‘Waarom hebben de regeringen de voorbije decennia de pensioenen niet hervormd?’

Al meer dan een halve eeuw weten we dat we van nu af aan geconfronteerd worden met een sterk vergrijzende bevolking en bijbehorende oplopende kosten voor onze pensioenen en gezondheidszorg. Die zullen een steeds grotere hap uit de overheidsfinanciën nemen. Onder meer de Nationale Bank heeft erop gewezen dat dit financieel onhoudbaar wordt.

Premier Alexander De Croo (Open VLD) maakt zich sterk dat zijn regering de komende weken een hervorming van de pensioenen zal goedkeuren. Ondertussen rijst de vraag waarom de regeringen in de voorbije decennia dat niet hebben gedaan. Want onze pensioenen zijn nog steeds een kluwen, met grote verschillen tussen de ambtenaren, werknemers en zelfstandigen. Ze zijn ook allesbehalve genereus: ons wettelijk pensioen komt overeen met 46 procent van het laatst verdiende loon. Daarmee zitten we nog net bij de middenmoot in Europa.

Het uitblijven van de noodzakelijke pensioenhervorming is een illustratie van de gemakzucht waarmee onze regeringen de afgelopen decennia het land hebben bestuurd. Waarom je druk maken over de zorgen van morgen? Wat levert een beleid op lange termijn electoraal op? Er werd een ‘laat maar waaien’-beleid gevoerd en hervormingen kwamen er bijna alleen onder druk van Europa. Daarna was zelfgenoegzaamheid opnieuw troef.

Daar komt bij dat in ons land de ideologische tegenstellingen samenvallen met de regio’s, zoals we ook weer met de pensioenen zien: in het noorden maken ze zich zorgen, in het zuiden zien ze zelfs het probleem niet. Als Europa bij de regering-De Croo aandringt om de pensioenen te hervormen, noemt PS-voorzitter Paul Magnette die ‘Europese chantage niet acceptabel’. De ideologische-regionale tegenstelling blokkeert elke noodzakelijke hervorming.

De Nationale Bank analyseerde recent dat onze opvallend sterk stijgende vergrijzingskosten niet zozeer het gevolg zijn van demografische factoren – overal in Europa stijgt het aantal 65-plussers – maar wel van ‘door het beleid beïnvloedbare factoren’, dus zaken waaraan een regering iets kan doen. Het gaat dan over ‘het verhogen van de wettelijke en effectieve pensioenleeftijd, het doen toenemen van de werkgelegenheidsgraad en het verminderen van de generositeit van het pensioenstelsel’. De voorbije decennia faalden onze regeringen op al die terreinen. Niets wijst erop dat de regering-De Croo er nu wél in zal slagen. Dat de premier de toekomstige pensioenleeftijd van 67 jaar ‘een beetje een theoretisch begrip’ noemt en zo het pensioenprobleem relativeert, is een veeg teken. De factuur volgt.