Uit vrees voor de infiltratie van criminele organisaties wil minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) alle magistraten onderwerpen aan een veiligheidsverificatie. Volgens de Hoge Raad voor de Justitie komt de scheiding der machten in het gedrang.
Een verplichte veiligheidsverificatie voor de voltallige magistratuur en het gerechtspersoneel. Dat legt minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) op tafel uit vrees voor de infiltratie van criminele organisaties in de gerechtelijke wereld.
De criminele onderwereld krijgt steeds meer grip op de bovenwereld. Niet enkel in de economie, maar ook in de havens en bij de politie. Dat bleek onder meer uit de grote zaak rond Sky ECC, waarbij miljoenen berichten tussen criminelen gekraakt werden.
De veiligheidsverificatie bestaat vandaag al voor mensen die werken op gevoelige plaatsen, zoals in kerncentrales of op het terreurproces in Brussel. Meestal gaat het om een check in bestaande databanken en registers. De screening gebeurt onder auspiciën van de Nationale Veiligheidsoverheid en wordt uitgevoerd door de Staatsveiligheid, de militaire inlichtingendienst ADIV en de federale politie.
15.000 mensen
Maar het voorontwerp van wet, met daarin dus de uitbreiding van de screening naar onder meer rechters en procureurs, stuit op verzet. Dat blijkt uit een recent streng advies van de Hoge Raad voor de Justitie, die een beslissende rol heeft in de benoeming van magistraten.
Volgens de Hoge Raad is de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit een ‘legitiem doel’, maar zorgt het voorstel voor ‘aanzienlijke risico’s op de schending van het principe van de scheiding der machten’. De Nationale Veiligheidsoverheid is namelijk geen onderdeel van de rechterlijke macht.
Bovendien klaagt de Hoge Raad dat er geen analyse werd gemaakt van het huidige risico op infiltratie. ‘Het is stuitend dat een voorontwerp van wet dat rechtstreeks raakt aan de werking van de rechterlijke orde zijn oorsprong vindt in een “vrees”.’
Daarnaast zou de screening praktisch moeilijk uitvoerbaar zijn. De Hoge Raad berekent dat 15.000 personen in aanmerking komen voor de procedure, die trouwens elke vijf jaar herhaald zou moeten worden.
Het advies merkt fijntjes op dat criminele infiltratie ook bij politici kan plaatsvinden. ‘Kan men zich voorstellen de toegang tot alle mandaten van de leden van de uitvoerende en wetgevende macht aan een veiligheidsadvies te onderwerpen?’
De rechterlijke macht kan best wat inkijk verdragen, en zelfs heel goed gebruiken.
Menselijke zwakheden
Kortom, de gerechtelijke wereld ontvangt het voorstel van Van Quickenborne allesbehalve met open armen. Volgens advocaat en justitiewatcher Hugo Lamon heeft de Hoge Raad een punt. ‘We moeten alert zijn voor infiltratie, maar de vraag is of men justitie kan behandelen als alle andere sectoren. Eigenlijk zou zo’n controle alleen maar door de rechterlijke macht kunnen gebeuren.’
‘Bovendien moeten we uitkijken voor een hellend vlak’, zegt Lamon. ‘Wat als ooit bepaalde extremen aan de macht komen? Gevoelige informatie over magistraten kan snel worden misbruikt.’
Erevrederechter en justitiewatcher Jan Nolf is minder streng voor Van Quickenborne. Hij vindt dat de Hoge Raad ‘in een kramp schiet’. ‘De rechterlijke macht kan best wat inkijk verdragen, en zelfs heel goed gebruiken. Magistraten moeten aanvaarden dat zij gewone mensen zijn, met technische kwaliteiten, maar met menselijke zwakheden. De scheiding der machten is geen waterdichte verkokering, maar een evenwicht.’
Minister Van Quickenborne is blij dat de Hoge Raad het eens is met de doelstelling: de beperking van het risico op infiltratie van criminele organisaties. ‘We hebben de opmerkingen geanalyseerd en werken aan een aangepast voorstel om waar nodig tegemoet te komen aan de bezorgdheden’, klinkt het op zijn kabinet.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier