‘Waar is de linkse cultuurelite eigenlijk gebleven?’

‘We zijn zo gewend geraakt aan figuren als Thierry Baudet dat de weerstand die ze ooit opriepen is gaan vervelen’, schrijft Knack-redacteur Peter Casteels in zijn column.

Voor mensen als ik, die zich hebben voorgenomen om tot het allerlaatste moment fan te blijven van Freek de Jonge, was dit weer – het is niet de eerste keer – een wat gênant moment. Tijdens de opening van het Boekenbal in Amsterdam verstoorde de cabaretier de openingsspeech van Eveline Aendekerk, directeur van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, om een statement te maken tegen Thierry Baudet, leider van Forum voor Democratie (FvD). In plaats van het applaus waarop hij had gehoopt, bleef het publiek pijnlijk stil – terwijl Aendekerk bleef kletsen. Niemand had zin om mee te doen.

Waar is de linkse cultuurelite eigenlijk gebleven? Ook de schrijvers die zich lieten horen in de week na de Provinciale Statenverkiezingen van 20 maart, waarin FvD de grootste partij van Nederland werd, hadden weinig zin om een statement tégen Baudet te maken. Hun leek het allemaal veel origineler en spitsvondiger om een statement te maken tegen de middenpartijen, die hun kiezers hadden zien vertrekken.

Christiaan Weijts ergerde zich in de vrijdageditie van NRC Handelsblad vooral aan traditionele politici met de ‘zwier van een wasknijper’. De dandy Baudet was veel spannender om naar te kijken. ‘Ik weet bijvoorbeeld niet wat hij over twee seconden gaat zeggen’, werd complimenteus opgemerkt. Ook Marc Reugebrink had het gehad met de fantasieloze politici van het midden. Het verfrissende alternatief van FvD was welgekomen.

‘Het lijkt misschien vreemd om te zeggen, maar juist zij zijn de enigen die momenteel werkelijk aan politiek doen. Het traditionele politieke midden doet daarentegen aan antipolitiek, aan op zijn best rentmeesterschap over een werkelijkheid die niet wordt betwijfeld’, vond Reugebrink in De Standaard.

Bas Heijne steekt de schuld al meer dan tien jaar op het midden, dus hij deed dat voor de zoveelste keer opnieuw in NRC. In Humo kwam Arnon Grunberg niet verder dan enkele flauwiteiten (hij noemde Baudet ‘een matige amateurtoneelspeler die glundert dat hij eindelijk King Lear mag spelen’). Eigenlijk was Tommy Wieringa, in zijn zaterdagcolumn voor NRC, de enige die zich echt druk maakte over Thierry Baudet – een ‘excentrieke gifmenger’ en ‘kinderloze ondergangsdenker’ – maar hij is wel een van de saaiste columnisten die ik lees.

We zijn gewend geraakt aan de opkomst van figuren als Baudet. Zo gewend dat de weerstand die ze ooit opriepen is gaan vervelen. Als ik een interview afneem zeg ik weleens dat het ook voor mijn part niet over Donald Trump hoeft te gaan, terwijl historici die later terugkijken naar deze tijd wellicht alleen in hém geïnteresseerd zullen zijn. Gelukkig is Freek de Jonge er nog om me daaraan te herinneren.