‘Vrouwen met een beperking worden op grote schaal misbruikt’

Ze moeten vaak schunnige opmerkingen incasseren, worden betast of zelfs verkracht. Maar als vrouwen met een beperking dat melden, wordt daar lang niet altijd gevolg aan gegeven.

‘Het is hallucinant, wat we tot nu toe hebben bovengehaald’, zegt onderzoekster Tina Goethals van de vakgroep Orthopedagogiek van de Universiteit Gent. In opdracht van Vlaams minister van Gelijke Kansen Liesbeth Homans (N-VA) werkt ze aan een onderzoek naar seksueel misbruik bij vrouwen met een verstandelijke, fysieke, auditieve of visuele beperking. ‘Als orthopedagoge hoor ik geregeld verhalen over mensen met een beperking die misbruikt zijn’, zegt ze. ‘Maar niemand weet op welke schaal dat voorkomt: in Vlaanderen is het nog nooit onderzocht. Vandaar dat we nu onder meer in kaart proberen te brengen wie de slachtoffers en de daders zijn en hoe dat geweld er precies uitziet.’ Vorige week lanceerde Goethals een onlinevragenlijst. Ze hoopt dat zo veel mogelijk vrouwen die zullen invullen. Eerder interviewde ze al een zestigtal vrouwen met een verstandelijke beperking, voor wie zo’n enquête invullen niet evident is.

Tina Goethals: Ik heb veel schrijnende verhalen gehoord. Niet alleen over ongewenste intimiteiten maar ook over verkrachtingen en jarenlang misbruik. Er waren ook vrouwen die pas tijdens het gesprek beseften dat ze dingen hadden meegemaakt die niet door de beugel kunnen. Dat ging dan van gekust of betast worden tot een aai over hun billen of iemand die de deur opentrekt als ze op het toilet zitten. In veel gevallen is de dader een familielid of een andere bekende, maar soms ook een hulpverlener.

Maakt een verstandelijke beperking vrouwen extra kwetsbaar?

Goethals: Het probleem is dat velen van hen nauwelijks seksuele vorming hebben gekregen. In de meeste voorzieningen is seksualiteit nog een taboe. Bovendien hebben veel van die vrouwen maar een klein netwerk: ze zien hun familieleden zelden, hebben weinig vrienden en zijn daardoor aangewezen op de begeleiders in de voorziening. Daardoor krijgen ze de kans niet om over seksualiteit te praten of er vragen over te stellen.

Kunt u vandaag, halverwege uw onderzoek, al concluderen dat seksueel misbruik van mensen met een beperking op grote schaal voorkomt?

Goethals: Absoluut. Frappant is ook dat het vaak om zware vergrijpen gaat: seksuele intimidatie, aanrandingen, verkrachtingen met een zwangerschap tot gevolg. Vaak gaan die dingen ook nog eens samen met fysiek misbruik en met financiële of emotionele uitbuiting.

Komen de slachtoffers daar dan niet mee naar buiten?

Goethals: In veel gevallen niet. En melden ze het toch, bijvoorbeeld aan een begeleider of leerkracht, dan wordt daar niet altijd iets mee gedaan. Terwijl het toch om strafbare feiten gaat. Die vrouwen krijgen ook amper therapeutische of andere ondersteuning en blijven dus met hun verhaal zitten. Wat ik tot nu toe heb verzameld, is volgens mij nog maar het topje van de ijsberg.