Strijd tegen mensenhandel blijkt dan toch geen ‘absolute prioriteit’

De strijd tegen mensenhandel en -smokkel draait vierkant. In Hasselt, Namen en Charleroi is de toestand bij de politie dramatisch.

‘Een absolute prioriteit.’ Het regeerakkoord liet in oktober 2020 weinig ruimte voor interpretatie. Het federale niveau zou zwaar inzetten op de strijd tegen de mensenhandel, denk aan uitbuiting in de prostitutie en nagelsalons of gedwongen bedelarij. Ook zou veel aandacht gaan naar mensensmokkel, waar ‘prioritair wordt ingezet op de strijd tegen smokkelaars en ontmanteling van netwerken’.

Ruim een jaar later is er weinig veranderd bij de federale gerechtelijke politie. Dat zeggen niet alleen het middenveld en de vakbonden, maar ook Eric Garbar, het hoofd van de cel mensenhandel bij de federale politie: ‘Voor verschillende arrondissementen zijn mensenhandel en mensensmokkel geen prioriteit.’

Er zijn 12 gerechtelijke arrondissementen, die in grote mate samenvallen met de provincies. Her en der is de toestand zelfs dramatisch te noemen. In Charleroi en in Namen is er geen spoor meer van een gespecialiseerde cel. Tien jaar geleden werkte Garbar nog als rechercheur in Charleroi in een 15-koppig team. ‘Vandaag zijn ze nog met vier en werken ze aan moordzaken. Ze worden pas ingezet op mensenhandel bij indicaties van misdrijven. Maar voor een goede kennis van prostitutie- en andere netwerken moet je élke dag op het terrein zijn.’

Hasselt zet wel in op de strijd tegen seksuele uitbuiting, maar niet op andere fenomenen, zoals de smokkel van transmigranten. ‘Nochtans weten we dat mensensmokkelaars uit Duitsland en Nederland door Limburg trekken richting Noord-Frankrijk’, zegt Garbar. Hij staat machteloos, want over lokale gerechtelijke directeurs heeft hij niets te zeggen.

Dat verschillende eenheden vierkant draaien verbaast hoogleraar politierecht Dirk Van Daele (KU Leuven) niet. ‘Onze politieorganisatie biedt onvoldoende waarborgen voor een daadkrachtige en samenhangende politiezorg. Het is de zoveelste illustratie van het gebrek aan totaalvisie bij onze politici over het politiebestel.’

Operatie Sky

In elk geval moet er dringend iets gebeuren, zeggen de directeurs van Payoke, Sürya en Pag-Asa, de gespecialiseerde centra voor de opvang van slachtoffers van mensenhandel in respectievelijk Vlaanderen, Wallonië en Brussel.

Klaus Vanhoutte van Payoke: ‘Mensenhandel- en smokkel staan zogezegd boven aan de prioriteitenplannen, maar in feite doet iedereen zijn eigen zin. De secties die wél draaien, werken zich te pletter en raken niet door hun dossiers. Je hebt dan ook maanden nodig om een crimineel netwerk in kaart te brengen.’

Een uitstroom van personeel viel al te merken na de terroristische aanslagen van 22 maart 2016. Ook worden gepensioneerden niet vervangen. Daarnaast zijn er de grote drugsdossiers, zoals de ontmanteling van het netwerk rond de versleutelde chatdienst Sky ECC. Volgens de federale politie neemt die operatie, samen met haar nevendossiers, maar liefst 20 procent van de capaciteit van de federale gerechtelijke politie in. ‘En dat aandeel zal nog groeien’, voorspelt woordvoerder An Berger.

Nochtans is er genoeg werk in het dossier mensenhandel. Volgens de Global Slavery Index zouden er in België zo’n 23.000 mogelijke slachtoffers zijn. ‘Zelfs met een foutenmarge van 50 procent kom je op ruim 11.000 mensen. Maar de aanmeldingen in onze drie centra samen stranden op zo’n 1200′, zegt Vanhoutte.

De woorden “absolute prioriteit” staan niet zomaar in het regeerakkoord.

82 miljoen

Zoals wel vaker draait het om geld. Ook de politietop is scherp voor de politiek. ‘Tijdens het jongste begrotingsconclaaf heeft de regering 82 van de 100 miljoen euro beloofde investeringen bij de federale politie tot 2024 ingetrokken. Dat helpt de zaken niet vooruit, integendeel’, zegt An Berger.

Alle beleidsdomeinen moesten besparen, reageert het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V), en de politie moest daarbij het minst inleveren. In totaal werd ook al over meer dan 400 euro miljoen extra investeringsmiddelen beslist, klinkt het.

Vakbond Sypol verklaart de huidige malaise door een jarenlange politieke desinteresse. Perswoordvoerder Dirk Lauwers: ‘Sinds de publicatie van Ze zijn zo lief, meneer van Chris De Stoop in 1992 is er veel aandacht voor mensenhandel. Maar de dossiers worden enorm stiefmoederlijk behandeld.’

Ook in de federale meerderheid speelt de kwestie. Vooruit-Kamerlid Ben Segers is ‘not amused’ met de manier waarop Verlinden het probleem tot nu toe heeft gerelativeerd. ‘De tijd is voorbij dat de strijd tegen mensenhandel moest wijken voor andere dossiers. De woorden “absolute prioriteit” staan niet zomaar in het regeerakkoord.’