Souad Abihi (Open VLD): ‘Wat bedoelt u met “nieuwe Belg”? Ik woon hier al mijn hele leven’

‘Ik wil op Vlaanderen de hamburgerstrategie toepassen’, zegt Souad Abihi, nieuw gezicht bij Open VLD.

Voorlopig is ze nog een onbekende, maar daar zou snel verandering in kunnen komen. In Kortrijk maakte Souad Abihi al naam met haar werk voor de stad en met haar vzw. En ook binnen de Open VLD maakt ze indruk. Op 22 oktober trekt ze samen met Vlaams viceminister-president Bart Somers en vicepartijvoorzitter Jasper Pillen een partijcongres over samenleven en diversiteit, en dat in het kader van operatie Liberaal Vuur, waarmee voorzitter Egbert Lachaert zijn partij een nieuwe smoel wil geven. ‘Ik wil mijn missie op alle mogelijke manieren volbrengen’, zegt ze.

Hoe omschrijft u die missie?

Souad Abihi: Mijn doel is om taboes binnen de geestelijke gezondheidszorg te doorbreken en de toegankelijkheid tot de zorg te verhogen. Dat doe ik al binnen mijn vzw Hshoema – het Marokkaanse woord voor ‘beschamend’. Onze events trekken volle zalen. De laatste keer, bij een event rond suïcidepreventie, waren er 96 aanwezigen. We bereiken een groep die heel divers is qua leeftijd, beroep en afkomst.

Hoe verloopt zo’n bijeenkomst?

Abihi: Onze avonden verlopen via getuigenissen, waarna een panel met experts het woord neemt. Bij ons allereerste event rond suïcidepreventie sprak er onder meer een vrouw met islamitische achtergrond die haar broer was verloren. Zij kon bijvoorbeeld het taboe belichten vanuit het geloof.

Tijdens en na de lockdowns ging het vaak over psychisch welzijn, vooral bij jongeren. Ook op sociale media is er veel aandacht voor dat thema. Hoe sterk is de taboesfeer dan nog?

Abihi: Anno 2022 merken we dat er nog stééds een taboe rust op een bezoek bij een psycholoog of psychiater. Covid heeft veel wonden blootgelegd, maar ook daarvoor waren onze zelfmoordcijfers al hoog. Dat geldt ook voor het aantal mensen dat antidepressiva neemt. Bovendien scoort Vlaanderen hoger dan Wallonië en Brussel. Op sociale media zijn er vandaag twee strekkingen. Er zijn de feelgoodpagina’s met oppervlakkige tips. Misschien is dat een eerste stap om het taboe te doorbreken, maar mentaal welzijn is ook een medische discipline. Daarom is het zeer goed dat artiesten als Selah Sue of Filip Kowlier getuigen over hun therapieën en zich kwetsbaar opstellen.

Het is oké om je niet oké te voelen, maar het is niet oké dat er geen hulp is.

Wat kun je doen voor iemand met donkere gedachten?

Abihi: Je hoeft geen psycholoog te zijn om te helpen. Het betekent al veel als je iemand het gevoel geeft dat hij zijn verhaal kwijt kan zonder oordeel. Zeg ook niet: ‘Bel mij als het niet gaat’, maar bel zélf. Wie zich niet goed voelt, schaamt zich al. Die zal niet zelf bellen.

Bent u activist?

Abihi: Ik heb alleszins een missie. Ik kies er bewust voor om geen subsidies te vragen voor mijn vzw. Ik ben dat ook niet van plan. Als er centen vrijkomen, zie ik die liever naar de Zelfmoordlijn 1813, Tele-Onthaal of naar de geestelijke gezondheidszorg gaan.

Vanwaar komt het verlangen om de psychisch kwetsbaren te vertegenwoordigen?

Abihi: Als klein meisje wilde ik al advocaat worden. Ik nam het op voor gepeste leerlingen. In 2007 sloeg het noodlot toe. Op weg naar Marokko hadden we een verkeersongeluk waarbij ik mijn 21-jarige zus verloor. Ik was 17 en kon haar niet reanimeren. Daarom koos ik snel daarna voor een studie binnen de gezondheidszorg. Een opleiding reanimatie zou voor iedereen verplicht moeten zijn. Pas tijdens mijn stage werd ik geconfronteerd met de schrijnende verhalen binnen de geestelijke gezondheidzorg.

De politiek heeft geen al te beste reputatie, en toch kiest u voor een carrière bij de Open VLD. Hoe komt u erbij?

Abihi: Ik heb die vraag al veel gekregen. (lacht) In 2019 had ik een gesprek met Vincent Van Quickenborne (Open VLD), toen burgemeester van Kortrijk. De thema’s euthanasie en vrijwillige orgaandonatie kwamen ter sprake, en wat Van Quickenborne me daarover vertelde, trok me over de streep. Wat me ook charmeert, is dat het liberalisme niet alleen vrijheid voor jezelf creëert, maar ook voor de ander. Als we een psychisch kwetsbaar persoon niet helpen, beroven we hem van zijn vrijheid. Het is pijnlijk te beseffen dat slechts 6 procent van het gezondheidsbudget naar de geestelijke gezondheidszorg gaat. Het is oké om je niet oké te voelen, maar het is niet oké dat er geen hulp is. Ik wil dat de Wetstraat de geestelijke gezondheidszorg niet vergeet.

U maakte deel uit van Gangmakers, een Open VLD-project om ‘witte konijnen’ op te leiden. Dat programma kwam er na de schandalen rond Sihame El Kaouakibi, die verdacht wordt van fraude en nu nog in het Vlaams Parlement zit. Hoe keek u naar die episode?

Abihi: Eén woord: verontwaardiging. De Open VLD heeft haar terecht uit de partij gezet. Nu is het aan het gerecht.

Wat is de bedoeling van het congres over een divers Vlaanderen dat u mee organiseert?

Abihi: Ik zou op Vlaanderen de hamburgerstrategie willen toepassen. Die heb ik opgepikt als programmaregisseur Samenleven in Kortrijk, waarbij ik het diversiteitsbeleid omzette in acties. Tijdens de nieuwjaarsreceptie van de stad wilde men bij de catering twee standjes: een met hamburgers en hotdogs én een ‘exotisch’ standje, uitgebaat door iemand met een andere origine. Ik kreeg toen het idee om niet te kiezen voor een tweedeling, maar om verschillende hamburgers aan te bieden: vegan, vegetarisch, lactose- en glutenvrij, koosjer, halal, runds- en varkensvlees. Dat is échte inclusie. Zo moeten we ook naar de samenleving kijken: eerst naar wat ons bindt, en dan de verschillen omarmen.

Wat hebt u nog geleerd als programmaregisseur?

Abihi: Dat we niet dogmatisch mogen denken over samenleven. Zo moeten we de discussie over aparte zwemuurtjes voor vrouwen de-islamiseren. Het gaat ook over vrouwen met een borstcorrectie, of met sporen van zelfverminking, of met een verleden van seksueel misbruik. Over die vrouwen wordt zelden gesproken. Ook mannen voelen zich soms te onzeker om tussen vrouwen te zwemmen. Als je inclusie wilt, kijk dan verder.

Hoe staat u tegenover het verbod op religieuze tekens voor leraars? Volgens Lieven Boeve, topman van het katholiek onderwijs, kunnen leerkrachten met hoofddoek het lerarentekort helpen oplossen.

Abihi: We moeten kijken naar gedrag, niet naar hoe iemand eruitziet. Ik zie niet in waarom een vrouw die goed lesgeeft dat niet zou kunnen met een hoofddoek. Maar wie in een wijkcentrum solliciteert, kan niet weigeren om mannen aan te spreken of om alcohol te serveren als achter de bar staan deel uitmaakt van het takenpakket.

Wilt u in de politiek een vertegenwoordiger zijn van ‘nieuwe Belgen’?

Abihi: Wat bedoelt u met ‘nieuwe Belg’? Ik woon hier al mijn hele leven. Laat mij maar de stem zijn voor de psychisch kwetsbaren.