Kwaliteit boven kwantiteit. Volgens Luc Van Gorp, voorzitter van het CM Gezondheidsfonds, is het hoog tijd voor een debat over euthanasie voor mensen die levensmoe zijn. Dat zegt Van Gorp niet alleen om ethische redenen, maar ook vanwege de centen. Tegen 2050 zijn er 1,2 miljoen 80-plussers in België, dubbel zoveel als vandaag. Moeten we als samenleving ieder leven zo lang mogelijk rekken? ‘Veel ouderen zijn levensmoe’, aldus Van Gorp in Het Nieuwsblad. ‘Die mensen wíllen hun leven niet rekken, en als het dan toch over budgetten gaat: het kost de overheid alleen maar geld.’
Het is een redenering die CD&V-voorzitter Sammy Mahdi niet aanstaat. ‘In een discussie over de kosten van de vergrijzing spreken over euthanasie voor wie levensmoe is? Dat komt heel hard binnen bij mij.’
Gezien de enorme uitdagingen die op ons afkomen, lijkt het toch verstandig om de discussie aan te gaan?
Sammy Mahdi: Iedereen mag het debat voeren, maar dan moeten we het breder trekken. Ik spreek met jongeren van 20 die levensmoe zijn, het is gevaarlijk om dat te verengen tot euthanasie. We zitten vast in een neoliberaal model waarin mensen hard moeten werken en meedraaien in een ratrace. We zijn in een slecht systeem aan het belanden, met een generatie die zowel jonge kinderen heeft als ouders met zorgnoden. Mensen krijgen dat niet voor elkaar. Ouderen voelen dat ze almaar meer in de weg lopen. De vraag is niet wat ze kosten, maar wat de beste zorg is die we hen kunnen geven.
‘Het antwoord op levensmoe zijn mag nooit het vergemakkelijken van levensbeëindiging zijn.’
Eigenlijk gaat dit over de plaats van ouderen binnen de samenleving?
Mahdi: Dat is hét fundament van het debat. Ik toer al maanden rond om respect te betuigen voor wat ik de ‘generatie ervaring’ noem. We zouden hen op een podium moeten zetten, in plaats van hen af te danken. Hun bijdrage is anders dan die van twintigers of dertigers, maar ze is even waardevol. Het antwoord op levensmoe zijn mag nooit het vergemakkelijken van levensbeëindiging zijn.
Wat dan wel?
Mahdi: We moeten het evenwicht herstellen zodat mensen zorg kunnen dragen zowel voor hun kinderen als voor hun ouders. Ons voorstel over familiekrediet is gebaseerd op een systeem dat in Scandinavië bestaat, waar ouders hun verlof flexibeler kunnen inzetten dan vandaag. Bovendien moet het vervangingsinkomen van zo’n verlof omhoog, want vandaag is het te veel iets voor de happy few of voor tweeverdieners van wie dan de minst verdienende thuis blijft. Ook moet er nog meer geïnvesteerd worden in mantelzorg en in vroegtijdige zorgplanning.
Van Gorp wil de discussie aangaan, maar jullie slaan de deur meteen dicht. Voormalig CD&V-voorzitter Joachim Coens vroeg zich op X af of onze maatschappij ook op dit vlak een ‘wegwerpcultuur’ wordt. Is dat niet overdreven?
Mahdi: Ik heb ook meteen de link gelegd met de wegwerpmaatschappij. Een intellectueel debat? Graag, maar dat verhindert ons niet om met een scherp antwoord te komen.
Onlangs maakte u zelf nog een opening in het debat rond de versoepeling van euthanasie bij dementie – sommigen spraken van een bocht.
Mahdi: Wij zijn inderdaad van mening dat euthanasie bij vergevorderde dementie mogelijk moet zijn, al zijn het uiteindelijk de artsen die die beslissing moeten nemen. Wanneer mensen met dementie eigenlijk ‘te vroeg’ moeten sterven, omdat het anders ‘te laat’ is (omdat de patiënt dan niet meer wilsbekwaam is, nvdr), dan zit je met een grondig probleem.
‘Als er in bepaalde woonzorgcentra dieren zouden wonen, had Gaia al lang een klacht ingediend en werden die onmiddellijk gesloten’, dixit Van Gorp. Als aanfluiting van het beleid van Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) kan dat tellen.
Mahdi: Ik heb van Luc Van Gorp begrepen dat hij onze visie omarmt. De inspanningen van Hilde Crevits en haar voorganger Jo Vandeurzen (CD&V) zijn immens. Ik vond het heel pijnlijk geformuleerd voor iedereen die in een woonzorgcentrum werkt. Ik heb de laatste tijd veel woonzorgcentra bezocht, ik zou toch niet zo inhakken op het prachtige werk dat daar wordt geleverd.
Met zijn standpunt plaatst Van Gorp zich op dezelfde lijn als gewezen Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten. Is dit het finale bewijs dat er niets meer overblijft van de christelijke zuil?
Mahdi: Wij gaan in dialoog met organisaties waarmee we waarden delen en hebben er ook respect voor. Maar de CD&V is niet meer de hyperverzuilde politieke partij die kandidatenlijsten vormt op basis van wat bevriende organisaties zeggen. Daar heb ik al lang werk van gemaakt.