Vredesactivist Frans Wuytack: ‘Ik heb vijf keer in de gevangenis gezeten en ben gefolterd, maar spijt heb ik niet’

‘Mijn leven is veranderd op mijn zesde’, zegt Frans Wuytack. ‘De oorlog was zeven dagen bezig toen de Duitse Luftwaffe op 17 mei 1940 mijn geboortestad Sint-Niklaas bombardeerde. Overal waar ik keek, zag ik doden en gewonden. Een enorme schok was dat. Ik had tot dan toe gedacht dat mensen die op bezoek kwamen altijd zouden aanbellen. Daarna zouden we samen drinken en dansen. Maar zij bombardeerden eerst alles plat en kregen daar nog een medaille voor ook. Vijf jaar later was de oorlog voorbij. In Jalta sloten Stalin, Churchill en Roosevelt een akkoord over hoe de wereld er daarna zou uitzien. Twaalf miljoen mensen moesten daardoor op de vlucht. Dat dat zomaar kon door een paar stomme handtekeningen, vind ik nog altijd onvoorstelbaar.’

Heeft dat uw wereldbeeld gevormd?

Frans Wuytack: Ik heb nooit geloofd in structuren of vlaggen. En al zeker niet in grenzen die altijd opnieuw opgedrongen worden door dictators en anderen. ‘Dat is een Marokkaan en die is zo. En dat is een Chinees, pas op.’ Terwijl het zo mooi is om het gelaat van de ander te ontdekken, ook al is dat soms verduisterd door ideologie. In de Divina Commedia van Dante staat: ‘Het anders-zijn wordt maar paradijs in de eenheid.’ Ik heb een tijd als priester-arbeider gewerkt in de barrios van Caracas in Venezuela. Wat me altijd zal bijblijven, is de lotsverbondenheid tussen die mensen daar. Hoe alle grenzen wegvallen als het er echt toe doet. Dan maakt het niet meer uit tot welke straat je behoort. En of je een slimme of een domme bent.

Twijfelt u vaak?

Wuytack: Twijfelen getuigt van verstand, zeggen ze altijd. Vierhonderd jaar geleden schreef Gregorius Francke al: ‘In dubiis libertas.’ Je hebt de vrijheid om te twijfelen. Natuurlijk twijfel ik weleens. Maar niet als mensen in nood zijn – dan mag je nooit twijfelen om te helpen. Wat ook de gevolgen zullen zijn. Ik heb vijf keer in de gevangenis gezeten. Ben gefolterd tijdens het Franco-regime. Heb in de isolatiecel gezeten. Misschien was ik naïef, maar ik heb geen spijt.

Wat hebt u eruit geleerd?

Wuytack: Je moet je altijd in het leven van de anderen verplaatsen en rekening houden met hun situatie. Vijftig jaar geleden was ik stakingsleider bij de grote dokstaking in de Antwerpse haven. Zeven weken heeft die geduurd. We hadden geen stakingsgeld, maar wilden voortdoen. Op een dag zei een dokwerker mij: ‘Frans, mijn vrouw zegt dat het moet ophouden. Zeven weken geen pré … Mijn kinderen hebben honger.’ Daar sta je dan met je idealen. ‘Ik begrijp het’, antwoordde ik.