Topman Agentschap Integratie en Inburgering: ‘Wie verplicht een traject volgt, zal moeten betalen’

‘Ik was gedegouteerd toen ik Nieuw België van Tom Naegels las. Ik kende de geschiedenis van onze migratiepolitiek al wat, maar de manier waarop we tussen 1945 en 1980 vooral níét investeerden in nieuwkomers, stuitte me tegen de borst.’ Met zichtbare trots presenteert topman Jo De Ro het jaarrapport van zijn Vlaams Agentschap Integratie en Inburgering. Nooit eerder begeleidde het Agentschap meer mensen richting lessen Nederlands: ruim 47.000 keer, onder meer door de duizenden Oekraïense vluchtelingen die naar België kwamen. ‘Het stereotiepe beeld van de nieuwkomer die geen moeite wil doen, mag in de vuilnisbak. De cijfers spreken het gewoonweg tegen.’

Werpt de politiek een nieuwe barrière op door het inburgeringstraject betalend te maken?

Jo De Ro: Mensen die verplicht een inburgeringstraject volgen – personen die naar hier komen via gezinshereniging, arbeidsmigranten, studenten en erkende vluchtelingen – zullen moeten betalen. Wie de bijdrage niet kan betalen, kan steun aanvragen bij het lokale bestuur of kan bij het Agentschap een afbetalingsplan of uitstel van betaling krijgen. En voor wie vrijwillig deelneemt, zijn er vrijstellingen.

Vanaf september bedraagt de kostprijs 360 euro. Voor veel mensen is dat een hoog bedrag.

De Ro: Je hoeft het niet in één keer te betalen. 360 euro is misschien veel geld, maar daartegenover staat een intense persoonlijke begeleiding. Alleen voor de inburgeringscursus, de lessen Nederlands en de bijbehorende examens moet je betalen, voor de rest niet. Vergelijk het met een universiteit: het inschrijvingsgeld is ook veel lager dan het ware kostenplaatje van je studie. We moeten ook af van het vooroordeel dat elke nieuwkomer per definitie hulpbehoevend is.

Voor het eerst krimpt de wachtrij voor het inburgeringstraject onder de symbolische drempel van 1000. Die wachtlijsten waren een groot punt van kritiek toen Liesbeth Homans (N-VA) minister van Inburgering was tussen 2014 en 2019. Trof u een puinhoop aan bij uw aantreden in 2020?

De Ro: Een puinhoop, dat betekent dat alles slecht was. De wortels zaten goed, alleen waren de resultaten een puinhoop. We kunnen nu definitief een streep zetten onder de miserie van vroeger. De steun van de huidige minister van Inburgering Bart Somers (Open VLD) en de voltallige Vlaamse regering speelt daarbij een rol.

Na mijn benoeming kreeg ik twee soorten berichten: succeswensen en bezorgde vragen – of ik wel wist waar ik aan begon. (lacht) Vroeger durfden onze mensen op familiefeesten niet te zeggen waar ze werkten, vandaag beginnen ze eindelijk succes te ervaren. Het is misschien een belegen term, maar ze voelen trots.

Oppositiepartij Groen laakt dat asielzoekers pas kunnen inburgeren als ze zijn ingeschreven in het vreemdelingen- of bevolkingsregister. Zo gaat kostbare tijd verloren.

De Ro: Wie erkend wordt en wie niet, dat is federale materie. Zodra ze erkend worden, gaan wij aan de slag met wie in Vlaanderen en Brussel terechtkomt. Niet-erkende vluchtelingen kunnen in afwachting van hun erkenning wel al Nederlandse les volgen en ze kunnen werken.

Bij de start van de Vlaamse regering-Jambon was er veel te doen over een ‘participatieverklaring’ voor nieuwkomers. ‘De lat voor nieuwkomers wordt hoger gelegd’, stelt het Vlaamse regeerakkoord.

De Ro: Vóór de invoering was er inderdaad gedoe over het ondertekenen van een document met onze waarden en de rechten en plichten van de nieuwkomer. Maar sinds we vorig jaar met de nieuwkomersverklaring – want zo heet ze – van start zijn gegaan, heb ik er niets meer over gehoord. Ook doembeelden over mensen die zouden weigeren om te tekenen zijn niet uitgekomen.

We mogen best trots zijn op wat we hier in Vlaanderen doen. Internationaal is het uniek dat een overheid zo veel middelen geeft aan een organisatie die nieuwkomers op deze manier helpt met hun inburgering. Mensen zijn echt trots wanneer ze hun inburgeringsattest ontvangen. Steeds meer gemeentes geven zelfs een inburgeringsfeest bij de uitreiking. En wat mij betreft, mag dat nog op veel meer plekken. Dat attest is geen vodje papier, hè.