt in het licht van de postenverdeling.

De Brusselse krant La Libre Belgique zet enkele dagen voor een voorspelde landing van de ‘Zweedse’ onderhandelaars, een van de belangrijkste onderhandelaars op haar voorpagina. De krant wijdt het openingsstuk aan N-VA-topper Jan Jambon en zijn ‘mauvaise fréquentations‘ (foute contacten, red). Dat pittige stuk doet niet onder voor een eerdere aanval op Jambon, uit veel verrassender hoek: de flamingante opiniesite Doorbraak.be. Onder de titel ‘Het brokkenparcours van Jan Jambon‘ werd Jambon weggezet als iemand die de N-VA kan schaden. Dat stuk was niet toevallig van de hand van een voormalig parlementair medewerker, Pieter-Jan Van Bosstraeten. Niet toevallig, want vanuit het groene pluche valt wel eens scherpe kritiek te horen op de autoritaire stijl waarop Jambon zijn fractieleiderschap invult.

Sint-Maartensfonds

Terug naar het verhaal in la Libre Belgique. Dat is genoegzaam bekend, net als de foto erbij. Jambon sprak in 2001 op een bijeenkomst van het Sint-Maartensfonds – een vereniging van voormalige Oostfronters. Ook de foto uit 1992 van Jambon op een debatavond met spreker Jean-Marie Le Pen van de Franse extreemrechtse partij Front National wordt besproken. Andere gasten toen: Frank Vanhecke, Francis Van den Eynde (ex-Vlaams Blok/Belang) en Vlaams Belang-kopstuk Filip Dewinter.

De krant kreeg Jambon niet te pakken voor een reactie, maar citeert wel een eerdere verklaring van de burgemeester van Brasschaat: ‘Het is toch niet omdat je naar iemand luistert, dat je diens ideeën volgt? Er bestaan zonder twijfel foto’s van mij met Kris Merckx van de PVDA. Maakt dat mij een Stalinist?’

Wie wel tekst en uitleg geeft in La Libre is Peter De Roover – jarenlang compagnon de route van Jambon bij de Vlaamse Volksbeweging en nu lid van diens Kamerfractie. ‘Het Nieuw-Solidaristisch Alternatief (een extreemrechtse splintergroep, red) lekte die foto om zich te wreken op N-VA omdat Bart De Wever een betoging van hen in Antwerpen had verboden. Jan nam bij het Sint-Maartensfonds het woord om te mobiliseren voor de betoging tegen de Lambermont-akkoorden. Wij van de VVB mobiliseerden toen in alle nationalistische cenakels.’

‘Nostalgie naar collaboratie met naziregime’

Weinig nieuws, dus, tot zover in het stuk van La Libre Belgique. Het artikel leest dan ook als een zoveelste gebrek aan aanvoelen van bepaalde nuances in het politieke landschap aan de overzijde van de taalgrens. Dat het artikel een aanvang neemt met een zoveelste zware uithaal van FDF-voorzitter Olivier Maingain, sterkt die indruk. Maingain zei dit op RTL-TVi, zo citeert La Libre Belgique: ‘Voor het eerst zal in de Belgische regering een partij zitten die in haar rangen mensen heeft die nostalgisch zijn naar het VNV en de collaboratie met het naziregime.’

Toch nuanceert de krant ook. Een weinig verrassend doet ze dat bij monde van Marcel Sel, een Franstalige blogger (die ook pittig in het Nederlands weet te tweeten) die het niet meteen voor het Vlaams-nationalisme heeft, maar die stroming wel kent. Sel: ‘Jambon is ontegensprekelijk rechts en een populist. Maar hij is niet extreemrechts. De nationalisten hebben zo lang in hetzelfde water gezeten dat ze er niet in slagen de modder helemaal van zich af te spoelen.’

Ook Manuel Abramowicz van ResistanceS, een Franstalig observatorium voor extreemrechts, ziet in Jambon geen extreemrechts politicus en in N-VA of de VVB geen extreemrechtse partij of organisatie. ‘De VVB verenigt extreemrechts tot radicaal marxistisch in zich. Het is wel zo dat bepaalde figuren uit de collaboratie er soms herdacht worden. Dan gaat het wel over die figuren die collaboreerden voor de volledige draagwijdte van de gruwel van de kampen kon begrepen worden. Je moet ook de context van die jaren ’30 begrijpen: het antisemitisme, de angst voor het communisme. Zelfs binnen de socialistische beweging vertoonden sommigen racistische trekken, denk maar aan Jules Destrée of Edmond Picard.’

N-VA reageert niet ‘op dit soort insinuaties’

Abramowicz wijst ook op de verschillen in perceptie tussen Vlaanderen en Wallonië. ‘Voor Franstaligen is het moeilijk te begrijpen dat iemand uit een democratische partij naar een bijeenkomst van Oostfronters gaat. In Vlaanderen lag de collaboratie echter anders. De Duitsers hadden onafhankelijkheid beloofd, het was een politieke kwestie. De Franstaligen zitten in een andere context en zij hebben bovendien nooit een extreemrechtse partij gekend die meer dan 20 procent van de stemmen haalde. Franstalige politici moesten nooit uit die vijver stemmen terugvissen: dat is een gemakkelijkere situatie.’

En N-VA? Die willen niet reageren ‘op dit soort insinuaties’. ‘We hebben hetzelfde gehoord toen Hugo Schiltz (Volksunie) toetrad tot de regering Martens VIII in 1988. Een regering met socialisten bovendien.’

Even tegen de enkels tikken

Dat de krant enerzijds opent met de ‘polémique’ over Jambon, maar anderzijds dat openingsstuk eindigt met goede en terechte nuanceringen, doet vermoeden dat de belangrijkste zin uit het artikel deze is: ‘Jan Jambon, die zonder twijfel binnen enkele dagen de meest machtige vicepremier wordt van de federale regering – en de eerste federale vicepremier die N-VA mag benoemen sinds haar geboorte in 2001.’

La Libre Belgique is realistisch genoeg om te weten dat de bijeenkomst van het Sint-Maartensfonds uit 2001 geen tweede ministerschap zal kosten, zoals dat wel het geval was bij Vlaams VU-minister Johan Sauwens. Die moest in 2001 ontslag nemen als Vlaams minister omdat hij gesignaleerd werd op diezelfde bijeenkomst.

Jambon zal in de laatste rechte lijn richting ‘Zweedse’ coalitie niet struikelen over zijn foute foto’s, weet La Libre. Maar eens tegen de enkels tikken, dat mag altijd. Want ook 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog geldt nog: à la guerre comme à la guerre.