De regering-Jambon is maar wat blij met haar landbouwakkoord. De natuurverenigingen staan nochtans op hun achterste poten, maar waarom eigenlijk? ‘Dit wordt inderdaad een ramp.’
Enkele administratieve vereenvoudigingen, slechts een pauze in de aankoop van landbouwgrond en aan het stikstofakkoord wordt niet geraakt: de afspraken die de regering-Jambon donderdagavond met de Boerenbond, het ABS en de Groene Kring maakten, ogen niet echt historisch. Het is voorlopig zelfs maar de vraag of de beloftes voldoende zijn om de boeren weer op hun erf te krijgen.
De Farmers Defence Force, een groepering die radicaler is dan de boeren die aan tafel zaten met de Vlaamse regering, is niet te spreken over het akkoord. Maar ook de natuurverenigingen, Natuurpunt en de Bond Beter Leefmilieu, zijn not amused. Jos Ramaekers van Natuurpunt had het deze ochtend over een ‘hold-up’ van de boeren op de Vlaamse regering.
Over het dossier dat de voorbije dagen voor de meeste discussies zorgde, werden nochtans geen definitieve beslissingen genomen. Het gaat dan over de aankoop van landbouwgrond door de overheid en door natuurverenigingen. Dat drijft de prijs voor landbouwgrond op en maakt boeren dan ook ontzettend kwaad, waardoor ook de CD&V er campagne tegen voert. De Vlaamse overheid zal daarom tot 1 oktober – enkele uitzonderingen daargelaten – geen gronden meer opkopen.
Een werkgroep onder leiding van de minister-president Jan Jambon (N-VA) moet dit voorjaar over dat gevoelige dossier tot een definitief vergelijk komen. Lode Ceyssens van de Boerenbond gaat ervan uit dat er ook na oktober strengere bepalingen opgelegd zullen worden, iets waar Natuurpunt en de Bond Beter Leefmilieu zich niet snel bij zullen neerleggen. En zij zitten daarbij ook aan tafel. ‘Wij wachten dat overleg af’, zegt Ineke Maes, die de landbouwdossiers opvolgt voor de BBL. ‘Ik kan alleen maar vaststellen dat er wetenschappelijk de voorbije jaren nog meer redenen zijn bijgekomen om de weinige natuur in Vlaanderen beter te beschermen, al is het maar om de gevolgen van de klimaatverandering te temperen.’
De uiteindelijk beslissing zal ook van de volgende Vlaamse regering afhangen. ‘Maar natuurverenigingen zijn terecht bezorgd dat die tijdelijke maatregel een definitief karakter krijgt’, zegt Tobias Ceulemans. Hij is professor biodiversiteit aan de universiteit Antwerpen. Ceulemans wijst erop dat in Vlaanderen de aankoop door de overheid of een natuurvereniging vaak de enige oplossing is. ‘Dat is de enige effectieve manier om de biodiversiteit van een gebied te beschermen’, zegt hij. ‘In principe zijn er landbouwgebieden waar ook aan natuurbescherming wordt gedaan, maar in de praktijk stelt dat helemaal niks voor. Dat is trouwens een grote tweedeling: Natuurpunt krijgt subsidies om natuur te beschermen, maar voor boeren bestaan zulke natuursubsidies helemaal niet. Die zouden hen nochtans helpen om minder intensieve landbouw te combineren met natuurconservering.’
‘Het gaat niet over vissen en kikkers’
Andere kritiek gaat over kleine toegevingen aan de boeren die volgens de natuurverenigingen grote gevolgen kunnen hebben. Zo maakt de Vlaamse regering al beloftes over het nieuwe mestactieplan (MAP 7) dat wordt voorbereid, terwijl Europa ons er al jarenlang op wijst dat we onze doelstellingen rond waterkwaliteit door overmatig mestgebruik niet halen. De Vlaamse regering wil het boeren ook eenvoudiger maken om water op te vangen, op te slaan en te winnen.
‘Het klinkt heel logisch dat boeren een betere toegang tot water vragen’, zegt Ineke Maes. ‘Maar in sommige Vlaamse regio’s gaat dat gewoon niet meer, gezien de droogte die we nu al meemaken. In West-Vlaanderen is er niet genoeg water om de industriële groenteteelt van water te voorzien zonder funeste gevolgen voor de natuur. Zelfs de drinkwaterwinning komt in die provincie soms al onder druk te staan. In plaats van de boeren te helpen met de overstap naar duurzame landbouw, doet men alsof ze verder kunnen doen zoals ze bezig waren. De regering strooit ze zand in de ogen.’
‘Dat wordt inderdaad een ramp’, zegt Tobias Ceulemans als we hem die punten voorleggen. ‘Door de drainage en verharding samen met toenemende droogte is Vlaanderen de meest kwetsbare regio voor drinkwatervoorziening van dit deel van Europa. Op één na voldoet ook geen enkele Vlaamse waterloop aan de Europese richtlijnen over waterkwaliteit. Die zijn zelfs niet eens zo streng: dat gaat niet louter over vissen en kikkers in het water, maar over de drinkwaterkwaliteit bijvoorbeeld en of die gegarandeerd is. Dat de Vlaamse regering nu de regels alweer stilletjesaan begint te versoepelen, is niet verstandig. Zo maakt ze van onze waterkwaliteit een probleem dat over enkele jaren zo groot zal zijn als het stikstofdossier.’
Gelekte nota
De natuurverenigingen lijken vooral boos omdat ze niet mee rond de tafel zaten deze week. Ze hadden nog het geluk dat iemand dinsdag de onderhandelingsnota naar hen lekte, maar zeker onder minister Zuhal Demir (N-VA) zijn ze het gewoon geworden dat ze mogen meepraten. Door de harde en aanhoudende acties van de boeren in de voorbije weken konden ze de onverdeelde aandacht van de Vlaamse regering krijgen. Het is misschien van de klimaatmarsen van 2018 en 2019 geleden dat actievoerders zo veel weerklank kregen in de politiek.
‘Ik begrijp ook wel vanuit politiek oogpunt dat er enkele toegevingen moesten gebeuren’, zegt Ceulemans over de politieke berekening achter het akkoord. ‘Zeker op een moment dat onze havens geblokkeerd worden, moest er wel een signaal komen om de woede die er ontegensprekelijk is weg te nemen. Het moet ook gezegd dat dit de eerste Vlaamse regering in twintig jaar is die natuur en landbouw probeert te verzoenen, zij het dan met heel veel vallen en opstaan.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier