Bijna tien jaar nadat in Arco in vereffening ging, start op woensdag het eerste proces in de hele saga rond de financiële arm van de christelijke arbeidersbeweging. Na de val van grootbank Dexia speelden 800.000 Arco-coöperanten ongeveer 1,5 miljard euro van hun spaarcenten kwijt.
De Nederlandstalige ondernemingsrechtbank van Brussel buigt zich na al die jaren over het dossier. Het gaat om de zaak die Deminor destijds opstartte. Het advieskantoor, dat jarenlang pleitte voor een oplossing via een minnelijke schikking, vertegenwoordigt 2.171 gedupeerde coöperanten, die samen ongeveer 9 miljoen euro verloren (inleg plus gekapitaliseerde dividenden).
‘De bedoeling is om een schadevergoeding te bekomen voor die coöperanten, en dat op basis van misleiding’, legt Erik Bomans van Deminor uit. Het advieskantoor vindt dat de coöperanten jarenlang misleid werden over hun investering in Arco. Wat voor velen een argeloze vorm van sparen was, bleek een belegging en volgens Deminor werden ze misleid over de risico’s verbonden aan de investering.
Deminor startte de procedure op tegen Arco zelve, als uitgever van de bewuste coöperatieve aandelen, maar Belfius en de staat zijn volgens Deminor eveneens aansprakelijk. Ook voormalig Arco-topvrouw Francine Swiggers – die ook een van de drie vereffenaars is van de Arco-groep – wordt in de zaak geviseerd.
Waarom Belfius en de staat? Staatsbank Belfius is ontstaan uit het puin van Dexia. De toenmalige regering Leterme nationaliseerde de Belgische bankpoot van Dexia, en die activiteiten werden nadien Belfius. De voorlopers van de bank (Bacob, Dexia) verkochten de aandelen via het kantorennetwerk. De Belgische staat is betrokken door bijvoorbeeld de inmiddels afgevoerde garantieregeling voor gedupeerde coöperanten. Vooral CD&V ijverde voor zo’n politieke regeling.
De garantieregeling kwam er, maar na een lange juridische lijdensweg via de Raad van State, het Grondwettelijk Hof, Het Europees Hof van Justitie en terug belandde de regeling – de uitbreiding van de depositogarantieregeling naar aandelen in financiële coöperaties – in de prullenmand. Enkele particuliere Dexia-aandeelhouders hadden de koninklijke besluiten van de waarborgregeling aangekaart bij de Raad van State omdat ze zich gediscrimineerd voelden als rechtstreekse aandeelhouder van Dexia. Volgens het Hof was de waarborgregeling in strijd met het Europees recht.
Geen oplossing vanwege regering-Michel
Los van de gerechtelijke procedures had ook de Europese Commissie de regeling reeds verworpen in 2014. België trok tegen deze beslissing naar de rechters in Luxemburg. De regering kreeg in 2018 op bepaalde vlakken gelijk van het Gerecht, dat sommige zaken in eerste aanleg behandelt, maar de waarborgregeling zelve was al definitief verworpen door het Europees Hof in 2016.
Een oplossing voor de Arco-coöperanten belandde later in het regeerakkoord van de regering Michel, die eind 2014 uit de startblokken kwam. Maar finaal kwam het niet tot een oplossing. De regeling voor de coöperanten was een tijdje ook verbonden aan een beursgang van Belfius, maar die beursgang kwam nooit uit de startblokken. Er was sprake van een regeling met een compensatie van 40 procent.
In het regeerakkoord van de regering De Croo is Arco niet meer opgenomen. Kersvers minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden liet vorig jaar verstaan dat ze niets kan beloven aan de coöperanten en dat het eerst wachten is op de uitspraak in de rechtszaken. Opvallend, Verlinden heeft de voorbije jaren als advocate Arco vertegenwoordigd in de Europese procedure.
Maar waarom beslisten de leden van de buitengewone algemene vergadering van de coöperatieve vennootschappen Arcopar, Arcoplus en Arcofin – de belangrijkste vennootschappen van de groep Arco – op 8 december 2011 om in vereffening te gaan? Arco had als de investeringsarm van het toenmalige ACW (het huidige beweging.net) vooral belegd in Dexia.
En daar knelde het schoentje. Toen de bankencrisis wereldwijd uitbarstte, bleven de Belgische banken niet gespaard. Zo werd Dexia eind september 2008 een eerste maal gered. België, Frankrijk en Luxemburg stapten in een kapitaalverhoging van 6,4 miljard euro. België nam 3 miljard euro zich. Naast de federale staat en de drie gewesten namen de Gemeentelijke Holding, Arco en Ethias samen het resterende miljard voor hun rekening.
Volgens Deminor dwong de staat toen Arco om mee in te tekenen op de kapitaalverhoging, terwijl die volgens Deminor dat geld niet had. Bovendien bleek destijds dat aandeelhouder Arco geld leende bij Dexia zelve, om de kapitaalverhoging te financieren.
Dexia-spook
Op 10 oktober 2011 doemde het Dexia-spook opnieuw op. Door de Europese schuldencrisis en een bankrun moest Dexia een tweede keer gered worden. De regering Leterme kondigde in het holst van de nacht aan dat ze de Belgische bankpoot, het latere Belfius, nationaliseerde voor 4 miljard euro. Het beursgenoteerde Dexia vervelde tot een restbank of een ‘bad bank’, en kreeg tientallen miljard euro aan waarborgen van België en Frankrijk.
Zowat een maand later herkapitaliseerden België en Frankrijk Dexia voor 5,5 miljard euro. Door de deal kregen Frankrijk en België quasi alle aandelen in handen. De restbank zit al jaren in gefaseerde afwikkeling: Dexia verkoopt jaar na jaar activa en beheert de afbouw.
Omdat de belangrijkste participatie waardeloos werd, gingen de drie Arco-vennootschappen in vereffening. Ook hier maken de drie vereffenaars de activa ten gelde. Maar de vereffening maakte duidelijk dat de coöperanten hun spaarcenten kwijt zijn. Zo startte meteen ook een jarenlange juridische weg. Deminor koos daarbij voor de Nederlandstalige handelsrechtbank van Brussel.
Belangengroepering ArcoClaim, die in mei 2019 ontstond uit de groepen Geld Terug van Arco en Arcoparia’s, zal er eveneens van de partij zijn omdat één van de betrokken gedupeerden in deze zaak overstapte naar ArcoClaim. De voorlopers van ArcoClaim hadden in 2018 een andere procedure opgestart voor de Brusselse rechtbank van eerste aanleg.
Advocatenkantoor SQ Law van Geert Lenssens vertegenwoordigt in deze procedure intussen ongeveer 12.000 coöperanten. Eind mei raakte nog bekend dat ArcoClaim ook beweging.net gedagvaard heeft. In deze zaak staat ArcoClaim zo tegenover het vroegere ACW, Belfius en de staat. Belfius dagvaardde op haar beurt Arco.
Procedureslag
De handelsrechtbank moet nu beslissen of het beide zaken samenvoegt. Als dat het geval is, stopt het vonnis daar en gaat het dossier naar de rechtbank van eerste aanleg. De vraag tot samenvoeging komt van Belfius en ArcoClaim – gedupeerden kunnen zich intussen nog steeds aansluiten bij ArcoClaim. Deminor hoopt alvast dat het niet tot een samenvoeging zou komen.
‘Daar zijn we heel sterk tegen gekant. Dat zou rampzalig zijn voor onze cliënten’, aldus Bomans. Deminor leidde de procedure in in 2014. Het duurde al vier jaar in deze zaak om alle conclusies uit te wisselen, klinkt het. Samnvoegen zou tot jaren vertraging leiden en Deminor vreest dan een ‘procedurele chaos’.
Destijds verloren zowat 800.000 coöperanten alles samen ongeveer 1,5 miljard euro, waarvan ongeveer 700 miljoen euro inleg. Het zou nu nog om meer dan 600.000 coöperanten gaan, schat Deminor, omdat een deel van de coöperanten intussen overleden is. De zaak wordt op vijf dagen (9, 10, 17, 18 en 30 juni) gepleit in gerechtsgebouw ‘Justitia’ in de oude Navo-gebouwen in Evere. Een uitspraak zou in het najaar kunnen vallen.