‘Schiet niet op de notaris, maar stem onmondige politici weg’

Ja, een huis kopen en verkopen kan een pak moderner en goedkoper. Dat is de notaris zijn schuld niet. Het zijn politici die de hele vastgoedkermis moeten moderniseren, van kadaster tot verkoop. Blockchain biedt daar enorm veel mogelijkheden. Politici die dat nalaten moeten vervangen worden, niet de notaris.

Rieken en fakkels afgelopen week de lucht in, op weg naar de met goud en zilver behangen hekken van de notaris. Politici en opiniemakers struikelen over mekaar heen om schande te spreken. Socialisten roepen zelfs een leger ambtenaren op om zijn werk manu militari over te nemen. Alles terug in handen van een kostelijke overheidsadministratie, ziedaar: het linkse beeld van de moderne samenleving. De discussie van afgelopen week miste maar één ding: de essentie. Niet de lonen, maar wetten moeten veranderen.

Natuurlijk verdient een notaris in het huidig systeem bovengemiddeld veel. Dat is voor een groot stuk verklaarbaar. Niet enkel omdat ze lang moeten studeren en vier soorten rechtsspecialisaties perfect beheersen. Vooral omdat politici een middeleeuws systeem van werken in de hele vastgoedketen nooit hebben aangepast. Daarom is de notaris nu net niét overbodig, integendeel: hij of zij is helemaal onmisbaar om een vastgoedtransactie correct uit te voeren. Simpel gezegd: zonder hen zouden eigendomsrechten ter waarde van biljoenen in dit land niets waard zijn. Geen wonder dat daar veel expertise, grote verantwoordelijkheid en dito verloning tegenover staat.

Hoe moet het dan anders? Even wat chauvinistische ere wie ere toekomt: Jong VLD deed verleden jaar al een concreet voorstel om de 21^ste eeuw binnen te stappen. We moeten stoppen met denken dat een centraal systeem van registratie van eigendomsrechten de beste, laat staan de enige manier is om te weten welke fermette bij wie hoort. Je kan dat veel efficiënter doen met smart contracts in een decentraal systeem, zonder logge en kostelijke administratie en verificatie-taken.

Smart contracts zijn een digitale versie van traditionele contracten. In plaats van een geschreven tekst zit alles vervat in digitale code. De informatie daarin kan via blockchaintechnologie door veel actoren gedeeld worden: aannemers, architecten, makelaars, koper, verkoper, etc. Elk huis heeft zijn unieke code en eigenschappen. Daarmee is een centrale registratie in het kadaster niet meer nodig. En hoeft de notaris dus ook geen lastige verificatie opdrachten meer uit te voeren. Wanneer Rik een huis aan Yasmina verkoopt, wordt er gewoon een blok bijgeschreven in het netwerk. Iedereen in het netwerk weet dan wie de nieuwe eigenaar is. Veel eenvoudiger en goedkoper dus.

Dit is geen Elon Musk-achtige verre toekomstmuziek. Er is enkel serieus wat politieke wil voor nodig. Blockchaintechnologie is op dat vlak helaas nog steeds zo exotisch als geheelonthouding op Temptation Island. De vragen in het parlement erover zijn bedroevend banaal. Vraag: “Mevrouw de minister kent u bockchain?”. Antwoord: “Ja, ik ken blockchain en onderzoek de mogelijkheden”. Debat gesloten. En inderdaad: de Vlaamse overheid richtte zelfs een geheel nieuwe administratie op om de mogelijkheden van blockchain te onderzoeken. Een nieuw centraal overheidsvehikel om de mogelijkheden van decentrale technologie te onderzoeken. Qua ironie kan dat tellen. Zo gaan we er niet raken.

Politici moeten de moed hebben om overheidsprocessen die al eeuwen stand houden fundamenteel te herdenken. Zo is het de hele centraal georganiseerde vastgoedketen die doorheen geschud moet worden. Juridisch advies zal in een modern systeem nog altijd nodig blijven. Het zijn andere radars als een middeleeuws centraal overheidskadaster die niet meer van deze tijd zijn. Het is wachten op het eerste parlementslid die de juiste vragen durft stellen. ‘Mijnheer de minister: wanneer krijgen smart contracts wettelijke erkenning en mogen startups ze gebruiken om hun diensten aan te bieden op vastgoedmarkt?’

Ongemakkelijke waarheid voor velen: dat gaat veel minder in plaats van meer overheid geven. Blockchain draait net om groter vertrouwen dankzij het decentraal verhandelen van gegevens. Overheden moeten zelf niets ontwikkelen. Andere mensen en startups zijn daar veel beter in. Politici moeten enkel de wetten intrappen om dat mogelijk te maken. En dat gebeurt nu niet. Makkelijk knallen op hoge lonen is een meer eenvoudige bezigheid. Het gaat ons niets vooruit helpen.

In een nieuw systeem gaat de rol van notarissen uiteraard anders worden. Zo zijn er wel duizenden overheidsprocessen te bedenken waar oude privileges met nieuwe manieren verdwijnen. Neem nu bijvoorbeeld vakbonden, die nog steeds 200 miljoen euro (!) vergoeding per jaar en een verzekerd ledenbestand krijgen, enkel alleen om geld van de overheid aan werklozen uit te betalen. Dat geld zou veel beter besteed worden om mensen effectief naar de jobmarkt te leiden. Daar hoor je vanuit socialistische uiteraard niets over.

En laat dat nu net het probleem zijn. De revolutie die het internet bracht was enorm. Iedereen met kennis van zaken is erover eens dat nieuwe technologische ontwikkelingen, waaronder blockchain, klaar staan om dat nog eens over te doen. Politici blijven jammer genoeg steken in hun eigen ideologische denkkader. De macht van de overheid en eeuwenoude centrale organisaties moet voor hen overeind blijven. Daar knelt het schoentje dus.

We moeten vandaag echt beginnen om de bestaansreden van elk overheidsproces in vraag te stellen. Van auteursrechten over vastgoed tot het betalen van uitkeren: we kunnen het dankzij technologie nu éénmaal beter, meer democratisch en goedkoper doen. Dat moet de essentie zijn. Ik daag elk parlementslid daarom uit minstens één gedateerd proces in zijn beleidsdomein fundamenteel te herdenken. Politici die dat nalaten moet vervangen worden, niet de notaris.