Ministers Annelies Verlinden (CD&V) en David Clarinval (MR) komen ‘in de komende weken’ met een lijst van grondwetsartikelen die de regering voor herziening vatbaar wil verklaren.
‘Er ging bij aanvang van de legislatuur een lijst komen. En we zijn nu al vijf maanden bezig. Dat is toch niet meer “bij aanvang”?’ Een hoge CD&V-bron wordt zenuwachtig, er moet dringend schot in de zaak komen.
De ‘lijst’ slaat op de opsomming van grondwetsartikelen die op het einde van de regeerperiode voor herziening vatbaar worden verklaard. Door die artikelen open te stellen kan er tijdens de volgende legislatuur werk gemaakt worden van een staatshervorming. Tenminste: als een tweederdemeerderheid het opengestelde artikel dan daadwerkelijk aanpast.
In haar regeerakkoord beloofde de Vivaldi-regering om die lijst ‘bij de aanvang van de regeerperiode’ in te dienen bij Kamer en Senaat. Ruim vijf maanden na het begin van de regering-De Croo is daar nog geen sprake van.
Dat net de CD&V zenuwachtig wordt, is niet verwonderlijk. Eén van de twee ministers die de lijst moet klaarstomen is Annelies Verlinden. Samen met MR-minister David Clarinval is ze verantwoordelijk voor Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing.
Het openstellen van grondwetsartikelen is vooral voor de CD&V van groot politiek belang. Het was de partij van Joachim Coens die tijdens onderhandelingen aan de kar trok om het vooruitzicht op een staatshervorming gaaf te houden. Vooral hervormingen op het vlak van de gezondheidszorg zijn essentieel voor de partij. De coronacrisis heeft die noodzaak alleen maar groter gemaakt.
De rol van Bouchez
Na enkele maanden stilte lijkt er nu toch schot in de zaak te komen. Zowel Verlinden als Clarinval bevestigen dat de lijst ‘in de komende weken’ wordt voorgelegd. Welke artikelen in de lijst zullen staan, is nog onbekend.
Al is er normaal gezien consensus over eentje: het fameuze artikel 195. Dat is de zogenaamde ‘sleutel op de grondwet’. Eigenlijk bepaalt 195 de procedure om grondwetsartikelen te wijzigen. Maar in de praktijk wordt het artikel gebruikt als passe-partout om een staatshervorming door te drijven. In het regeerakkoord werd opgenomen dat de lijst van Verlinden en Clarinval minstens artikel 195 zal bevatten. Het valt dus te bezien of die belofte daadwerkelijk wordt ingelost.
Hoe dan ook is de stap maar een eerste in een lang parcours. Bedoeling is dat een dialoogplatform met onder meer experts – maar ook gewone burgers – een bijdrage levert aan de nieuwe inrichting van België. Die burgerparticipatie, waaronder een online bevraging en het mogelijk inzetten van gelote burgers, is ongezien in de lange geschiedenis van staatshervormingen. Eind dit jaar willen Verlinden en Clarinval al concrete aanbevelingen zien.
Boeiend om volgen wordt de krachtmeting binnen Vivaldi. Vooral de rol van de partij van Clarinval wordt met argusogen bekeken. ‘Gaat het wel lukken met de MR?’, vraagt de CD&V-bron zich af. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez is een devote liefhebber van België. Staat hij een zevende (voor sommigen zelfs ‘finale’) staatshervorming niet in de weg?
Gordiaanse knoop
Daar stopt het niet. De visies op ‘België 2.0’ lopen ook tussen de andere regeringspartners uiteen. De PS pleit bij monde van voorzitter Paul Magnette voor vier volwaardige deelstaten – Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Duitstalig België. De CD&V wil nog steeds een grote rol voor de gemeenschappen, die de persoonsgebonden bevoegdheden regelen. Zoals steeds zit de gordiaanse knoop strak rond Brussel. De CD&V kan de Vlaamse gemeenschapsbevoegdheden in Brussel niet lossen, zeker niet met de hete adem van de N-VA in de nek.
De kwestie ligt zeer gevoelig. Dat bleek vorige maand op een gastles van Annelies Verlinden aan de UGent. Toen de CD&V’ster opwierp om naar een ‘2+2-model’ te gaan met Vlaanderen en Wallonië als gewesten en Brussel en Duitstalig België als deelgebieden, was het kot te klein bezuiden de taalgrens. Zelfs collega Clarinval beet van zich af: ‘Onze rol is te luisteren en uiteindelijk met voorstellen te komen, zeker niet om de conclusies van deze uitvoerige dialoog voor te zijn.’
Daarnaast blijven de liberalen, zowel de Vlaams als de Franstalige, af en toe pleiten voor het herfederaliseren (of federaal houden) van bevoegdheden, óók in de gezondheidszorg. De parlementaire hoorzittingen met verschillende ervaringsexperten over de aanpak van de covidcrisis sterkt hen in die overtuiging. ‘Ongeveer elke expert heeft gemeld “dat het vroeger beter was” en dat verdere opsplitsing (van bevoegdheden, nvdr.) nefast was tijdens de pandemie’, tweette Open VLD-Kamerlid Jasper Pillen dinsdag nog.
Oppositiepartij N-VA wil inspelen op die verdeeldheid. De Vlaams-nationalisten dienen daarom zelf een lijst in met te herziene artikelen. De lijst gaat van artikel 1 tot artikel 198, of gewoonweg de hele grondwet. ‘Dat kan enkel helpen om het ambitieniveau van deze regering hoog te houden’, zegt Kamerlid Sander Loones.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
