Waarom Vlaams Belang en PVDA de winnaars van de week zijn

De afgelopen week zijn de grenzen tussen Wet- en Dorpstraat zowel vervaagd als op scherp gesteld. Met dank aan Walter De Donder.

‘En wat denkt u? Gaan ze het goedkeuren?’ Een ongeruste vrouw heeft zich een weg gebaand richting Peter Mertens. De PVDA-voorzitter heeft net een protestactie afgerond aan de Congresplaats, op een boogscheut van het federaal parlement. Samen met zijn Waalse compagnon Raoul Hedebouw heeft hij de aanwezigen, een 200-tal, beloofd de strijd voor de zorg voort te zetten in het halfrond. Hij stelt de vrouw gerust. Een meerderheid zal de noodbegroting, inclusief het PVDA-amendement voor de zorg, wellicht goedkeuren. Om de druk toch nog aan te houden, neemt de uiterst linkse partij enkele sympathisanten mee naar de Kamer. Zij zien vanop de publiekstribune hoe een meerderheid van 83 Kamerleden donderdag om iets voor 15 uur de voorlopige twaalfden goedkeurt. Het spook van de shutdown is afgewend, de PVDA haalt haar slag thuis.

Zo komt er een voorlopig einde aan een intense twist tussen de partijen van de oude Zweedse coalitie en de rest. CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten sprak over ‘met vuur spelen’ en vreesde nog meer ‘onverlaten’. Zijn evenknie bij Open VLD, Egbert Lachaert, was bij de onverwachte stemming van het amendement hevig uitgevlogen tegen de oppositiepartijen. De liberalen briesen bij zulk ‘onverantwoord gedrag’ waarbij geld wordt uitgegeven dat er eigenlijk niet is. De N-VA stond er wat bij en keek ernaar. Enerzijds berispten de Vlaams-nationalisten de stoute oppositiepartijen. Anderzijds toonden ze wel begrip voor de noden in de zorg. Echt hard kon fractieleider Peter De Roover niet inhakken op de ‘verantwoordelijkheidszin’ van het Vlaams Belang en de PVDA. Zijn fractie stemde als enige tegen de noodbegroting. Een shutdown – hoe onwaarschijnlijk ook – zou mee op het conto van de N-VA komen.

Make Belgium Great Again

De komende weken zal blijken in welke mate de stemming van donderdag een prelude wordt voor de voorlopige werking van het parlement. Veel zal afhangen van maandag, wanneer preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) klare wijn moeten schenken: is paars-geel mogelijk? Maar zelfs als maandag een startschot zou worden van echte onderhandelingen tussen Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS), dan nog zal het parlement nog weken en wellicht zelfs maanden zonder volwaardige regering moeten opereren.

De PVDA is in ieder geval een van de winnaars van de week. De partij toont dat ze vanuit de oppositie relevant kan zijn, zelfs als het Vlaams Belang daarvoor moet worden ingeschakeld. De partij verkoopt haar demarche als een overwinning voor de man en vrouw in de straat, de overwinning voor de ‘witte woede’. Is de veel becommentarieerde kloof tussen burger en politiek sinds donderdag wat nauwer geworden?

De afgelopen week was er in ieder geval eentje waarin de Dorpstraat soms onzacht in aanraking kwam met de Wetstraat. Het begin ervan stond in het teken van de naweeën van het VTM-programma Make Belgium Great Again. De op het eerste zicht goedmenende programmamakers hadden enkele Vlaamse toppolitici in de val gelokt om hen te confronteren met het leed van familieleden van verongelukte kinderen. Nieuwswebsite Newsmonkey toonde in een reconstructie welke creatieve smoesjes ze hier hiervoor hadden verzonnen. Het medium stipte ook correct aan dat de twee ‘extremen’, Vlaams Belang en PVDA, niet in hun hemd werden gezet. Of de ‘shocktherapie’ misschien wat onkies was voor deze groep politici van N-VA, CD&V, Open VLD, SP.A en Groen? ‘Het belangrijkste is dat er weer gepraat wordt over fietsveiligheid’, luidde het antwoord van het productiehuis. Hoe belangrijk dat thema ook is, doet een en ander evenwel vermoeden dat presentatrice Frances Lefebure en co. daarin niet zijn geslaagd.

Regering-Wilmès

Wie wel een thema succesvol op de agenda heeft kunnen plaatsen is Gwendolyn Rutten. De Open VLD-voorzitter wist het euthanasiedebat al bij al een hele nieuwsdag leven in te blazen. Rutten vroeg op dinsdag een maatschappelijk gesprek over levensbeëindiging voor mensen die voelen dat hun leven ‘af’ is. De interviews van Radio 2-boegbeeld Lutgart Simoens in Knack en Het Laatste Nieuwsvormden de aanleiding. Simoens is niet terminaal ziek en lijdt geen ondraaglijke pijnen. Ze heeft het gewoon gehad. Een signaal voor Rutten om haar ideeën kracht bij te zetten.

Het is trouwens al de derde keer op enkele weken tijd dat Rutten openlijk de hand reikt naar de progressieve partijen – zeg maar naar een paars-groene coalitie. Eerder keurde een paars-groene meerderheid een wijziging goed in de voorwaarden voor euthanasie. Tot nu toe moet een wilsverklaring voor euthanasie elke vijf jaar vernieuwd worden. Die voorwaarde zal wegvallen. De liberalen zwengelden ook het abortusdebat aan. Zij willen de termijn optrekken naar achttien weken. Vandaag is die twaalf. De CD&V, vooralsnog de enige Vlaamse partner van Open VLD in de ontslagnemende regering-Wilmès, ziet het allemaal met lede ogen aan. Zij pleit net als N-VA en Vlaams Belang voor voorzichtigheid. Servais Verherstraeten voelt de bui hangen en hanteert een nieuw mantra: er moet zo snel mogelijk een nieuwe regering komen. De tegenstanders van Ruttens voorstellen vragen zich bovendien af in welke mate de ethische thema’s leven in de Dorpstraat. België heeft op dat vlak al een frontrunnerspositie in de wereld. Waarom versnellen?

Wat zeker wel leeft in het maatschappelijk debat is migratie. De uitspraken van CD&V-kandidaat-voorzitter Walter De Donder zetten dat op scherp. Een zelfgemaakt filmpje met woorden als ‘ontvolken’ en ‘eigen mensen’ sloeg in als een bom. Verontwaardiging was zijn deel, applaus evenzeer. De Donder stelde zich beschikbaar om met alle media te praten over zijn uitlatingen. De Vlaams-Brabander was alomtegenwoordig op tv, radio, internet. De toelichting ging van een toegegeven ‘ongelukkige formulering’ tot een defensieve ‘je mag daar blijkbaar niets over zeggen’.

Wie dacht dat de Affligemse burgemeester een kruis over zijn race mag trekken, komt bedrogen uit. De steunbetuigingen van het Vlaams Belang en de veroordelingen van onder meer zijn tegenstrevers voor het voorzitterschap deerden De Donder niet. Donderdagavond organiseerde de acteur alweer een live-uitzending op Facebook van 35 minuten lang, geheel volgens zijn eigen slogan: ‘Hier ben ik, wat kan ik voor u doen?’.

De Donder zet zich in elk geval meer dan ooit op de kaart als vertegenwoordiger van de Dorpstraat – ook al gebruikt hij daarvoor uiterst bedenkelijke termen als ‘ontvolking’. Hij richt zich tegen het establishment, tegen het gevoerde (migratie)beleid en tegen de Wetstraat. Letterlijk, want op nummer 89 van die straat huist het CD&V-hoofdkwartier. Een publiek hart onder de riem vanwege politiek commentator Rik Van Cauwelaert op Terzake is daarnaast meegenomen.

Filip Dewinter

Is de kloof tussen kiezer en verkozene vernauwd? Dat is koffiedik kijken. Maar de afgelopen dagen, weken en maanden tonen alvast één ding aan: van het cordon sanitaire rond het Vlaams Belang, de partij die Tom Van Grieken nog enkele jaren zal mogen leiden, blijft bitter weinig over.

Na de Vlaamse regeringsonderhandelingen weten dat het VB niet meer wordt geweerd. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) gaf halfweg oktober nog toe dat een minderheidsregering denkbaar was. Na de avondlijke stemming van 24 oktober weten we dat de Vlaams Belangers het beleid kunnen bepalen, door mee te stemmen voor een amendement van de marxisten van de PVDA. Ten slotte weten we dat een christendemocratische kandidaat-voorzitter een gelijkaardige analyse maakt over de migratiepolitiek als pakweg een Filip Dewinter. Er zijn wel nog grote verschillen in de beleidsmatige antwoorden op die analyse. Maar als de PVDA een winnaar van de week is, dan geldt die titel ook voor het Vlaams Belang. De sfeer van 26 mei blijft nog even duren.