Het kostenplaatje van het kunstmatige eiland Prinses Elisabeth, dat netbeheerder Elia voor de Belgische kust bouwt, blijft oplopen. Het energie-eiland met een kostprijs van minstens 7 miljard euro moet dienen om windenergie aan land te brengen én uit te wisselen met andere Europese landen.
Op 45 kilometer van de Belgische kust komt een kunstmatig eiland vernoemd naar prinses Elisabeth. Het zal een oppervlakte hebben van acht voetbalvelden en verbonden worden met (nieuwe) windmolenparken. Het energie-eiland krijgt ook een kleine haven en helikopterlandingsplaats voor onderhoudspersoneel.
De funderingen van het eiland zullen bestaan uit 23 betonnen blokken van 22.000 ton (60 meter lang, 30 meter breed en hoog) die momenteel worden gebouwd in Vlissingen. In 2028 zou het eerste windpark op het eiland worden aangesloten. ‘Zou’, want de kostprijs doet steeds meer vragen rijzen. Vanuit de industrie gaan zelfs stemmen op om het project tijdelijk stop te zetten.
1. Wat is het nut van zo’n eiland?
De Belgische netbeheerder Elia laat het eiland Prinses Elisabeth bouwen als elektriciteitshub. De windmolens op de Thortonbank (2,1 GW) en op toekomstige nieuwe windparken in de Noordzee (3,5 GW) zullen hun elektriciteit naar het energie-eiland sturen. Van daaruit kan het via ondergrondse kabels naar het Belgische hoogspanningsnet én naar andere Europese landen.
Het energie-eiland zal normaliter verbonden worden met het Verenigd Koninkrijk en mogelijk ook met andere landen rond de Noordzee. Het waait altijd ergens, maar niet overal tegelijk. Om energie-tekorten op te vangen als het ergens minder waait, zal dat kabelnetwerk, waarin het energie-eiland een cruciale schakel is, dat kunnen opvangen. België krijgt via het energie-eiland toegang tot grote volumes hernieuwbare energie. De kans dat het licht uitgaat, wordt zo kleiner.
2. Hoeveel zal het energie-eiland kosten?
‘Een precies cijfer kunnen we vandaag niet meegeven’, zei Frédéric Dunon, de ceo van Elia Transmission Belgium, op 12 november tijdens een hoorzitting in de Kamer. In het voorjaar van 2022 keurden minister van Energie Tine Van der Straeten (Groen) en de federale regering het energie-eiland goed met een budget van 2,2 miljard euro. In mei dit jaar werd het project al op 7 miljard euro geschat. Volgens energiewaakhond CREG betekent het dat er vanaf 2032, wanneer het eiland wordt opgeleverd, 630 miljoen euro per jaar aan de elektriciteitsconsument zal worden doorberekend.
Schattingen gaan van een extra bijdrage van 17 tot 27 euro per gezin per jaar. Dat bedrag komt dus bovenop de verdubbeling van de nettarieven, van 40 naar 80 euro per jaar, die volgend jaar wordt doorgevoerd wegens andere investeringen in ons hoogspanningsnet
Al maakt Dunon zich sterk dat het energie-eiland ook een daling in de energiekosten zal opleveren, omdat ons land dus makkelijker groene stroom kan importeren: ‘Er is een neerwaartse druk op de marktprijzen van 5 tot 10 euro per megawattuur, wat een rechtstreekse impact heeft op de factuur van de consumenten.’
© BELGA PHOTO DIRK WAEM
3. Waarom kost het zo veel?
Naast de stijgende inflatie en duurdere bouwmaterialen wijst Elia erop dat leveranciers overbevraagd zijn. De vraag naar windparken op zee en de apparatuur die daarvoor nodig is, neemt enorm toe en dat doet ‘de prijzen explosief stijgen’.
Zo kosten 330 kilometer aan wisselstroomkabels van het eiland naar het Belgische vasteland en de hoogspanningsstations op het eiland 1,4 miljard euro. Dat contract werd vorige zomer toegewezen, onder meer aan twee consortia met de Belgische baggeraar DEME en Jan De Nul.
Naast wisselstroom zal het eiland ook gebruikmaken van gelijkstroom. Die hoogspanningsgelijkstroom is meer geschikt voor elektriciteitstransport over langere afstand en is dus cruciaal voor de stroomuitwisseling met andere Europese landen. De contracten voor die gelijkstroominfrastructuur moeten nog worden toegewezen en zullen zeker duurder uitvallen dan die voor wisselstroom. Kamerlid Bert Wollants (N-VA) pleitte ervoor om dat deel pas toe te wijzen nadat energiewaakhond CREG zich erover heeft gebogen.
Ook Peter Claes, de directeur van Febeliec, de koepelorganisatie van Belgische industriële stroomverbruikers, vroeg in De Tijd om te temporiseren: ‘De kosten [voor het energie-eiland] swingen de pan uit. […] Op een bepaald moment moet je dan toch even de pauzeknop indrukken en kijken of je goed bezig bent.’
Kamerleden willen uitstel voor toewijzing duur contract energie-eiland
4. In welke fase zit het energie-eiland?
Op een werf in Vlissingen wordt volop gewerkt aan de betonnen blokken die als fundering van het eiland zullen dienen . De ruwbouw van het eiland zou duren tot midden 2026. Dan gaat het onder meer om het plaatsen van die betonnen blokken en het opspuiten van het eiland met zo’n 2,3 miljoen m³ zand. De bouw van de elektrische installaties op het energie-eiland is gepland van 2026 tot 2032. Al in 2028 zou het eerste windmolenpark aangesloten worden.
5. Zal het energie-eiland echt een Europese hub worden?
Dat is zeer de vraag. Een flinke tegenslag voor het project kwam er in augustus toen de Deense minister van Energie vraagtekens plaatste bij de aanleg van een 500 kilometer lange onderzeese kabel tussen Denemarken en ons energie-eiland. De Denen zouden nu eerder kijken naar een Duitse samenwerking.
De stroomkabel met het Verenigd Koninkrijk (Nautilus) lijkt er wel te komen. En volgens De Tijd lopen er nog haalbaarheidsstudies om windparken in Noorwegen, Frankrijk, Ierland en Nederland met het Belgische energie-eiland te verbinden. Ook de uitkomst van die potentiële projecten, die onze bevoorradingszekerheid zouden verhogen, zal bepalen of het energie-eiland zijn enorme kosten waard zal zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier