Topjob bij Microsoft én reserviste bij het leger: ‘Ik heb dit toch een beetje onderschat’

Om de nieuwe Cyber Command uit te bouwen wil Defensie de banden met de bedrijfswereld aanhalen. Knack dook in het spoor van Myriam Broeders, die haar topjob bij Microsoft weldra combineert met een carrière in het Belgisch leger.

Myriam Broeders is de eerste om te erkennen dat ze niet het meest voor de hand liggende profiel heeft om in het leger te gaan. In het dagelijkse leven combineert ze een drukke, veeleisende job met een niet minder druk gezinsleven. Als chief technology officer voor Microsoft België-Luxemburg adviseert ze tal van bedrijven over cyberveiligheid, duurzaamheid en digitale transformatie. Haar ochtenden begint ze doorgaans rustig met havermout en koffie. Van vuur- wapens of camouflagenetten is er ten huize Broeders geen spoor.

Het contrast met de vrouw die samen met elf mederekruten zij aan zij in de Leopoldsburgse zandgrond ligt, kan niet groter zijn. De rekruten stabiliseren hun keurig gepoetste FN-SCAR-geweren op half- gevulde zandzakjes die her en der verspreid liggen. Het is nauwelijks tien uur, maar het is al bijzonder warm op het oefenterrein. Wiebelend zoeken de rekruten naar een comfortabele positie. ‘Let op jullie adem- haling!’ waarschuwt de schiet- instructeur die de training begeleidt. ‘Denk eraan dat jullie de trekker niet zomaar loslaten na het schot! Persen! Neem jullie tijd!’

Een voor een wordt de houding van de rekruten geïnspecteerd. Laders met patronen worden ingeklikt. Enkele tellen is er geen geluid te horen. Iedereen lijkt zijn adem in te houden. Een dagpauwoog fladdert onbekommerd tussen de grassprietjes die her en der uit de zanderige bodem steken. Plots weerklinkt een eerste schot, snel gevolgd door een tweede en een derde. Elke rekruut vuurt vier patronen af. Wanneer ze na vier schoten weer overeind krabbelen en de doelen inspecteren, blijkt Broeders verrassend goed bij schot. De vier kogels zijn op nauwelijks enkele centimeters van elkaar door het doel gegaan. ‘Sniper’, zegt een collega van Broeders knipogend. Ook de instructeurs zijn tevreden met het algemene niveau van de compagnie. Broeders kan een glimlach niet onderdrukken. ‘Het is stom toeval’, geeft ze toe. ‘Wanneer je met zo’n wapen op de grond ligt, heb je werkelijk geen idee of je nog maar in de buurt van het doelwit hebt gemikt.’

Top Gun

De basisopleiding voor reservisten bestaat uit twee sessies van elk twee weken. Behalve fysieke trainingen en een EHBO-cursus krijgen de reservisten theorielessen over militaire tactiek en de structuur van het leger. Ze leren ook een vuurwapen te gebruiken. In de voortgezette opleiding worden die basisvaardigheden uitgediept. Er is ook een bivak, waarbij rekruten leren hoe ze zich moeten camoufleren en voortdurend een wapen bij zich dragen.

Peloton One Zero is een bont allegaartje, gaande van studenten tot veertigers die er al een indrukwekkende professionele carrière op hebben zitten. Acht van de drieëntwintig rekruten zijn vrouwen. Met haar 49 jaar is matroos Broeders de ouderdomsdeken. Het lijkt haar enthousiasme niet te temperen, al geeft ze meteen toe dat de opleiding een stuk pittiger is dan ze had verwacht. ‘Ik heb het toch een beetje onderschat’, zegt ze. ‘Het zijn lange dagen. We beginnen er om vijf uur ’s ochtends aan, de lichten gaan uit om halfelf ’s avonds en tussendoor heb je geen tijd om uit te blazen. Bovendien hebben we op vrijdag eindexamen. Het is me nog niet duidelijk wanneer ik daarvoor kan studeren.’

In haar job als chief technology officer bij Microsoft speelt Broeders een toonaangevende rol in een van ’s werelds meest innovatieve bedrijven. Het is in niets te vergelijken met de lange dagen in battledress, waarbij met wapenriemen wordt gezeuld, over muren wordt geklauterd, met kaart en kompas wordt georiënteerd en militaire rangen vanbuiten worden geleerd. ‘Dit is totaal uit mijn comfortzone. In mijn dagelijkse job heb ik alles onder controle, stuur ik een team aan en bepaal ik min of meer zelf hoe ik mijn dag inricht. Hier heb ik helemaal niets onder controle. Plots slaap je in dezelfde kamer met mensen die je van haar nog pluimen kent. Dat is het wonderlijke aan Defensie: zodra je hetzelfde uniform draagt, ben je niet langer een individu maar maak je deel uit van een groep. Als mijn baas bij Microsoft me morgen zegt dat ik met een wildvreemde in dezelfde kamer moet liggen, verklaar ik hem voor gek. In het leger stel je je er zelfs geen vragen bij en doe je dat gewoon.’

Broeders’ beslissing om reservist te worden is in zekere zin de late vervulling van een meisjes- droom: haar dooppeter was piloot, de eerste inwoner van haar geboortedorp die zijn opleiding in Amerika kreeg. Er is natuurlijk Top Gun, de actiefilm waarin Tom Cruise door het luchtruim scheurt ter verdediging van het vaderland. Ook de Russische invasie in Oekraïne heeft een rol gespeeld, geeft ze toe. ‘Ik zie elke dag dat de wereld en de technologie enorm snel evolueren, maar de mens niet. De oorlog in Oekraïne heeft me geleerd dat we ook in België in staat moeten zijn om ons te verdedigen.’ Tegelijk is ze allerminst een ijzervreter of fanatieke patriot. ‘Ik ken de tekst van het Belgische volkslied niet. Dat is nog een werkpuntje.’

Win-win-win

Of ze haar schutterscapaciteiten ooit echt op het slagveld zal moeten gebruiken, is zeer de vraag. Wanneer haar reservisten- opleiding erop zit, wordt Broeders ingelijfd bij Cyber Command, de cyberafdeling van het Belgisch leger, die op 22 oktober 2022 boven de doopvont werd gehouden. De komende jaren moet Cyber Command uitgebouwd worden tot een aparte component.

Broeders moet een van de pioniers worden van de nieuwe strategie die het leger voor de militaire reserve heeft uitgetekend. ‘Oneerbiedig gezegd bestond de reserve tot voor kort uit hobbyisten’, zegt kolonel Pierre Ciparisse, deputy commander van Cyber Command. ‘De meeste bedrijven dachten niet na over de voordelen om een reservist in dienst te hebben. Reservisten waren werknemers die vakantie namen om vier dagen “in het bos te spelen”. Van die logica willen we af. In onze nieuwe strategie moet er een win-win-win zijn: zowel de reservist, Defensie als het bedrijf waarvoor de reservist werkt moeten er hun voordeel mee doen.’

Cyber Command is letterlijk een work in progress. In de gangen van de militaire blok in Evere waar Cyber Command eind vorig jaar in werd onder- gebracht, staan metershoge stapels kartonnen dozen, alsof er net een verhuizing heeft plaatsgevonden. Over het aantal personeelsleden communiceert Cyber Command niet, maar het is duidelijk dat de dienst verwoed aan het rekruteren is. Het is een enorme uitdaging, erkent Ciparisse. ‘Zowat elk bedrijf in België is op zoek naar competente cyberspecialisten. Puur op basis van salaris kan Defensie – zoals gelijk welke overheidsdienst – niet concurreren met de bedrijfswereld. Daarom moeten we creatief zijn. Myriam Broeders heeft een enorme expertise bij een van de grootste technologiebedrijven ter wereld. Zij kan aangeven welke technologieën we op welke manier kunnen gebruiken. Iemand met haar profiel zouden we nooit via de gewone weg kunnen rekruteren.’ Dat Broeders met haar vier weken militaire opleiding geen geharde militair is, is in zekere zin een voordeel, vindt Ciparisse. ‘Wij willen net dat ze met niet-militaire ogen naar onze organisatie kijkt.’

Het is niet de bedoeling dat reservisten van Cyber Command bij een cyberaanval onder de wapenen worden geroepen, benadrukt Ciparisse. ‘Bij cyber gaat het in de eerste plaats om resilience: we moeten zorgen dat we als maatschappij weerbaar zijn tegen aanvallen van buitenaf. Als Cyber Command verdedig je niet alleen de militaire infrastructuur, maar draag je bij aan de veiligheid van alle netwerken van bedrijven, ziekenhuizen of overheidsdiensten. Door op zoek te gaan naar reservisten in de bedrijfswereld, willen we een netwerk creëren van experts die een link hebben met Defensie. Als we ooit met een grootschalige cyberaanval te maken krijgen, is het een voordeel als cyberexperts van verschillende bedrijven een netwerk hebben waarop ze kunnen terugvallen. Misschien hebben ze al eens samen in een tent geslapen. Dat schept toch een andere band dan iemand die je alleen via LinkedIn kent.’

Die nieuwe aanpak, waarbij het verschil tussen beroepsmilitairen en reservisten min of meer wegvalt, heeft belangrijke gevolgen. Het is bijna onvermijdelijk dat Cyber Command redelijk wat verloop zal kennen en personeelsleden na enkele jaren het leger alweer verlaten voor de vetpotten van de bedrijfswereld. ‘We gaan naar een model waarbij personeelsleden niet hun hele leven bij Defensie blijven’, stelt Ciparisse. ‘Ik heb daar op zich geen probleem mee. Als onze ex-werknemers als cyberspecialist voor een bedrijf gaan werken, dragen ze ook bij aan onze collectieve weerbaarheid. We proberen ook de link met onze ex-werk- nemers te bewaren. Iedereen die vertrekt bij Cyber Command vraag ik om als reservist met ons verbonden te blijven.’

Blauwe plekken

Ciparisse erkent dat de reservistenopleiding niet op Cyber Command is afgestemd. ‘Voor mij is het niet essentieel dat mijn personeelsleden een tent kunnen opzetten of met een wapen kunnen schieten. De opleiding geeft wel een beeld van hoe mensen reageren onder druk en zorgt voor een vorm van cohesie. Maar voor een job bij Cyber Command is het niet wezenlijk.’ De kolonel wil dringend werk maken van betere werkomstandigheden. ‘Meer dan de helft van Cyber Command bestaat uit burgers. Dat wil zeggen dat je moet investeren in een moderne, aangename werkomgeving.’

Het Belgisch leger staat ook voor de uitdaging om bedrijven ervan te overtuigen dat ze er hun voordeel mee kunnen doen als ze hun personeel nu en dan eens ‘uitlenen’. In tegenstelling tot Frankrijk of de Scandinavische landen bestaat er in België geen specifieke regeling voor werk- nemers die reservist willen worden. ‘Het is zoeken’, zegt Broeders. ‘Microsoft is in de eerste plaats een commerciële organisatie. Ik krijg veel steun van mijn collega’s, maar het is natuurlijk logisch dat er vragen zijn over hoe ik mijn job ga combineren met mijn taken bij Defensie.’

Rotnerveus

Ondanks een zekere uitputting is Broeders enthousiast over haar ervaringen in peloton Zero-One. ‘Ik heb hier zeker dingen geleerd die ik wil toepassen in de manier waarop ik leiding geef. Ik heb vooral veel geleerd over hoe groepsdynamiek werkt. In de bedrijfswereld kijken we te vaak naar succes als een individuele verwezenlijking, terwijl het meestal natuurlijk de inspanning van een heel team is. In het leger leer je heel snel dat het geen zin heeft om als individu met alles in orde te zijn als je als team tekortschiet. Dat is voor mij de voornaamste les: er zijn geen grenzen aan wat je als team kunt bereiken.’

Broeders sluit niet uit dat ze ooit misschien fulltime voor Defensie gaat werken. Al zal dat niet meteen in de vuurlinie zijn, voegt ze er met een glimlach aan toe. ‘Tijdens onze bivak hadden we een test. We moesten op ons eentje patrouilleren en een vuurgevecht met de vijand aangaan. Ik was rotnerveus, zelfs al wist ik op voorhand dat ik enkel met losse flodders op een kartonnen bord zou moeten schieten. (grinnikt) Toen ik naar de grond dook, heb ik vermoedelijk niet geheel de correcte techniek toegepast, zeker omdat ik al half geblesseerd was. Ik heb er nog altijd blauwe plekken van.’