Donald Trump is ‘op een hallucinante, koloniale manier’ de wereld aan het verdelen, leert Midden-Oosten-kenner Ludo Abicht uit het Amerikaanse ‘vredesplan’. ‘De Palestijnen krijgen kruimels in ruil voor de complete opgave van hun soevereiniteit.’
Midden-Oostenkenner Ludo Abicht heeft met stijgende verbazing het ‘vredesplan’ gelezen dat de Amerikaanse president Donald Trump, geflankeerd door de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, heeft voorgesteld. Voor hij op de inhoud van dat plan ingaat, deze bedenking: ‘Een deal met slechts een van de twee partijen, is dat een deal? Vreemd dat de auteur van The art of the deal dat niet beseft. Dit voorstel is gemaakt in Washington en Tel Aviv. Het heeft zelfs niet de schijn van onderhandelingen.’
Volgens Abicht is Trump ‘op een hallucinante, koloniale manier’ de wereld aan het verdelen. ‘Hoe moet je het anders noemen wanneer je een bevolking iets oplegt dat je niet hebt overlegd met haar vertegenwoordigers? Iets wat bovendien louter tegemoetkomt aan de wensen van een van de strijdende partijen? Israëli’s – Joods of niet – en Palestijnen kunnen hiermee niet op een normale manier met elkaar beginnen om te gaan. Alles blijft bij het oude: de grenzen, de muur, de militaire aanwezigheid. En dus in het voordeel van de Israëli’s. Ik zie niets voor de Palestijnen. Behalve wat kruimels, in ruil voor de complete opgave van hun soevereiniteit en grote happen grondgebied. Zou u Schotland nog soeverein noemen als ze wel een vlag zouden mogen hijsen op hun kastelen, maar er overal Britse legerbasissen zouden staan die elk moment kunnen geactiveerd worden?’
Legt u eens uit wat u stoort aan het plan van Donald Trump.
Ludo Abicht: Ten eerste een merkwaardige contradictie: Trump noemt Jeruzalem – ‘één en ondeelbaar’ – de hoofdstad van Israël en zegt tegelijk dat Al-Quds de hoofdstad van Palestina wordt. U weet dat Al-Quds niet meer is dan de Arabische naam voor Jeruzalem? Wat bedoelt Trump daarmee? Op de kaart die bij het plan hoort, staat dan weer nergens Al-Quds te lezen.
Daarnaast is het zeer straf dat de Jordaanvallei helemaal in handen komt van Israël, net zoals de nederzettingen in Palestijns gebied. Daarmee regulariseert Trump een illegale bezetting. Ook de zee en de kust voor de Palestijnse gebieden, met name Gaza, blijven onder controle van Israël. Dat is een aanfluiting van het internationaal recht, waarin geldt dat staten het recht hebben op de exploitatie van een aantal kilometer zeestrook voor hun kust. Voor de Palestijnen geldt dat blijkbaar niet. U kunt het belang daarvan niet overschatten. Er liggen veel gasvelden buiten de kust van Gaza. Zo veel dat men schat dat Gaza zijn financiële noden volledige zou kunnen ledigen met de opbrengst ervan. Dat lopen de Palestijnen dus mis. Zelfs vissen mogen ze maar binnen een beperkte zone, kleiner dan de internationaal geldende norm.
‘Trump regulariseert een illegale bezetting’
Ook de veiligheidsmuur blijft, weliswaar met een aantal correcties en – volgens Trump – enkele minder strenge grenscontroles. Palestina mag ook geen eigen leger hebben, enkel veiligheidstroepen om het interne terrorisme te bestrijden. En als klap op de vuurpijl blijven de Israëlische militaire steunpunten op Palestijns grondgebied niet alleen behouden, maar worden ze versterkt. Zodra de veiligheid van Israël – een zeer rekbaar begrip – in het gedrang komt, komen die militairen in actie. Met andere woorden: Palestina blijft bezet gebied. Dat is mijn grote bezwaar tegen dit plan: er verandert niets. Israël mag en kan nog steeds overal en altijd ingrijpen. De teruggave van bepaalde gebieden, zeggen Trump en Netanyahu in koor, is een significante toegeving. Maar dat is gebied dat Israël heeft bezet. Om zijn veiligheid te garanderen en omdat het daar volgens de Bijbel recht op heeft. Het zal u weinig verbazen dat de Bijbel weinig waarde heeft wat betreft internationaal recht.
Zit er dan niets positiefs in voor de Palestijnen?
Abicht: Trump belooft een bouwstop van vier jaar, dus geen nieuwe nederzettingen. Dat is goed, maar het is af te wachten of die belofte standhoudt. Ook Ariël Sharon, van 2001 tot en met 2006 premier van Israël, heeft dat ooit beloofd. Tot hij op de proppen kwam met het argument dat de kolonisten vrome mensen zijn die veel kinderen krijgen. Dat daardoor die nederzettingen op natuurlijke wijze uitdijen, vond Sharon, mocht niet meetellen als uitbreiding.
De Palestijnen wordt aanzienlijke financiële en economische steun in het vooruitzicht gesteld als ze met het plan instemmen. De VS zouden bereid zijn 50 miljard dollar te investeren.
Abicht: Ja, wanneer ze Israël erkennen als Joodse staat en volledig afstand doen van aloude eisen. Een Joodse staat? Wat voor een anachronisme is me dat? Het doet me eerlijk gezegd wat denken aan de Islamitische Republiek Iran. Wie daarmee instemt, maakt van de 22 procent niet-Joodse burgers in Israël de facto tweederangsburgers. Ik hoorde Trump in zijn toespraak zeggen dat soevereiniteit een uitgehold begrip is. Ik ben het daar niet per se mee oneens. Maar uit de mond van deze America First-president klinkt dat wel erg hypocriet. De VS mogen uit internationale akkoorden stappen voor hun heilige soevereiniteit, net zoals Israël er te pas en te onpas over mag beginnen. Blijkbaar zijn de Palestijnen het enige volk ter wereld die er geen recht op hebben. Palestina wordt in dit plan geen soevereine staat, maar een niet-staat.
‘Een Joodse staat? Wat voor een anachronisme is me dat? Het doet me denken aan de Islamitische Republiek Iran’
Volgens Trump is dit de laatste kans voor de Palestijnen op een soevereine staat.
Abicht: Dat is een onverholen dreigement. Natuurlijk kunnen de Palestijnen dat niet aanvaarden. Tegelijk vrees ik dat ze, al zeker niet op korte termijn, moeten hopen op een verbetering van hun situatie of onderhandelingspositie. Zionisten hebben mij altijd gezegd dat er vier scenario’s zijn voor de toekomst. Het behoud van de status quo, wat onmogelijk is want uitzichtloos, een tweestatenoplossing, een éénstaatoplossing of – de volstrekt onaanvaardbare optie – een nieuwe, definitieve verdrijving van de Palestijnen naar Egypte en Jordanië. De laatste tijd begon een vijfde scenario rond te zingen.
En wat houdt dat in?
Abicht: De Palestijnen compleet uitputten. Ze laten beseffen dat er geen uitweg is. Noch langs diplomatieke weg, noch met geweld. Wanneer dat besef begint door te sijpelen, zou het plan zijn, kan de bezetting een beetje verzacht worden en kunnen er economische stimuli voorgesteld worden. ‘Als we nog even wachten, eten de Palestijnen uit onze hand’, dat idee. Wel, het plan van Trump heeft daar alle schijn van. Hij maakt de Palestijnen duidelijk dat ze geen andere keus hebben, doet een paar hoogst onzekere beloften en zwaait met dollars. Maar wat zijn zijn beloftes waard? Alles wat Trump in dit conflict heeft ondernomen, bewijst dat hij totaal voor Israël rijdt. Hij steekt dat ook op geen enkele manier weg. Dit plan is een grote stok met een kleine wortel.
De Israëlische schrijver Amos Oz zei in 2015 in De Standaard dat gedwongen liefde nog nooit een oorlog heeft beëindigd, ‘maar uitputting wel’. Krijgt hij gelijk?
Abicht: Oz zei dat omdat hij het gevoel had dat veel Israëli’s en Arabieren moe waren. Het probleem is dat enkel de Palestijnen uitgeput zijn. De veiligheidsmuur heeft in dat opzicht uitstekend gewerkt, althans psychologisch. Aan Israëlische kant zie je die muur helemaal anders dan aan Palestijnse kant. Een Israëliër ziet een muur vol planten en bloemen, een Palestijn ziet een grijze betonnen wand. Daarom vrees ik dat veel mensen die jarenlang hebben gestreden voor autonomie, nu uitgeput zullen kiezen voor het geld. Dan kunnen ze tenminste hun kinderen laten studeren. Ik kan ze dat niet verwijten, ook al is het tragisch dat dan al hun verzet voor niets is geweest. Maar wat moeten ze anders? De Palestijnen hebben geen bondgenoten. De Europese Unie betaalt voor van alles en nog wat in Palestina: scholen, ziekenhuizen, waterinstallaties … Die worden met de regelmaat van de klok vernield door Israël. Wat doet de EU dan? Formeel protest aantekenen. Meer niet.
‘De reactie van de andere Arabische staten verontrust me’
Wat kunnen de Palestijnen verwachten van de Arabische wereld?
Abicht: De reactie van de andere Arabische staten verontrust me. Ik heb nooit hoog opgelopen met die zogenaamde Arabische solidariteit met de Palestijnen. In veel van de Arabische landen waar Palestijnse vluchtelingen zitten, hebben zij even beperkte rechten als in Israël. Ze zijn ze liever kwijt dan rijk, want die vluchtelingen zijn zeer politiek bewust en actief en worden zo een staat in een staat. Bovendien zijn ze vaak seculier. Heel wat vluchtelingenkampen worden niet gerund door de islamisten van Hamas of Fatah, maar door marxistische organisaties zoals het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina.
Is het een teken aan de wand dat Oman, de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein hun ambassadeurs hadden afgevaardigd naar het Witte Huis?
Abicht: Die hoor je nu al Trump napraten, ja. ‘Er is een oplossing, de Palestijnen moeten meedoen.’ Als ze het kunnen doen zonder al te veel gezichtsverlies, zullen ze toenadering zoeken tot Israël, denk ik. Ook dat is nu een bonus voor Israël, nadat Saudi-Arabië al de facto een bondgenoot is geworden door de steun die het geniet van Israël in het Jemenitische conflict. Ik denk niet dat ze de Palestijnen volledig zullen laten vallen. Dat zou een te grote klap betekenen voor de Arabische Liga, wiens bestaansreden minstens deels antizionistisch was. Maar de weinige steun die de Palestijnen vandaag krijgen, zal nog krimpen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier