Politiewaakhonden liggen met elkaar in de clinch

Rollen onze politiewaakhonden vechtend over straat? Het Comité P, dat de politie controleert, heeft na een onderzoek geen integriteitsschendingen vastgesteld bij de Algemene Inspectie van de politie. Dat achterhaalden Knack en Le Soir. In reactie op het onderzoek van het Comité P heeft een lid van de Algemene Inspectie nu op zijn beurt een klacht ingediend tegen de Belgische Staat.

De Belgische politie heeft drie verschillende toezichtorganen: het Comité P, de Algemene Inspectie (AIG) en het CoC. Doorgaans werken ze goed samen. Maar in oktober 2023 kopten de Mediahuis-kranten dat de ene politiewaakhond een onderzoek voerde naar de andere. Wat bleek? Het Comité P was een integriteitsonderzoek begonnen naar de Algemene Inspectie – wat voor de goede verstandhouding tussen beide diensten uiteraard niet bevorderlijk is.

Het Comité P was in actie gekomen na klachten van ex-personeelsleden van de Algemene Inspectie op basis van de Klokkenluiderswet. Inmiddels is het onderzoek door het Comité P afgesloten. Dat gebeurde al in maart maar werd nooit eerder publiek. ‘Er konden geen schendingen aangetoond of vastgesteld worden’, staat nu te lezen in het jaarverslag van het CoC – nog een ander controleorgaan van de politie. De naam van de Algemene Inspectie was gezuiverd. Case closed en zand erover? Integendeel. Knack en Le Soir achterhaalden dat een lid van de AIG zelfs naar de rechtbank is gestapt.

Getuige of verdachte?

Volgens onze info vond het lid van de Algemene Inspectie dat de rechten van de verdediging niet waren gerespecteerd tijdens het onderzoek door het Comité P. Werden de leden bijvoorbeeld verhoord als getuige of verdachte? Bovendien vond de man dat de reputatie van de AIG was aangetast. Hij diende deze zomer een klacht in bij de burgerlijke Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel.

De klacht viseert in feite het Comité P. Maar aangezien dat geen rechtspersoonlijkheid heeft, werd de klacht ingediend tegen de Belgische Staat, vertegenwoordigd door de Kamer.

Een woordvoerder van de rechtbank laat weten dat de zaak hangende is. Begin september is alvast een conclusiekalender afgesproken, maar pas in 2026 wordt de pleitdatum bepaald.

Kamervoorzitter De Roover & minister Verlinden

Het Comité P – dat de politie controleert in opdracht van de Kamer – ging niet in op onze vragen; over integriteitsonderzoeken mag het niet communiceren. ‘We wachten de afhandeling van een concrete zaak door de rechtbank af’, reageert Kamervoorzitter Peter De Roover (N-VA).

De AIG laat in een reactie weten dat zij als instelling géén klacht heeft ingediend bij de rechtbank. De woordvoerder van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) ten slotte benadrukt dat zowel de AIG als het Comité P een ‘belangrijke maatschappelijke en democratische meerwaarde’ heeft. De minister is op de hoogte van de klacht.

‘Interne controle volstaat niet’

In het jaarverslag van het CoC staat verder nog een interessante passage, die vragen opwerpt over de verstandhouding tussen de toezichtsorganen van onze politie. Het CoC bekritiseert in het jaarverslag een visienota die de Algemene Inspectie in december 2023 heeft opgesteld, onder de titel ‘Is het toezicht op de politie klaar voor de toekomst?’

Volgens het CoC blijft de Algemene Inspectie ‘hardnekkig, tegen alle feitelijke en juridische evidenties in, volhouden dat er eigenlijk geen onderscheid is of zou mogen worden gemaakt tussen extern en intern toezicht, quod certe non.’

Frank Schuermans, voorzitter van het CoC, geeft verdere toelichting: ‘In haar visienota pleit de AIG voor de afschaffing van het Comité P. Dat is juridische onzin. De AIG hangt af van twee ministers en voert dus interne controle. Dat is goed, maar interne controle volstaat niet. Je hebt ook externe controle nodig. Dat verschil is essentieel.’

‘De AIG heeft nu eenmaal niet hetzelfde statuut als het Comité P en het CoC. Blijkbaar heeft de AIG moeite om zich daarbij neer te leggen. Maar van spanningen is verder geen sprake.’