N-VA wil dat Vlaanderen dichter gaat aanleunen bij de zogenaamde Hanzeliga. Dat staat te lezen in de startnota die de partij maandagochtend voorstelde. Wat bedoelen de Vlaams-nationalisten daarmee?
‘We breiden het diplomatieke netwerk van Vlaanderen verder uit, waarbij we prioritair onze banden met de Noordzee- en Hanzelanden versterken’, zo staat de lezen in de nota waarmee de N-VA maandagvoormiddag het officieuze startschot voor de verderzetting van de Zweedse coalitie gaf.
Met dat zinnetje verwijzen de Vlaams-nationalisten expliciet naar de relatief nieuwe Hanzeliga. Dat samenwerkingsverband zag begin vorig jaar het levenslicht en kwam er op initiatief van onze noorderburen. Door de brexit zag Nederland namelijk zijn belangrijkste partner verdwijnen waarmee het de Frans-Duitse dominantie op het Europese toneel kon beteugelen. Uit noodzaak moest Den Haag op zoek naar nieuwe bondgenoten waarmee het op financieel-economisch vlak zijn soortelijk gewicht in Brussel kon vergroten.
Wie doet er allemaal mee? De drie Baltische staten, Denemarken, Finland, Zweden en Ierland. Het eerste wapenfeit van de officieuze genootschap, door sommigen ook wel eens the Gang of Eight genoemd, bestond uit een open brief waarmee de acht ministers van Financiën de ambitieuze Europese plannen van Frans president Emmanuel Macron een halt wilden toeroepen.
Het Élysée wil namelijk een Europese begroting, een Europese minister van Financiën en andere verregaande hervormingen om het politieke karakter van de eurozone te vergroten. Door nationale bevoegdheden naar het Europese niveau over te dragen, wil Macron de stabiliteit in de eurozone garanderen. Duitsland, dat de Hanzebrief niet mee ondertekende, staat niet weigerachtig ten opzichte Macrons ideeën, weliswaar in afgezwakte vorm.
Bij het Noord-Europese verbond huivert men echter van een pan-Europees fiscaal en economisch beleid. De plannen van Macron worden door de Hanzelanden gelezen als een poging om een ’transferunie’ op de been te brengen. De Hanzeliga vraagt dat elke lidstaat haar eigen budgettaire verantwoordelijkheid opneemt. Kortom, moesten de Zuid-Europese eurolanden na economisch wanbeleid de pedalen kwijtspelen, dan willen de acht lidstaten daar niet voor opdraaien.
op Nederland na bevinden onze belangrijkste handelspartners zich helemaal niet in Noord-Europa.
Bij N-VA klinkt die aanpak als muziek in de oren. Voormalig minister van Financiën Johan Van Overtveldt speelde in 2018 dan ook met het idee om de gezamenlijke brief aan Frankrijk mee te ondertekenen, maar kwam daar na een tussenkomst van premier Charles Michel op terug.
Trendbreuk
Dat de N-VA de standpunten van de Hanzelanden deelt, is geen verrassing. In 2011 ging de partij een koers varen die nauw aansluit bij de economisch en budgettaire standpunten van het verbond. Verantwoordelijkheid, vrijhandel en welvaart staan daarbij centraal. Bovendien zette de brexit de goede relaties tussen N-VA en de Conservatieve Partij – met referendumorganisator David Cameron op kop – onder druk en moesten de Vlaams-nationalisten net als Nederland op zoek naar nieuwe partners op het Europese toneel.
Toch onderhoudt Vlaanderen nauwelijks intense diplomatieke betrekkingen met de landen van de Hanzeliga. Enkel in Den Haag heeft Vlaanderen momenteel diplomatieke afgevaardigden. De bilaterale relaties met de drie Baltische staten worden bijvoorbeeld vanuit de Poolse hoofdstad Warschau aangestuurd. Ierland wordt dan weer vanuit Londen bediend. In de Scandinavische en Noordse landen heeft Vlaanderen zelfs geen diplomatiek afvaardiging, en dat in tegenstelling tot in Parijs, Rome en Madrid. Vanuit die optiek hoeft de nauwere samenwerking waar N-VA in haar startnota naar verwijst niet te verbazen.
Professor Europese politiek Steven Van Hecke (KULeuven) ziet in de startnota wel een retorische breuk met de diplomatieke strategie die Vlaanderen de afgelopen decennia heeft gehanteerd. ‘We richten ons traditioneel op onze buurlanden. Maar op Nederland na bevinden onze belangrijkste handelspartners zich helemaal niet in Noord-Europa’, aldus Van Hecke. Ter illustratie: de eerste twee maanden van dit jaar stond van de Hanzeliga enkel Nederland in de top tien van Vlaanderens grootste exportlanden.
Belgische rol?
Hoewel het zinnetje in de startnota geen struikelblok zal vormen voor de toekomst van een Zweedse coalitie 2.0, zijn niet alle partijen dezelfde mening toegedaan als de N-VA. Europarlementslid Guy Verhofstadt (Open VLD) brak in zijn boek Voor Europa, dat de oud-premier in 2012 samen met de Duitser Daniel Cohn-Bendit uitbracht, een lans voor een apart budget voor de eurozone. Bovendien pleit hij voor de afschaffing van de unanimiteitsregel om tot een Europees fiscaal beleid te komen.
Ook bij CD&V wil men streven naar een geëuropeaniseerd fiscaal beleid. In het verkiezingsprogramma naar aanloop van de stembusgang op 26 mei stellen de christendemocraten – net zoals Verhofstadt – voor om de unanimiteitsregel voor onder meer fiscaal en sociaal beleid te vervangen door een procedure van gekwalificeerde meerderheid.
De voorgestelde focusverlegging van N-VA benadrukt eveneens de uiteenlopende diplomatieke voorkeuren aan beide kanten van de taalgrens. In tegenstelling tot in Vlaanderen heerst er bij geen enkele Waalse partij appetijt om het geografische brandpunt van de diplomatie naar het noorden van het Europese vasteland te verleggen. ‘De Franse Gemeenschap richt zich voornamelijk op Parijs, terwijl de diplomatieke inspanningen van het Waalse Gewest in lijn liggen met de belangrijkste handelsbetrekkingen die ze onderhouden. Maar die liggen niet in het noorden van Europa’, zegt professor-emeritus internationale politiek Rik Coolsaet (UGent).
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
