Panama Papers leveren België 40 miljoen euro op

Na de publicatie van de Panama Papers negen jaar geleden opende de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) in België 264 dossiers. Dat heeft onze schatkist inmiddels 39,6 miljoen euro opgeleverd aan belastingen en sancties, blijkt uit cijfers die Knack opvroeg bij de FOD Financiën. 

In april 2016 publiceerde het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) de Panama Papers. De 11,5 miljoen gelekte documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca onthulden onder meer hoe offshorebedrijven gebruikt werden voor belastingontwijking en witwassen. De data waren door een anonieme klokkenluider doorgespeeld aan de Süddeutsche Zeitung.

In België berichtten Knack, MO*, Le Soir en De Tijd dat minstens 732 burgers en inwoners via tussenkomst van Mossack Fonseca vennootschappen hadden opgericht in elf belastingparadijzen. Dankzij de publicaties en informatie op de website van ICIJ kon de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) honderden Belgische belastingplichtigen identificeren en 264 dossiers opstarten.

Belgen hebben massaal bedrijven in belastingparadijzen

1,2 miljard euro wereldwijd

In 2019 berichtten we al dat de Belgische fiscus op dat moment ruim 16 miljoen euro aan inkomstenbelastingen had ingevorderd ten gevolge van de Panama Papers. Vandaag is dat bedrag opgelopen tot 39,6 miljoen euro, bevestigt Francis Adyns, woordvoerder van de FOD Financiën.

In totaal heeft de fiscus voor 141 miljoen euro aan bijkomende belastingclaims verstuurd op basis van de 264 Panama Papers-dossiers (waarvan 39,6 miljoen dus al daadwerkelijk is betaald).

Om de wereldwijde impact van de Panama Papers te berekenen, vroegen de ICIJ-partnermedia het voorbije jaar bij hun overheden cijfers op over financiële opbrengsten. Die nieuwe telling toont dat wereldwijd minstens 1,2 miljard euro aan achterstallige belastingen en boetes is opgehaald als gevolg van de Panama Papers.

Dat cijfer is per definitie een onderschatting aangezien niet alle aangeschreven overheden informatie hebben gedeeld. In sommige gevallen maakten belastingdiensten wel bekend hoeveel bijkomende controles ze hadden uitgevoerd, zonder daarbij aan te geven hoeveel geld daadwerkelijk was ingevorderd.

Nordea Bank

Ook in andere Europese landen spekten de Panama Papers de schatkist. Nederland bijvoorbeeld haalde ruim 28 miljoen euro binnen, Spanje 162 miljoen euro en Frankrijk meer dan 192 miljoen euro. De Finse overheid liet aan onze mediapartner YLE weten dat ‘een paar miljoen euro’ is teruggevorderd naar aanleiding van ICIJ-onderzoeken, maar ze plakte er geen specifieke bedragen op.

Vorige zomer stemde de Finse Nordea Bank ermee in om 32 miljoen euro te betalen aan de staat New York als onderdeel van een witwaszaak die deels was gebaseerd op de bevindingen van de Panama Papers. Uit de publicaties was gebleken dat de bank honderden klanten had geholpen bij het opzetten van offshorebedrijven in belastingparadijzen.

België: 211 miljoen euro uit ICIJ-onderzoeken

De Panama Papers uit 2016 zijn zonder twijfel het bekendste onderzoek van het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ). Maar het journalistencollectief publiceerde nog een hele reeks andere onderzoeken naar financiële wanpraktijken: Offshore Leaks, LuxLeaks, SwissLeaks, de Paradise Papers, de FincenFiles, de Pandora Papers en Cyprus Confidential.

‘Naar aanleiding van die zogenoemde ICIJ-leaks heeft de Bijzondere Belastinginspectie onderzoeken gevoerd in 903 dossiers’, zegt Francis Adyns. ‘Op basis daarvan is 650 miljoen euro aan verschuldigde belastingen en belastingverhogingen gevorderd. Daarvan is al 211 miljoen euro effectief ingevorderd.’

‘De impact van de leaks is enorm’, zegt Adyns. ‘Dat blijkt uit het aantal dossiers en de voormelde resultaten. Met die nuance evenwel dat het succes van een leak afhankelijk is van het feit of we er in slagen toegang te bekomen tot de brondata.’

De FOD Financiën betreurt naar eigen zeggen dat journalisten de gelekte documenten niet delen met de belastingadministratie. In de zomer van 2020 verkreeg de BBI van de Duitse federale belastingadministratie wel bulkgegevens uit de Panama Papers.

‘Beter inzicht in belastingontduiking’

In een reactie aan paper trail media stelt de Duitse federale recherchedienst Bundeskriminalamt dat ICIJ-onderzoeken er ‘aanzienlijk’ toe hebben bijgedragen dat overheden zich zijn gaan verdiepen in offshorebedrijven.

Ook de Zweedse belastingdienst onderstreept het belang van de Panama Papers. ‘We hebben er veel uit geleerd en gebruiken die kennis in ons werk met nieuwe lekken’, zegt de dienst in een reactie aan SVT. ‘We hebben een beter inzicht gekregen in internationale belastingontduiking en de centrale rol van verschillende soorten facilitatoren.’

Een ambtenaar van de Finse belastingdienst onderstreept dat de datalekken het publieke debat over belastingparadijzen hebben veranderd. ‘Het grote publiek heeft nu een beter begrip van alle problemen die belastingparadijzen voor onze samenleving opleveren.’