Sociale fraude: Antwerpen onderzoekt buitenlands vermogen van leefloners
De Scheldestad neemt – opnieuw – het voortouw in het onderzoek naar fraude door leefloners.
‘Antwerpen wil een proeftuin zijn voor het onderzoek naar buitenlands vermogen van mensen met een leefloon.’ Dat valt te horen bij de Antwerpse schepen voor Sociale Zaken Nathalie van Baren (N-VA), de vervangster van Els van Doesburg (N-VA), die op haar beurt de burgemeesterssjerp van Bart De Wever (N-VA) overneemt.
‘Wie ondersteuning nodig heeft van de maatschappij, verdient die ook’, aldus het kabinet-Van Baren. ‘Maar wanneer de overheid beperkte middelen heeft, dan moeten we die ook zo optimaal mogelijk inzetten.’
En dus laat de Scheldestad voortaan ook natrekken of leefloners een buitenlands vermogen hebben. ‘Stel dat mensen een huis in het buitenland hebben en daardoor huurinkomsten ontvangen. Dat moet allemaal onderzocht worden, want de context is altijd belangrijk. Wie bijvoorbeeld 1/32e van een huis bezit als onderdeel van een erfenis kan niet zomaar als fraudeur worden bestempeld.’
Antwerpen was eigenlijk al begonnen met het laten opsporen van buitenlands vermogen van leefloners door de privédetectives van de Nederlandse firma Soza Xpert. Alleen werd de stad in 2019 teruggefloten door Denis Ducarme (MR), de toenmalige minister van Maatschappelijke Integratie.
De Franstalige liberaal stelde dat de OCMW’s het beroepsgeheim zouden schenden door een privéonderzoeksbureau in te schakelen. Nu wordt dat sociaal onderzoek uitgevoerd door een maatschappelijk werker van het OCMW.
In 476 van de 928 onderzoeken werd buitenlands bezit aangetroffen.
Opvallend: destijds was N-VA’er Fons Duchateau de schepen voor Sociale Zaken. Na enkele jaren buiten de politiek is Duchateau nu weer aan de slag als kabinetschef bij de Antwerpse schepen Van Baren.
Van Baren zal nu overleggen met het kabinet van minister van Maatschappelijke Integratie Anneleen Van Bossuyt (N-VA) wat de volgende stappen kunnen zijn. Andere centrumsteden hebben voorlopig geen interesse voor de nieuwe aanpak, blijkt na een belronde.
Afschrikkingseffect
Sinds 2021 is het al mogelijk om eigendommen in het buitenland te laten onderzoeken bij de toekenning van sociale woningen, maar dus niet voor leefloners. In tegenstelling tot OCMW’s kunnen socialehuisvestingsmaatschappijen die vermoeden dat mensen frauderen wel een beroep doen op privéonderzoeksbureaus. Tussen 2021 en 2023 – de meest recente cijfers – hebben die onderzoeksopdrachten de belastingbetaler zo’n 1,4 miljoen euro gekost.
Hoeveel de onderzoeken tegen sociale fraude hebben opgeleverd, is moeilijker te berekenen. In 476 van de 928 onderzoeken werd buitenlands bezit aangetroffen. Als maatregel kan het huurcontract worden ontbonden en de sociale korting teruggevorderd.
De politiek houdt ook rekening met een afschrikkingseffect: wie buitenlands vermogen heeft, zou uit angst voor het onderzoek niet geneigd zijn om een sociale woning aan te vragen. Hetzelfde zou moeten gelden voor leeflonen.
In Antwerpen zijn er zo’n 10.000 gezinnen met een leefloon. In heel België ontvangen 167.000 mensen op dit moment een leefloon. Zo’n 55.000 onder hen bezitten niet de Belgische nationaliteit. In 2023 spendeerde de overheid ongeveer 1,2 miljard euro aan leeflonen.
Factcheck: ja, gezin van leefloners kan meer dan 4000 euro per maand aan uitkeringen ontvangen
