Toiletprobleem Antwerpen: ‘Het Stadspark is ook een hotspot voor menselijke drollen’

‘De kiosk op de Groenplaats is uitgegroeid tot een bedreiging voor de openbare veiligheid en hygiëne,’ zo motiveerde Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) zijn beslissing om het bouwwerk sneller dan gepland af te breken.

Ooit was die kiosk een plek waar mensen elkaar mooi uitgedost ontmoetten om naar fanfares te kijken. De laatste tijd kwamen vooral daklozen en mensen met een verslavingsproblematiek er samen en dat werd, in de woorden van politiewoordvoerder Wouter Bruyns, te gortig. ‘Verschillende personen die we daar aantroffen, deden er ook hun gevoeg. Daarom hebben we ingegrepen.’

‘Compleet foute framing’, zegt Antwerps districtsschepen Tom Van den Borne (Groen). ‘Het probleem van wildkakken is alomtegenwoordig in de stad. En daaraan maken niet alleen mensen uit de marge van onze maatschappij zich schuldig, maar ook – en zelfs vooral – bezoekers van de stad, kinderen, studenten en zelfs stadsmedewerkers. De nood aan meer openbare toiletten is hoog.’

Vandaag staat naast de afgesloten kiosk een wirwar van mobiele toiletten. Is dat paniekvoetbal?

Tom Van den Borne: Geen idee, maar ik ben blij dat er nu tenminste íéts gebeurt. Het toont dat men inziet dat er toiletten nodig zijn. Laten we dat nu systematisch doen, en op een meer esthetische manier.

Maar de plannen voor de heraanleg van de Groenplaats (die in 2025 van start gaat, nvdr) voorzien niet in publieke toiletten. Er wordt ondergronds wel sanitair geplaatst, maar dat zal alleen gebruikt kunnen worden tijdens evenementen.

Waarom bouwt de stad niet gewoon meer publieke toiletten?

Van den Borne: Het stadsbestuur schermt altijd met veiligheidsargumenten. Het zou nog meer mensen aantrekken die voor overlast zorgen. Maar in Parijs kan het blijkbaar wel. Daar zijn binnen de ring meer dan 750 gratis openbare toiletten en urinoirs te vinden. Meer dan de helft daarvan is toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Antwerpen creëert zelf een groot sanitair probleem, en zolang er niet over gesproken wordt en mensen zich behelpen, wordt dat niet aangepakt.

In februari 2022 keurden we met de Antwerpse districtsraad vrijwel unaniem een advies goed om werk te maken van publieke toiletten in parken, speeltuinen en sportterreinen. Dat advies werd naar de stad gestuurd, maar voorlopig is daar weinig mee gebeurd.

Wie houdt dat dan tegen?

Van den Borne: Vanuit de districtsraad hebben we gewerkt rond het herwaarderingsplan van het Stadspark, dat – sorry dat ik het zo moet zeggen – ook een hotspot is voor menselijke drollen. Buurtbewoners en gebruikers van het park vragen om publieke toiletten. Maar in dat herwaarderingsplan, dat zowel door het district als door de stad goedgekeurd moest worden, mocht van de stad hooguit staan dat er door de buurt toiletten gevraagd worden, niet dat ze noodzakelijk zijn. Eigenlijk zegt het kabinet van de burgemeester: jullie hebben hier niks over te zeggen, de toiletten zijn van ons en dit is onze beslissing.

(Lees verder onder preview)

In het voorjaar liet het stadsbestuur wel weten dat het werk zou maken van een toiletplan.

Van den Borne: Nadat buurtbewoners actie hadden ondernomen, ja. Pas toen er op tv secondenlang een close-up van een menselijke drol te zien was, communiceerde De Wever dat hij werk zou maken van een proefproject waarbij op drie locaties in de stad extra openbare toiletten komen. Blijkbaar moet je mensen met de neus op de feiten te drukken voor er iets gebeurt.

Wie zijn al die wildkakkers?

Van den Borne: Iedereen die niet tijdig een toilet vindt en dus níét alleen mensen die vandaag geviseerd worden. Schrijnend is dat het ook gaat om stadsmedewerkers die met de stralende A (het Antwerpse stadslogo, nvdr) op hun uniform de struiken in moeten, omdat ze nergens anders naar de wc kunnen. Daar gaat de stad als werkgever in de fout. Hetzelfde zien we met mensen die voor koerierdiensten werken.

Volgens de website van de stad telt Antwerpen 26 openbare toiletten, waarvan er 18 in de binnenstad gelegen zijn.

Van den Borne: En daar zitten heel wat urinoirs tussen, die alleen bruikbaar zijn voor mensen die rechtopstaand kunnen plassen. De openbare toiletten die altijd voor iedereen toegankelijk zijn, vallen op de vingers van één hand te tellen.