Te midden van de ruzie tussen CD&V en N-VA blijft Open VLD trouw aan de Vlaamse minister-president. ‘Voor CD&V liggen de kaarten anders dan voor ons.’
Bij de 11 juliviering in het Brusselse stadhuis wordt Egbert Lachaert benaderd door enkele journalisten. De Open VLD-voorzitter krijgt een vraag toegeworpen over het Ventilus-dossier, de hoogspanningslijn die voor zenuwachtigheid zorgt binnen de Vlaamse regering. Lachaert grapt terug: ‘Zitten wij in de Vlaamse regering?’
Of in elke mop een kern van waarheid zit, is voer voor psychologen. Zeker is dat de liberaal een teer punt aansnijdt. Sinds de totstandkoming van de federale regering werpt Lachaert zich op als vurig verdediger van ‘Vivaldi’. Over de Vlaamse regering horen we hem amper.
De context speelt een grote rol. Federaal leidt Alexander De Croo (Open VLD) de regering, op Vlaams niveau speelt de partij in een andere klasse.
Maar binnen de Open VLD wordt wel erkend dat Lachaert veel ruimte laat aan Vlaams viceminister-president Bart Somers. ‘En het ligt ook in de aard van Bart om die ruimte te némen’, zegt een topper. ‘Want laten we wel wezen, Egbert kent het Vlaamse niveau totaal niet.’
Die bewegingsruimte, of het gebrek daaraan, bleek cruciaal tijdens de mislukte begrotingsonderhandelingen van de afgelopen dagen. CD&V-voorzitter Sammy Mahdi ketste ieder compromisvoorstel over het Groeipakket, het vroegere kindergeld, af. CD&V-ministers Benjamin Dalle en Jo Brouns, die de zieke Hilde Crevits vervingen, waren aan handen en voeten gebonden.
De blokkage bleek onvermijdelijk, de Vlaamse regeringscrisis was geboren.
Kijk naar de peilingen van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, zijn houding levert hem ook geen windeieren op.
Lees ook de analyse van Knack-redacteur Ewald Pironet: ‘Tot na 2024 zitten we met een Vlaamse regering waarvan we niets meer kunnen verwachten’
Handen en voeten
Met de komst van Sammy Mahdi is de greep van de voorzitter vergroot. Bij de liberalen en de N-VA leeft er frustratie over de manier waarop Mahdi’s aanwezigheid voelbaar was tot in de onderhandelingsruimte. Die was van een andere orde dan de terugkoppeling tussen Somers en Lachaert, voornamelijk via WhatsApp. Eerder had Somers al duidelijke lijnen gekregen van het partijbestuur. ‘Maar de houding van de CD&V heeft maar één reden: de partij is opgejaagd door de slechte peilingen’, zo luidt het bij een kopstuk.
Niet dat de peilingen voor Open VLD zoveel beter zijn. Maar tijdens de jongste fractiedagen, net voor de start van het nieuwe politieke jaar, is een duidelijke lijn afgebakend. Federaal schaart de partij zich volop achter kopman De Croo. Dat Lachaert via congressen het ‘liberale vuur’ wil aanwakkeren is oké, maar de premier moet geruggesteund, whatever it takes.
Die tactiek sijpelt door tot in de Vlaamse regering. De liberalen gokken dat kiezers het in volle crisisperiode waarderen dat politici keuzes maken, zonder ruzie. Nadat Jambon noodgedwongen zijn Septemberverklaring moest uitstellen, kwam Somers meteen met een steunbericht op Twitter. ‘Ik wil minister-president Jan Jambon danken voor zijn inzet en mijn respect betuigen voor de wijze waarop hij empathisch en steeds constructief werkt om tot akkoorden te komen in het belang van de mensen.’
Of die strategie succesvol is, is koffiedik kijken. Open VLD komt immers minder prominent in beeld dan CD&V. ‘En kijk naar de peilingen van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, zijn onstuimige houding levert hem geen windeieren op.’ Maar zonder nieuwe peilingen moeten de partijen afgaan op hun buikgevoel.
Kris Peeters
Open VLD beseft dat de kaarten voor de CD&V helemaal anders liggen. Een liberaal: ‘Federaal zijn ze mathematisch overbodig, en Vlaams slikken ze al sinds de vorming van de regering de ene vernedering na de andere. De woonzorgcentra, de wachtlijsten in de zorg, de crisis in de kinderopvang: het blijft maar duren. Nergens hebben ze een leidersfiguur à la Kris Peeters. Het zoveelste compromis incasseren met het kopje naar beneden, dat willen ze niet meer. Mahdi speelt alles of niks.’
Natuurlijk heeft de loyale houding van de Open VLD ook inhoudelijke redenen. Het akkoord dat op tafel lag, klinkt de partij als muziek in de oren. Met name de uitbreiding van de jobbonus, waarbij werknemers met een lager inkomen extra geld krijgen, komt mede uit de koker van de liberalen – ook al komt die maatregel eigenlijk CD&V-minister van Werk Jo Brouns ten goede. Daarnaast heeft de N-VA een partner in de Open VLD wanneer ze zegt dat ze geen kraters in de begroting wil.
Soms moeten we Bart Somers zeggen dat hij niet té veel op dezelfde lijn als Demir moet zitten.
De gratie van De Wever
Een cynische kijk zou in de hondstrouwheid van de Open VLD een strategie kunnen ontwaren. Steeds luider klinkt de hypothese dat na 2024 Zuhal Demir (N-VA) aan zet zou komen in de formatie. Voor de liberalen is het een zekerheid dat Vooruit aan boord wordt gehesen, de relatie tussen de N-VA en voorzitter Conner Rousseau is steengoed. De blijvende ruzie tussen Lachaert en N-VA-voorzitter Bart De Wever werd als een struikelblok gezien voor een nieuwe Vlaamse regeringskuur voor de liberalen. Probeert blauw op deze manier opnieuw in de gratie van De Wever te komen?
Nee, is het antwoord.
‘Wij zijn niet plots de vriendjes van de N-VA’, klinkt het. Er wordt zelfs openlijk nagedacht om na de volgende verkiezingen naar de oppositie te verkassen, kwestie van de sleet van decennialange regeringsdeelname tegen te gaan. Hoe serieus die piste is, is nog maar de vraag, maar ze leeft wel degelijk.
Bovendien wordt benadrukt dat Demir en Somers al langer goed overeenkomen. ‘Soms moeten we Bart zeggen dat hij niet té veel op dezelfde lijn als Demir moet zitten’, klinkt het. Zuhal Demir clasht veel meer met de CD&V, vooral in belangrijke dossiers zoals de stikstofkwestie. ‘Demir eet elke dag een christendemocraat bij haar ontbijt.’
In elk geval zit ook de relatie tussen Somers en Jambon al geruime tijd goed. Voor veel N-VA’ers is Somers zowat de vereenzelviging van het verfoeide progressieve kosmopolitisme, maar voor Jambon is hij gewoonweg een betrouwbare regeringspartner.
De huidige loyale houding is veel meer een effect van wat al langer afgesproken was, zo klinkt de conclusie, dan een blijk van strategie. ‘Want laten we eerlijk zijn’, zegt een partijtopper, ‘als we ergens niet in uitblinken, dan is dat in het opmaken van strategieën.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier