Slechts zes trans personen wijzigden tweede keer geslacht op hun identiteitskaart: ‘Doembeeld Vlaams Belang is onjuist gebleken’
Sinds de nieuwe transgenderwet van oktober 2023 wijzigden slechts zes trans personen voor een tweede maal officieel van geslacht. ‘De cijfers bewijzen dat de wet niet wordt misbruikt.’
Zes Belgen veranderden de M/V op hun identiteitskaart voor een tweede keer sinds oktober 2023. Toen wijzigde de transgenderwet waardoor het even eenvoudig werd om voor een tweede maal de M/V op uw identiteitskaart te laten wijzigen als om een eerste keer officieel van geslacht te veranderen. Dat blijkt uit cijfers die Knack opvroeg bij de Federale Overheidsdienst (FOD) Justitie.
‘Ik had een hoger aantal verwacht,’ zegt hoogleraar familierecht Gerd Verschelden (UGent), ‘omdat er zo geijverd is door de belangengroepen om genderfluïde personen ter wille te zijn. Zes is heel weinig als je weet de wet al bijna een jaar in voege is. Normaal gezien heb je na de inwerkingtreding van een nieuwe wet altijd een piek in mensen die er gebruik van maken, omdat ze op die wetswijziging zaten te wachten. Dat blijkt hier niet het geval.’
Een woordvoerder van Çavaria, dat de belangen van lgbtq+ mensen verdedigt, zegt blij te zijn met het cijfer: ‘Het is positief dat mensen het gebruiken, dat wil zeggen dat er een nood aan was. Daarvoor hebben wij voor de wijziging geijverd. Het doet er niet toe of het zes mensen zijn of zestig, het belangrijkste is dat mensen die het wilden gebruiken, het konden gebruiken.’
In België zijn er zo’n 4500 trans personen die voor het rijksregister hun geslacht (meestal dus eenmalig) lieten veranderen. Dat cijfer zegt niets over het totale aantal trans personen in ons land, dat zou naar schatting tien maal hoger liggen.
Publiciteit gemaakt
Verschelden: ‘Voor die zes individuen is de wettelijke mogelijkheid tot herhaalde aanpassing natuurlijk belangrijk, maar ik had gedacht dat de groep van genderfluïde mensen die een tweede maal hun geslachtsregistratie laten aanpassen groter zou zijn. Die wetswijzging was ook duidelijk gecommuniceerd binnen de transgendergemeenschap met veel publiciteit.’
Sinds oktober 2023 is er dus dezelfde procedure om een tweede maal officieel van geslacht te veranderen als een eerste maal. Hoe werkt die procedure van ongeveer een half jaar? Tweemaal moet u bij een ambtenaar van de burgerlijke stand een verklaring afleggen om het geslacht op uw geboorteakte te laten wijzigen. In de tussentijd wacht u op het advies van de procureur des Konings. Dat het parket betrokken is, komt door een politiek compromis.
De wetswijziging in 2023 was het gevolg van een uitspraak van het Grondwettelijk Hof na een procedure gestart door Çavaria, RainbowHouse Brussels en Fédération Prisme – de drie Belgische koepelorganisaties van de holebi- en transgenderverenigingen.
Een tweede keer officieel van geslacht veranderen kan trouwens pas sinds 1 januari 2018, toen nog via een moeilijke juridische procedure via de familierechtbank. Daarvan maakten vijf trans personen gebruik tussen 2018 en oktober 2023.
Wet niet misbruikt
Marijke Dillen, Kamerlid voor het Vlaams Belang, was in 2023 tegen de wetswijziging. ‘Ik heb alle begrip voor de mogelijkheid voor transgenders om ook officieel van geslacht te veranderen, maar de toenmalige Vivaldi-regering gaf hiermee een fout signaal.’
‘Het doembeeld van Vlaams Belang dat veel mensen zouden pingpongen tussen geslachten en daarvoor misbruik maken van de openbare diensten is compleet onjuist gebleken’, meent Verschelden. Çavaria is het daarmee eens: ‘Deze cijfers bewijzen dat de wet niet wordt misbruikt. Mensen doen dat niet zomaar. Het is niet zo dat mensen elke maand zich "bedenken" en opnieuw een wijziging vragen.’
Dillen: ‘Wanneer mensen echt kampen met die problematiek, gaan ze niet viermaal hun geslacht laten wijzigen, dat klopt. Maar je hebt altijd mensen die vandaag man willen zijn en morgen vrouw. Ik ga niet zeggen dat ze dat voor de grap doen, maar dat zoiets kan om de zes maanden is toch bijzonder kort. Terwijl dat verregaande gevolgen heeft voor de kieswetgeving en sportcompetities. Wij pleiten voor duidelijkheid en stabiliteit.’
Knack sprak eerder deze zomer met genderfluïde Yente Jaminé (59): ‘Het ene moment voel ik mij veel vrouwelijker dan het andere. Dat kan soms wisselen op een dag, maar ik heb me ook al een maand lang heel mannelijk gevoeld. Mij identificeren als non-binair is geen vervanging van mijn biologische geslacht – dat wat tussen de benen zit. Het is wie ik ben. Dat wil heus niet zeggen dat ik telkens die administratieve procedure zal doorlopen als ik me anders voel.’
De procedure terug verstrengen, is voor Vlaams Belang geen must. ‘Het gaat over een banaal aantal mensen’, zegt Dillen, ‘moesten we daarvoor die wet versoepelen? Ik denk het niet. Maar wij gaan geen wetsvoorstel indienen om de procedure weer moeilijker te maken.’
Parket onnodig
Hoewel de procedure nu behoorlijk soepel is, is een goedkeuring van het parket nog steeds nodig. Het is dus geen zuiver administratieve, maar ook een juridische kwestie. Slechts eenmaal, op meer dan 3300 officiële geslachtswijzigingen sinds 2018, keurde het parket een aanpassing van geslachtsregistratie niet goed, zo vernam Knack van de FOD Justitie. De reden voor die ene nietigverklaring is niet gekend.
‘Dat bewijst dat de rol van het Openbaar Ministerie bij een toekomstige wetswijziging echt wel mag afgeschaft worden’, zegt jurist Verschelden. ‘Het fabeltje dat de aanpassing van de geslachtsregistratie misbruikt wordt voor identiteitsfraude mag nu echt wel naar de prullenmand.’
Ook Çavaria ziet de wet graag nog verder aangepast: ‘Volgens het Grondwettelijk Hof moeten ook non-binaire en genderfluïde personen erkend worden. Het parlement moet de wet dus opnieuw aanpassen, zodat die twee ook erkend kunnen worden. Er zouden volgens ons meer mogelijkheden moeten zijn dan M/V, of gender zou niet meer geregistreerd mogen worden.’
Jaminé, ‘M’ op de identiteitskaart maar genderfluïde, pleit voor het laatste: ‘Ik aanvaard dat de overheid en de maatschappij zeggen: "Waar zijn jullie mee bezig?" Dat valt makkelijk op te lossen door het geslacht van de identiteitskaart te schrappen. Dan klopt het altijd voor iedereen die op het genderspectrum zit.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier