‘Waarom er in Canada een groter draagvlak is voor de opvang van vluchtelingen dan in Europa’

De afgelopen maanden is het beeld ontstaan dat Canada een open houding aanneemt ten opzichte van vluchtelingen, terwijl in Europa veel meer scepsis heerst. Gert Jan Geling van Liberales vraagt aandacht voor de verschillende context om de open houding van Canada te verklaren.

De beelden van de Canadese Premier Justin Trudeau die Syrische vluchtelingen in Canada verwelkomde gingen de hele wereld over. Canada was, zo leek het, een walhalla van gastvrijheid voor vluchtelingen. Door velen werden Trudeau en Canada hiervoor geroemd. Canada zou een voorbeeld zijn m.b.t. de opvang van vluchtelingen tot Europa. Want op dit gebied zouden beide in schril contrast met elkaar staan. Daar waar Canada open en verwelkomend zou zijn richting vluchtelingen, was Europa gesloten en ongastvrij, zo werd er verondersteld.

Dit contrast dat nu ontstaan is, is in veel opzichten niet helemaal terecht. Er zijn een aantal grote verschillen tussen Canada en Europa die de open houding van Trudeau en Canada jegens vluchtelingen verklaren, en die tevens ons doen begrijpen waarom er in Europa veel meer scepsis bestaat jegens het op grote schaal opvangen van vluchtelingen op ons continent. De drie voornaamste verschillen zitten hem in de geografische ligging, het aantal vluchtelingen dat opgevangen wordt en de controle die men over de eigen grenzen heeft.

Geografische ligging

De grote brandhaarden in deze wereld zijn voornamelijk gelegen in de MENA (Middle East and North Africa), Zuid-Azië en Sub-Sahara Afrika. Hier komt het overgrote deel van de vluchtelingen vandaan. De dichtstbijzijnde veilige en welvarende regio is voor veel van deze vluchtelingen Europa. Vandaar dat een groot deel van diegene die zich dit kunnen veroorloven dan ook naar Europa trekt. Europa grenst direct aan enkele conflictgebieden en heeft daarom op permanente basis te maken met grote vluchtelingenstromingen. Het kan zijn geografische ligging immers niet veranderen.

Canada daarentegen is gelegen tussen de Verenigde Staten en de Noordpool in. Het grenst niet aan conflictgebieden -het ligt er zelfs niet eens in de buurt- en heeft daarom ook niet te maken met een vluchtelingenstroom die Canada als toevluchtsoort kiest. Op basis van de geografische ligging hoeft men zich in Canada ook voor de toekomst hier geen zorgen over te maken. Canada’s ligging zorgt er immers voor dat het land een van de laatste locaties op aarde is waar grote stromen vluchtelingen zich naartoe zullen bewegen.

Het aantal vluchtelingen

Dankzij het bovenstaande punt beschikt Canada in tegenstelling tot Europa, over de luxe om zelf te bepalen hoeveel vluchtelingen het toelaat. Het heeft niet, in tegenstelling tot Europa, te maken met een permanente vluchtelingenstroom die haar richting opkomt. Er zijn geen miljoenen vluchtelingen die, zodra zij hier de kan toe hebben, naar Canada toe komen. Canada kan zelf kiezen wanneer en hoeveel vluchtelingen het toelaat. Op dit moment heeft Canada voor februari 2016 de limiet op 25.000 gesteld. Een grens die men waarschijnlijk niet eens gaat halen omdat de Canadezen niet in staat zijn om zoveel mensen het land binnen te krijgen voor Februari.

Dit staat in schril contrast tot de aantallen vluchtelingen die in de meeste Europese landen opgevangen worden -naar verhouding veel meer dan in Canada- en waarbij er de komende jaren op waarschijnlijk nog veel meer gaan komen. Europa, in tegenstelling tot Canada, kan niet zomaar een limiet stellen aan het aantal vluchtelingen dat men binnen laat, want van alle kanten komen zullen er namelijk vluchtelingen naar Europa toe blijven komen.

Controle over de eigen grenzen

En dat brengt ons tot de derde, en laatste, factor die het verschil qua houding jegens vluchtelingen tussen Europa en Canada verklaart: de controle die men over de eigen grenzen heeft (of ervaart). Canada kan een limiet stellen aan het aantal vluchtelingen dat het wenst op te vangen. Op dit moment dus 25.000. Europa heeft deze mogelijkheid niet. Europa vangt al diegene op die haar grondgebied bereiken. Hier zit geen limiet op. Quota voor vluchtelingen in Europa zijn vooralsnog uit den boze aangezien dit zou betekenen dat wanneer de limiet bereikt is de grens onverbiddelijk dicht dient te gaan, en er niemand meer binnen mag. Voorlopig zijn de meeste Europese lidstaten hier (nog) niet toe bereid.

Het feit dat het aantal vluchtelingen blijft komen, en er weinig Europese controle is over wanneer, waar en hoeveel vluchtelingen er Europa binnenkomen is een van de voornaamste factoren die de angst voor vluchtelingen, en de weerstand tegen hun komst, verklaren. In tegenstelling tot Canada, dan dankzij haar ligging zelf kan kiezen hoeveel vluchtelingen het binnenlaat en op grond daarvan volledige controle heeft over wie er over de grenzen Canada binnenkomt, heeft Europa vanwege het feit dat zij grenst aan een groot aantal conflictgebieden te maken met een permanente vluchtelingenstroom in haar richting, waarvan het einde voorlopig nog niet in zicht is, en waar zij dus ook geen controle over lijkt te hebben.

Voor veel Europeanen bestaat er dus grote onzekerheid over hoe lang deze stroom zal blijven voortduren, hoeveel mensen er uiteindelijk opgevangen zullen worden, en angst over het gebrek aan Europese controle op dit gebied. Dit tast het draagvlak ernstig aan.

Canada laat zien hoe een land dat wel controle heeft over haar eigen grenzen open en gastvrij de vluchtelingen opvangt die men op wil vangen. Europa is een voorbeeld van hoe een vluchtelingenstroom waar men beperkte controle over heeft en waarvan het einde voorlopig nog niet in zicht is juist leidt tot het tegenovergestelde. Haar geografische ligging kan Europa niet veranderen, maar op het gebied van het aantal vluchtelingen dat men op wenst te vangen en de controle over de eigen grenzen kan Europa wel stappen ondernemen die het draagvlak voor de opvang van vluchtelingen in Europa zullen vergroten, en ertoe zullen leiden dat Europa, net als Canada, open gastvrij de vluchtelingen opvangt die het wil opvangen.

Zolang de huidige situatie voortduurt zal dat niet het geval zijn. Sterker nog, het draagvlak voor het opvangen van vluchtelingen -dat in veel landen toch al beperkt is,- dreigt alleen maar verder af te brokkelen. Hier verandering in brengen zal een groet omslag van hoe men in Europa met de vluchtelingenstroom om wenst te gaan vragen. Het is maar de vraag of Europa de stap hiertoe wenst te nemen. De gevolgen van deze omslag zullen immers door velen gevoeld worden. Maar indien dit niet gebeurt zijn de risico’s op een stelselmatig afnemend draagvlak ook groot -en zij blijven zeker toenemen- wat zeker tot nadenken stemt.