Op 9 juni 2024 gaan de Belgen naar de stembus om te stemmen voor de federale, regionale en Europese verkiezingen. Hoe worden de parlementszetels verdeeld?
Het aantal stemmen dat een partij krijgt, bepaalt het aantal zetels dat ze veroveren. Daarbij zijn er een aantal belangrijke principes:
- De verkiezingen gebeuren per kieskring. De kieskring is een gebied waar bij de verkiezingen op dezelfde kandidaten gestemd kan worden.
- Voor de verkiezingen van de Kamer van Volksvertegenwoordigers vallen de kieskringen samen met de 10 provincies en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Er zijn dus 11 kieskringen.
- Voor de verkiezingen van het Vlaams Parlement zijn er 6 kieskringen: een voor elke Vlaamse provincie. Er worden ook 6 leden verkozen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
- Bij de verkiezingen van het Europees Parlement wordt er op basis van de vier kieskringen (Vlaamse kieskring, Waalse kieskring, kieskring Brussel-Hoofdstad en de Duitstalige kieskring) drie kiescolleges gevormd: het Nederlandse, de Franse en het Duitstalige kiescollege. De kiezers uit hetzelfde colleges kunnen stemmen voor dezelfde kandidaten.
Zetels per kieskringen
Per kieskring dienen de partijen lijsten in waar u op kan stemmen. Bij de federale verkiezingen ziet de kieslijst in bijvoorbeeld Antwerpen er anders uit dan die in Luik. De inwoners van een kieskring kunnen enkel stemmen op de kieslijst van hun kieskring. Voor de federale en regionale verkiezingen ligt de kiesdrempel op 5 procent (voor de Europese verkiezingen is er geen kiesdrempel). Als een partij in een kieskring géén 5 procent van de geldige stemmen haalt, dan mag die partij niet meedoen in die kieskring aan de zetelverdeling. U leest er meer over hier: 13. Waarom bestaat er een kiesdrempel van 5 procent?
Alleen de geldige stemmen worden geteld. Blanco en ongeldige stemmen tellen niet mee en gaan ook niet naar grootste partij. Daarover leest u meer hier: 11. Wat is het verschil tussen een blanco stem en een ongeldige stem?
Voor elke kieskring ligt op voorhand vast hoeveel zetels daar te verdienen zijn. Kieskringen met veel inwoners hebben meer zetels. Voor de federale verkiezingen bijvoorbeeld zijn er 150 parlementszetels te verdelen en komen de kieskringen overeen met de provincies plus het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Per kieskring ziet de zetelverdeling er als volgt uit:
- Antwerpen: 24 zetels
- Limburg: 12 zetels
- Oost-Vlaanderen: 20 zetels
- Vlaams-Brabant: 15 zetels
- West-Vlaanderen: 16 zetels
- Brussel-Hoofdstad: 16 zetels
- Henegouwen: 17 zetels
- Luik: 14 zetels
- Luxemburg: 4 zetels
- Namen: 7 zetels
- Waals-Brabant: 5 zetels
Voor het Vlaams parlement zijn er 124 zetels te verdelen en komen de kieskringen ook overeen met de Vlaams provincies plus Brussels Hoofdstad. Per kieskring ziet de zetelverdeling er als volgt uit:
- Antwerpen: 33 zetels
- Brussel-Hoofdstad: 6 zetels
- Limburg: 16 zetels
- Oost-Vlaanderen: 27 zetels
- Vlaams-Brabant: 21 zetels
- West-Vlaanderen: 21 zetels
België krijgt 22 parlementsleden in het Europees parlement: 13 Nederlandstalige, 8 Franstalige en 1 Duitstalige.
Voordeel voor grote partijen
Zowel voor de federale, regionale en de Europese verkiezingen wordt bij de zetelverdeling het zogenaamde ‘systeem D’Hondt’ toegepast. Dit systeem is bedacht door de 19de-eeuwse wetenschapper Victor D’Hondt en wordt in heel wat landen over de wereld gebruikt. Het telsysteem bevoordeelt grotere partijen, met als doel versnippering tegen te gaan.
Hoe het ‘systeem D’Hondt’ precies gaat, is hogere wiskunde. Op de site van het Vlaams parlement (Het aantal zetels per partij berekenen) wordt het aan de hand van een voorbeeld uitgelegd. Nog opmerken dat de zetelverdeling bij de lokale verkiezingen gebeurt via een ander systeem, namelijk Imperiali. Hoe dat precies werkt kan u ook vinden op de site van het Vlaams parlement, waar meer uitleg te vinden is over de zetelverdeling.
FAQ Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier