Op 9 juni trekken we naar de stembus om onze parlementsleden te verkiezen. Daarbij moeten partijen minstens 5 procent halen om een zetel te krijgen. Waarom bestaat die kiesdrempel?
In ons land bestaat een kiesdrempel van 5 procent. Dat betekent dat lijsten die in hun kieskring minder dan 5 procent van de stemmen halen, geen enkele zetel in het verkozen orgaan krijgen. Carl Devos, professor politieke wetenschappen aan de UGent: ‘Die kiesdrempel werd ingevoerd in 2002, toen de arrondissementele kieskringen (op Brussel-Halle-Vilvoorde na) vervangen werden door grotere, provinciale kieskringen.’
Internationale norm
‘Door het vergroten van de kieskringen maakten meer lijsten kans om een of meerdere zetels te halen’, vervolgt Devos. ‘Daardoor zou de versnippering in het parlement toenemen, wat volgens velen de coalitievorming en politieke stabiliteit bemoeilijkt. Om dat tegen te gaan werd een provinciale kiesdrempel – een minimumpercentage dat een partij of kandidaat moet behalen om in aanmerking te komen voor een zetel – ingevoerd van 5 procent van de stemmen.’
Dat percentage van 5 procent geldt als een soort internationale norm. Devos: ‘Een lagere norm zou minder versnippering tegengaan, een hoger percentage zou de verkiezingen minder proportioneel maken. Dat is ook een kritiek op de huidige norm. Stel dat in een provinciale kieskring twee lijsten 4,9 procent halen, dan zou 9,8 procent van de kiezers niet vertegenwoordigd zijn.’
‘Er zijn landen waar er lagere en landen waar er hogere kiesdrempels gelden’, weet Devos. ‘Zo kunnen bij de tweede ronde van de Franse parlementsverkiezingen enkel kandidaten deelnemen die tijdens de eerste ronde een kiesdrempel van 12,5 procent haalden.’
Hoger in de praktijk
Dave Sinardet, professor politieke wetenschappen aan de VUB: ‘Een kiesdrempel is een typisch middel om de versnippering van het partijlandschap te proberen tegengaan. Soms gaan er in ons land stemmen op om die nog te verhogen, maar dat heeft dan weer als nadeel dat het parlement ideologisch minder representatief en divers wordt: kleinere strekkingen dreigen dan niet of minder vertegenwoordigd te worden en nieuwe partijen maken al helemaal minder kans om verkozenen te halen.’
‘Ik denk niet meteen dat er een verhoging van de kiesdrempel eraan zit te komen’, zegt Sinardet. ‘Overigens is de feitelijke kiesdrempel in sommige kieskringen met minder inwoners nu al hoger dan 5 procent. In de kieskring Luxemburg, waar maar vier Kamerzetels te halen zijn, ligt die in praktijk zelfs rond de 15 procent.’ Meer over de kieskringen en de verdeling van de zetels leest u hier: Hoe worden de zetels verdeeld?
FAQ Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier