‘Voor Vlaams Belang zijn grondrechten er om opgeschort te worden, zoals in een dictatuur’

‘Het is niet omdat Vlaams Belang een cosmetische operatie heeft ondergaan, dat de partij in de kern veranderd is’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

‘The past is the past’, schreef Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert zaterdagochtend op Twitter. Hij reageerde daarmee op de woorden van zijn voorganger Gwendolyn Rutten, die vrijdagavond op televisie had verwezen naar de Vlaamse formatieplannen van de N-VA, een jaar geleden. Rutten kreeg vorige zomer het aanbod om samen met de N-VA in een coalitie te stappen met Vlaams Belang: ‘We gaan jullie rijkelijk belonen.’ De CD&V kreeg hetzelfde aanbod van de N-VA. Beide partijen weigerden de zilverlingen omdat ze niet willen besturen met Vlaams Belang, een partij die in een vroegere gedaante veroordeeld is voor racisme.

De oproep om het verleden te laten rusten had beperkt succes. De uitspraken van Rutten zinderden een heel weekend na, niet het minst bezuiden de taalgrens, ondanks de bezwering van de liberale voorzitter. Als er iets is wat vandaag niet zal rusten, dan wel wat er vroeger gebeurd is. Dat geldt al helemaal voor de antecedenten van de partij die vandaag Vlaams Belang heet. ‘Als de N-VA met Vlaams Belang wil samenwerken,’ zei oud-PS-voorzitter Elio Di Rupo maandag in De Standaard, ‘dan is het voor ons volstrekt ondenkbaar om nog samen met hen in een regering te stappen. Vlaams Belang is een partij die dans le fond racistisch is.’

Het zijn belangrijke woorden van Di Rupo. Het is niet omdat Vlaams Belang een cosmetische operatie heeft ondergaan, waarbij een paar scherpe kantjes wat afgerond werden, dat de partij in de kern veranderd is. Meer nog: het idee dat alle scherpe kantjes eraf zijn, een gedachte die in vele Vlaamse hoofden heeft postgevat, klopt van geen kanten. Zelfs als we het expliciet racistische verleden van Vlaams Parlementslid Filip Dewinter willen vergeten – the past is the past, nietwaar – dan twittert hij vandaag nog altijd naar hartenlust over ‘omvolking’, bijvoorbeeld wanneer een folder van winkelketen Hema niet-witte mensen op de cover zet. De omvolkingstheorie is een complottheorie die witte Vlamingen aanspoort om zich te verzetten tegen de volstrekt illusoire overname van hun land door migranten. Diezelfde migranten die zo sterk vertegenwoordigd zijn in de armoedecijfers en in de laagste sociale klassen dus. Vreest Dewinter de dictatuur van het proletariaat, waar Vlamingen die in armoede leven de macht grijpen?

Nee, dan Dries Van Langenhove, het Vlaams Belang-parlementslid dat ondanks de noeste opschoonoperaties van de voorzitter in de eigen partij toch geregeld buiten de lijntjes kleurt. Het liefst heimelijk, met codetaal, hondenfluitjes of smurrie in chatboxen, waar het ranzige superioriteitsgevoel binnenskamers kan blijven. Waar mensen met een migratieachtergrond ‘kansenparels’ heten en elke vorm van kritiek zelfhaat heet, zoals in een dictatuur. Als een Diksmuidse klas het Fort van Breendonk bezoekt, vindt Van Langenhove dat de kinderen ‘met een flinke dosis zelfhaat’ worden opgezadeld. Dat doet meer vragen rijzen over dat zelfbeeld – wie ziet zijn eigen cultuur weerspiegeld in een nazikamp? – dan over de pedagogische keuzes in Diksmuide.

Het zijn maar losse voorbeeldjes van een campagne die de partij al decennia voert, gedreven door vreemdelingenhaat, rancune en de Vlaamse zelfobsessie die tegenwoordig ‘identitair’ wordt genoemd. Het was Sam van Rooy, Vlaams Parlementslid van Vlaams Belang, die in ’t Pallieterke van twee maanden geleden nog het eerlijkst was: ‘Ik denk helaas ook niet dat er binnen de democratische rechtsstaat maatregelen zijn’, zo zei hij, ‘die het probleem van de islamisering volledig kunnen oplossen’. ‘Volledig oplossen’: het zijn woorden die weinig aan de verbeelding overlaten en Van Rooy bedoelt het net zo. ‘Dat betekent’, vulde hij voor de zekerheid aan, ‘dat de islam vandaag geen aanspraak kan maken op onze vrijheden’. Grondrechten zijn er voor Vlaams Belang om opgeschort te worden. Alweer: zoals in een dictatuur. Wie wordt de volgende groep die geen aanspraak kan maken op onze vrijheden?

Filip Dewinter, Dries Van Langenhove, Sam Van Rooy: het zijn prominente leden van de partij waar de N-VA zo graag mee wil besturen. Zowel ondervoorzitter Lorin Parys als Kamerlid Theo Francken gaf ondertussen aan dat wat Gwendolyn Rutten vrijdag had gezegd klopt. Hoewel ook uit verklaringen van N-VA-voorzitter Bart De Wever viel af te leiden dat hij zijn levenswerk – een dam opwerpen tegen extreemrechts – wilde opgeven, hielden velen dat niet echt voor mogelijk. Het is de verdienste van Gwendolyn Rutten dat ze dat definitief heeft opgehelderd. Het is een politieke daad van formaat.