Schuldenbeleid in Rotterdam: ‘Je moet mensen soms een derde kans geven’

Rotterdam wil zijn burgers uit de schulden helpen. Michiel Grauss, wethouder van Armoedebestrijding van de Nederlandse stad, legt uit hoe.

Michiel Grauss (ChristenUnie): Een op de vijf Rotterdammers heeft problematische schulden of loopt risico op schulden. Dat is het hoogste cijfer in Nederland. Het begint vaak met een kleine schuld, zoals een ziekenhuisfactuur die niet kan worden betaald. Mensen krijgen daarvoor een boete, en als die hoog oploopt, kunnen ze daarna ook andere rekeningen niet meer betalen, zoals de huur.

De volgende stap zijn de gerechtsdeurwaarders en bewindvoerders, die ook allemaal geld kosten. Een schuld van 1000 euro brengt snel voor 3000 tot 4000 euro aan extra kosten met zich mee. De overheid moet die vaak betalen, want een kale kip kun je niet plukken. Het is dus belangrijk dat we er op tijd bij zijn. Dat is niet makkelijk: de overheid is vaak een van de schuldeisers, dus mensen vertrouwen ons niet. Met de nieuwe campagne Reset Rotterdam proberen we onze inwoners te overtuigen om over hun financiële problemen te praten en hulp te vragen.

Wat hebt u al geleerd uit de campagne?

Grauss: We moeten soms gewoon minder hard zijn voor mensen, en begrip hebben voor verkeerde beslissingen. Ik herinner me een vrouw die diep in de schulden zat en door een meevallertje 1000 euro kreeg. Wat deed ze met dat geld? Ze nam haar kleinkinderen mee naar McDonald’s. We moeten mensen soms niet alleen een tweede maar ook een derde en een vierde kans geven.

Ik ga geregeld mee op huisbezoek, en dan zie ik heel vaak sigaretten liggen. Roken is een dure vorm van vermaak, maar het is ook best begrijpelijk: mensen met schulden staan onder grote druk en hebben veel stress. Bij elke brief of elke keer als er iemand aanbelt zijn ze bang dat het weer een nieuwe factuur zal zijn. Dat verlamt hen. Als onze medewerkers met hen aan de slag gaan, en voor een overzicht zorgen, komt er pas rust.

Worden schulden soms ook kwijtgescholden?

Grauss: We hebben verschillende trajecten voor mensen met schulden bij de gemeente. Maar mensen die drie jaar lang hun best hebben gedaan om hun leenbijstand af te betalen, mogen van ons met een schone lei beginnen. Zij zijn schuldenvrij. Als gemeente betalen we andere schuldeisers nooit voor 100 procent terug, maar wij gaan met hen om de tafel zitten en kijken wat nog realistisch is. In totaal betalen mensen gemiddeld 14 procent van al hun schulden terug.

In Vlaanderen was er een tijd geleden veel te doen om de schuldindustrie. Pakt u ook bedrijven aan die grof geld verdienen aan de schulden van anderen?

Grauss: ‘Schuldindustrie’ is voor mij een neutrale term, de gemeente maakt er zelf deel van uit. Ongeveer 5 tot 10 procent van de mensen in die industrie maakt er een zootje van: dat zijn intimiderende incassobureaus of bewindvoerders die helemaal niet helpen om zaken op orde te brengen. Er zijn echt criminelen actief die misbruik maken van mensen in armoede of in een kwetsbare situatie. En die pakken we keihard aan met onze ‘schuldenmarinier’. De rotte appels moeten eruit.