Wat is asbest? 13 vragen beantwoord

Hoe herkent u asbest? Kan u het zelf verwijderen of loopt u dan risico op kanker? En hoe verkrijgt u een asbestattest, verplicht vanaf 23 november bij de verkoop van een oud huis? In deze praktische gids helpt Knack u op weg naar een asbestvrije woning.

1. Wat is asbest?

Asbest is een verzamelnaam voor minerale vezels die erg klein en onzichtbaar zijn. In België komt de grondstof niet voor in de natuur, maar werd het in de vorige eeuw massaal ingevoerd en verwerkt in duizenden producten zoals vloerbedekking, golfplaten en zelfs tandpasta. De lage kostprijs maakte asbest enorm populair. De stof is ook brandveilig, isolerend en makkelijk te bewerken. Het is niet voor niets dat ‘asbestos’ ‘onverwoestbaar’ betekent in het Oud-Grieks. Sinds eind 2001 geldt er in België een absoluut verbod op asbest.

2. Hoe gevaarlijk is asbest?

Dat asbest gevaarlijk is voor de gezondheid is al zeker sinds de jaren 60 van de vorige eeuw voldoende bekend. Asbestvezels, niet zichtbaar voor het blote oog, zijn vooral gevaarlijk als ze worden ingeademd. Het lichaam kan de vezels namelijk niet afbreken waardoor ze zich bijvoorbeeld in de longen nestelen. Het is wetenschappelijk bewezen dat asbestvezels onder meer longkanker, strottenhoofdkanker, eierstokkanker en mesothelioom (kwaadaardige tumor van de sereuze vliezen, nvdr.) kunnen veroorzaken. Eén asbestvezel volstaat al om ziek te worden, maar de kans vergroot naarmate de omvang en duur van de blootstelling. Mensen die via hun job vaak in contact komen met asbest, zoals in de bouwsector, lopen een groter risico.

3. Hoe herken je asbest?

Staar u niet blind op de golfplaten van uw tuinhuis, asbest werd voor talloze toepassingen gebruikt. Verliefd op die retro vinylvloer in uw nieuwe huis? De kans is groot dat er asbest in zit verwerkt. Bent u een liefhebber van oldtimers? Kijk even onder uw motorkap of er geen brandveilige doek in verborgen zit, want die is waarschijnlijk gemaakt met asbestvezels. De website van OVAM en alertvoorasbest.be helpen u asbest herkennen.

4. Hoe weet ik of er asbest in mijn huis zit?

Dat kan door zelf een staal te nemen van een verdachte plek. Hoe u een staal op een veilige manier kan nemen, leest u op alertvoorasbest.be. Dat staal kan u opsturen naar een erkend analyselabo. Op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg vindt u een overzicht van erkende Vlaamse laboratoria die asbest identificeren.

5. Wat als ik een oud huis koop of verkoop?

Vanaf 23 november 2022 is het verplicht om bij de verkoop van een huis of gebouw gebouwd voor 2001 over een asbestattest te beschikken. Een asbestattest verkrijgt u nadat een gecertificeerde asbestdeskundige een inventaris heeft opgemaakt. Alle info over hoe dat in zijn werk gaat, vindt u terug op de website van OVAM.

6. Mag je zelf asbest verwijderen?

Wat u zelf doet, doe u niet altijd beter. De kost voor de opkuis na een ondeskundige verwijdering is vaak een stuk hoger dan als u van bij het begin een gespecialiseerde firma inschakelt. Alleen hechtgebonden asbest, waarvan de dodelijke vezels dus niet loskomen, mag u zelf verwijderen. Bevindt de asbest zich binnenshuis, dan moet die bovendien onbeschadigd zijn. Gaat het om een tuinhuis buiten, dan mag u ook zelf beschadigde asbest verwijderen.

7. Hoe verwijder ik zelf asbest?

U mag asbest alleen zelf verwijderen als dat kan op een “eenvoudige manier”. Losschroeven van platen mag, die platen breken of erin zagen is uit den boze. Bevochtig de materialen, draag beschermende wegwerpkledij (waaronder een FFP3-masker) en hou kinderen uit de buurt. Op de site van OVAM vindt u instructievideo’s.

8. Hoe vind ik een erkende asbestverwijderaar?

Voor alle asbestverwijdering die niet valt onder vraag 6, moet u verplicht een gespecialiseerd bedrijf inschakelen, zoals All Asbestos Removal Services (A.A.R.S.)  Een lijst van dergelijke erkende verwijderaars vindt u op werk.belgie.be/lijst_asbestverwijderaars.aspx.

9. Hoeveel kost het om asbest te laten verwijderen?

De toestand van de vezels in de materialen is doorslaggevend voor de kostprijs. U kan best offertes laten opmaken bij meerdere firma’s op basis van uw specifieke situatie. Dak- en gevelbekleding laten verwijderen kost ongeveer 1.240 euro per ton, andere hechtgebonden asbest kost 1.300 euro per ton en voor het meeste niet-hechtgebonden asbest kan dat oplopen tot 18.000 euro per ton. De reden? Als het asbest zich binnen bevindt en er komen vezels vrij, dan moet die zone hermetisch worden afgesloten.

10. Is er een asbestpremie?

Dat hangt af van uw woonplaats. In bijna alle gemeenten wordt de ophaling van asbestcement aan huis voorzien aan een voordelig tarief. Op de site van OVAM kan je zien of dit in uw gemeente ook het geval is en wie de ophaling organiseert. Zo moet de aannemer het afval niet meenemen, wat een kost uitspaart. Op de site van OVAM vindt u ook een overzicht van alle mogelijke renovatie- en asbestpremies. Andere premies zijn de verhoogde isolatiepremie wanneer men ook een asbestdak of -gevel verwijdert. Surf naar de website mijnverbouwpremie.be voor meer info. Kijk zeker ook op de site van uw gemeente, soms hebben zij nog extra premies buiten OVAM om.

11. Mag ik asbestafval naar het containerpark brengen?

Ja, hechtgebonden asbest is welkom, maar gooi niet snel wat Eternit-platen in uw aanhangwagen. Om verspreiding van vezels te voorkomen moet asbestmateriaal altijd ingepakt worden in folie of in daarvoor geschikte big bag. Zo’n luchtdichte verpakking kan u vooraf bij uw containerpark kopen. Sommige containerparken halen asbest thuis op. In sommige recyclageparken is onverpakt asbestmateriaal niet meer welkom.

12. Wat als ik een bedrijf zie dat asbest op een verkeerde manier verwijdert?

Maak een melding aan uw lokale politiedienst of milieuhandhaver. Hun contactgegevens vindt u terug op de website van uw gemeente of politiezone.

13. Waar kan ik terecht voor asbestgerelateerde aandoeningen?

Mensen die vermoeden dat ze een aandoening hebben opgelopen door een blootstelling aan asbest, kunnen een beroep doen op het Asbestfonds. Het fonds vergoedt ook zelfstandigen, milieuslachtoffers en nabestaanden van mesothelioomslachtoffers. Voor meer info kunt u terecht op asbestfonds.be of bij uw behandelende arts.