De Vlaamse roman- en toneelschrijver Walter van den Broeck is op 5 februari overleden. Van den Broeck werd 82.
‘De mensheid zou zich moeten schamen dat de naam Walter van den Broeck niet binnen de halve seconde een enorme bel doet rinkelen. Vraag aan tien mensen op straat wie Walter van den Broeck is en als er een of twee weten te stamelen: “Baard. Brief aan Boudewijn. Overleden” zal je al blij mogen zijn’, noteerde Herman Brusselmans in 2012 in een ode aan de schrijver.
Hij voegde eraan dat Van den Broeck een van de grootste naoorlogse schrijvers is en eiste stante pede een standbeeld voor de man. Dat dat standbeeld twaalf jaar later nog altijd niet gemaakt is, is godgeklaagd. Al is er wel een groene houten bank in de Koperstraat in Olen. Daarin staan twee namen, Walter en Eliane, en een hart gekrast: een eresaluut aan zijn eeuwige liefde voor Eliane de Winter.
Bazarke
Walter van den Broeck werd geboren in de lente van 1941. Buiten was het oorlog, maar binnen ook soms. Hij was de zoon van de Duitse Elisabeth Johanna Ell en Robert Van den Broeck, een man die later weleens in zijn romans figureerde. Robert was niet de gemakkelijkste: hij dronk graag. Thuis was de jonge Walter naar eigen zeggen ‘scheidsrechter van vele homerische ruzies tussen zijn ouders’.
De stripverhalen van ’t Bazarke in Sint-Jozef-Olen waren een troost. En die ene leraar die hem Gerard Walschap leerde kennen ook. Later werd hij zelf leraar en een late debutant: hij was al zesentwintig en vader van twee zonen toen hij in 1967 zijn debuut Troonopvolger uitbracht in eigen beheer. Een jaar later gevolgd door Lang weekend, uitgegeven door Angèle Manteau. Alleen al de openingszin van dat boek is literatuurgeschiedenis: ‘Joepiejahee, joepiejaho’, dacht Hector De Wagemaeckere. ‘Joepiejahee, joepijaho, drie dagen vakantie voor de boeg!’
Er volgden veel klassiekers zoals De dag dat Lester Saigon kwam (1974), Aantekeningen van een Stambewaarder (1977) of – alleen al die titel – 362.880 x Jef Geys (1970). Maar zijn beroemdste boek is Brief aan Boudewijn (1980), waarin hij de toenmalige koning een rondleiding gaf door zijn cité in zijn Kempen. Misschien was dat Van Den Broeck ten voeten uit: een globetrotter is hij nooit geweest, hij schreef liever over zijn wereld en zijn mensen.
Boel
Ergens onderweg was hij ook hoofdredacteur van het gratis weekblad Turnhout Express en richtte hij het literaire tijdschrift Heibel op samen met Frans Depeuter en Robin Hannelore. Ook in het theater maakte Van den Broeck furore. In 1971 was het boel in zijn anders zo stille Kempen: in de zinkfabriek Vieille Montagne in Balen-Wezel organiseerde het onafhankelijke arbeiderscomité een staking om meer loon te eisen. Maanden duurde die, maar ze raakten amper in het nieuws. Zijn kompaan en collega Jef Sleeckx, die een hoofdrol speelde in de staking, porde hem aan: ‘Schrijf er een toneelstuk over, Walter.’
‘Brief aan Boudewijn is Van Den Broeck ten voeten uit: een globetrotter is hij nooit geweest, hij schreef liever over zijn wereld en zijn mensen.’
Dat werd Groenten uit Balen. Die nochtans legendarische staking is na al die jaren allang vergeten, maar Groenten uit Balen groeide uit tot een evergreen: het stuk is meer dan duizend keer opgevoerd, overal in Vlaanderen, en in 2011 werd het verfilmd door Frank Van Mechelen.
Ook in zijn late dagen bleef Van den Broeck als een bezetene schrijven. De voorbije jaren zelfs aan een verschroeiend tempo: bijna elk jaar was er wel een nieuwe Van den Broeck, want ‘wat zou ik anders doen?’ ‘Sterven is niet echt iets waar ik naar uitkijk’, vertelde hij een paar jaar geleden tegen Knack. ‘Ik zou er liever zelf niet bij zijn als het gebeurt, zoals Woody Allen ooit zei – maar ik hang ook niet zo aan het leven.’
Hij was er toch bij. Wat blijft, zijn zijn woorden. ‘Eén leven is heus te kort om het leven te leren begrijpen’, noteerde hij in zijn debuut in 1967. Maar Walter van den Broeck deed met veel talent en humor toch een poging. Kom op met dat standbeeld voor deze man: er is vast nog plaats in de Koperstraat in Olen.