Voor u getest: de NMBS-innovatie voor fietsers en mensen met een kleine blaas

Sinds vandaag kunt u op de site van de NMBS zien welke rijtuigen uw trein heeft. De locatie van 1e klas, het fietscompartiment of de wc’s zijn zo meteen opspoorbaar. In de app is het wel nog (even?) wachten op deze functionaliteit.

Deze ochtend sta ik, de ogen nog vol slaap, in Brussel-Zuid op perron 12, op weg naar de Knack-redactie. Tien minuten voor het vertrek van mijn trein ben ik, met fiets aan de hand, aanwezig. Ruim op tijd dus voor een rustige reis.

Helaas, mis gegokt! De fietswagon bevindt zich niet achteraan de trein – wat ik hoopte – maar helemaal vooraan. Ik twijfel: even illegaal fietsen op het perron en mezelf en andere reizigers in gevaar brengen? Of lopen? Optie twee. Ik spurt de longen uit mijn lijf en spring net op tijd met mijn fiets de juiste wagon in. Oef, nipt gehaald.

Een herkenbaar scenario voor fietsende pendelaars. Een zesde zintuig is nodig om te voelen waar u met een fiets kunt opstappen. Sinds vandaag behoort dat scenario normaliter tot het verleden. Op nmbs.be kunt u nu in de reisplanner zien welke rijtuigen met welke faciliteiten uw trein heeft. Met icoontjes ziet u waar eerste en tweede klas zich bevinden, waar de (rolstoelvriendelijke) wc’s zijn en waar fietsen welkom zijn. Ook of een trein airco, verwarming of bagagekluizen heeft, staat aangegeven.

Bij onze test deze ochtend liep het even mis. Ik zag de treinsamenstelling helaas niet opduiken. Screenshots van het euvel stuurde ik naar NMBS-woordvoerder Dimitri Temmerman: ‘Dat ligt aan een bug, waardoor de info zeer uitzonderlijk niet wordt getoond. Dat werken we sowieso nog weg.’

‘Sinds november werd de treinsamenstelling al door 6500 reizigers succesvol getest. Vandaag is die beschikbaar voor het brede publiek in de routeplanner op onze site. Voor de zomer lanceren we deze functie ook in de app. Een exacte datum ligt nog niet vast.’

In Brussel-Schuman stap ik over. ‘De eersteklasseplaatsen bevinden zich in het eerste en laatste rijtuig,’ galmt een computerstem door het strakke station onder de Europese wijk. De icoontjes in de routeplanner bevestigen deze keer wel die info én geven ook aan dat in die laatste wagon plek is voor mijn fiets. Heerlijk: geen spurt deze keer. Ik wacht mijmerend op het perron waar ik vermoed dat het laatste rijtuig zal stoppen. Een gelukje, de laatste wagon stopt inderdaad op die plek, waardoor ik vlot instap.

Ook dat potentiële euvel zal weggewerkt worden belooft Temmerman: ‘De komende maanden doen we daarvoor een test in Brussel-Noord. Op de schermen op het perron gaan we aanduiden ter hoogte van welk rijtuig de reiziger staat en of de wagon die voor zijn of haar neus zal stoppen een wc of fietsplaats heeft. Naast de technische test moeten we daarvoor ook onze treinbestuurders attent maken: zij moeten op de juiste plaats aan het perron stoppen. Het is de ambitie om dat systeem later in meer stations uit te rollen.’

Innovation Lab

Het achtkoppige team Innovation Lab binnen de NMBS ontwikkelde de treinsamenstelling. ‘Al vijf jaar krijgen zij de vrijheid om dingen uit te proberen,’ zegt Temmerman. ‘Dat mag mislukken, maar als het een succes is, zoals nu, wordt het breed uitgerold.’ Volledig automatisch loopt de treinsamenstelling nog niet. De nieuwste rijtuigen zijn uitgerust met een tracker, maar voor de oudere modellen moet de conducteur zelf aangeven welke wagons aan zijn trein hangen.

Dat rollend materieel blijft natuurlijk de achilleshiel voor het reisgemak. Tegen eind 2026 zou elke nieuwe dubbeldekker (type M7) van de NMBS een autonoom toegankelijk rijtuig moeten hebben. Zo’n wagon heeft een deur met een instaphoogte van 76 centimeter, de standaardhoogte van de nieuwe perrons. Vooraleer de deur opent, schuift automatisch een trede naar buiten die de afstand tussen het perron en de trein overbrugt. Zo kunnen reizigers met een beperktere mobiliteit, kinderwagen of fiets veilig én zelfstandig in- en uitstappen. De NMBS heeft zo 130 wagons besteld.

Recent scoorde die M7 in Knack’s ranglijst van mooiste treinen acht op tien. Iets beter dus dan de Varkensneus (7/10) en de Break (5/10), beide zonder airco. Treinliefhebbers kunnen door de treinsamenstelling sinds vandaag ook achterhalen welk type wagon hen zal vervoeren. Daarvoor moet u wel dit trucje kennen: klik in de routeplanner op ‘treingegevens’ en ga dan met uw cursor op een wagon staan, zo ziet u de code van die wagon verschijnen. Op het voorbeeld hieronder ziet u ‘M7BUH’ (rood kader). In de ranglijst van Knack kun je dan zien hoe een wagon type M7 eruitziet.

Zeer omslachtig? Inderdaad. Temmerman: ‘Als we de geüpdatete versie van de app met de treinsamenstelling lanceren, zullen we de verschillende treinmodellen ook visueel voorstellen. Zo weet de reiziger welke type trein bij hem/haar gaat stoppen. Dat komt dus in een volgende fase, nog voor de zomer.’

Overvolle fietswagons

Voor fietsende treinreizigers is er één frustratie minder, maar de meeste Belgische stations en wagons zijn amper aangepast aan de tweewieler. Via de reisplanner BikeOnTrain kunt u uitzoeken hoe haalbaar een treinreis met fiets is. Vaak zult u als resultaat ‘mogelijk omslachtig’ of ‘moeilijk’ krijgen. De NMBS probeert transparant te zijn ‘zodat de fietsende reiziger wel weet waar hij aan toe is en de meest geschikte trein kan nemen’.

Overvolle fietswagons, zeker bij evenementen, zijn vandaag nog schering en inslag. Fietsplaatsen reserveren is bovendien niet mogelijk bij de NMBS. ‘Tegen 2032 willen we het aantal fietsplaatsen per trein sterk uitbreiden,’ zegt Temmerman. ‘De nieuwe treinen hebben standaard al acht fietsplaatsen per trein. In bestaande treinen bouwen we er extra in.’

In de trein tussen Brussel-Schuman en Bordet is het rustig, met ruim plaats voor mijn fiets. De eerste kennismaking met de treinsamenstelling voelde als een stap in de goede richting. In het land van koning Auto, kunnen keizer Fiets en tsaar Trein hopelijk nog een sterkere entente aangaan in de toekomst.

Na een kort fietsritje van het station naar de redactie kom ik goedgemutst aan dankzij – het blijft raar klinken – een stukje innovatie van de NMBS. Iets later komt een collega uit Antwerpen – de stoom komt uit haar oren – binnen gesneld: na een geschrapte trein deed zij twee en een half uur over haar traject. Haar kan ik nu niet blij maken met nieuwe icoontjes in de routeplanner.

Stiptheid, het belangrijkste struikelblok om meer mensen op de trein te krijgen, blijft het belangrijkste werkpunt van de NMBS. Al kan ook de innovatieve treinsamenstelling daarbij een beetje helpen. Als reizigers klaar staan waar ze willen of moeten instappen, kan de trein ook stipter vertrekken.