‘Regering-De Croo moet antwoord zien te vinden op groeiende onvrede over energieprijzen en koopkracht’

Nooit is er tijdens een hittegolf zo druk over een bibberkoude winter gesproken als de voorbije weken. Want nu de gasprijs record na record breekt, wordt een barre winter gevreesd. Eén jaar geleden bedroeg de prijs voor een megawattuur gas op de Nederlandse termijnmarkt (TTF gas futures), vaak gebruikt als referentie voor de gasprijzen in Europa, geen 30 euro. Begin deze zomer was dat al 150 euro, en nu schuurt de prijs tegen 300 euro aan. Dat is dus maal tien in één jaar tijd, of plus 1000 procent. De stijging van de gasprijs stuwt ook de prijs van de elektriciteit, vaak opgewekt met gas, naar ongekende hoogtes. We merken het allemaal in onze portemonnee.

Natuurlijk heeft die recente sterke stijging van de gasprijs deels te maken met de oorlog in Oekraïne, en met de Russische president Vladimir Poetin die langzaam de gaskraan naar Europa dichtdraait. Het einde lijkt nog niet in zicht. Gazprom, het Russische staatsbedrijf dat het monopolie heeft op de gasexport, waarschuwde een week geleden dat de prijs kan stijgen naar 350 euro.

Dat alles is bijzonder slecht nieuws voor Duitsland, dat zeer afhankelijk is van het Russische gas. En wat slecht nieuws is voor Duitsland is ook slecht nieuws voor België: wij verbruiken dan wel veel minder Russisch gas, we zijn economisch wel erg afhankelijk van onze oosterbuur. De Duitse economie was jarenlang de motor van de Europese economie, maar sputtert nu door de hoge gasprijs. De Duitse centrale bank berekende dat als Rusland de gaskraan helemaal dichtdraait, de groei van deDuitse economie dit jaar zal terugvallen tot 0,5 procent, en er volgend jaar een ferme tijdelijke economische krimp zal zijn met 3,2 procent. Ook onze economie zal dat voelen.

Regering-De Croo moet antwoord zien te vinden op groeiende onvrede over energieprijzen en koopkracht.

Om de stijgende gasprijs te counteren zijn de Europese lidstaten overeengekomen om de vraag naar gas met 15 procent terug te dringen. Het idee van de Duitse regering om vanaf oktober te komen met een bijzondere heffing op gasgebruik, wat de factuur van een gezin met 500 euro zou verhogen, moeten we in die context zien: nóg duurder gas moet aanzetten tot nóg zuiniger gebruik. In elk geval zorgt de almaar stijgende energiefactuur in België en heel Europa ervoor dat de koopkracht van de gezinnen en de rentabiliteit van de bedrijven verder worden aangetast. De onzekerheid neemt toe. Als het echt tot energietekorten zou komen, hebben ze het bij de Nationale Bank zelfs over ‘een perfecte storm’.

In dat klimaat keren onze ministers terug uit vakantie. Vlak voor het zomerreces kondigde premier Alexander De Croo (Open VLD) aan dat er een principeakkoord was afgesloten met kerncentrale-uitbater Engie om twee kerncentrales tien jaar langer open te houden. De premier noemde het ‘een cruciale stap om meer grip te krijgen op een turbulente energiesector’. De winsten en de verliezen voor het langer openhouden zouden worden verdeeld tussen Engie en de Belgische staat. Daarbij is het uitkijken in hoeverre de overheid (en dus de belastingbetaler) opdraait voor het ‘nucleair passief’, de kosten voor de ontmanteling van de kerncentrales, het beheer van gebruikte splijtstof en de berging van het kernafval. Het gaat om vele miljarden euro’s.

Van de regering-De Croo hoeven we geen extra heffing op gasverbruik naar Duits model te verwachten. Dat zou zelfmoord zijn. Maar misschien kan ze in deze uitzonderlijke omstandigheden werk maken van een vorm van prijscontrole. Ze zou bijvoorbeeld de elektriciteitsproducenten die gebruik maken van gas kunnen subsidiëren, zodat ze de hoge gasprijs niet hoeven door te berekenen. Aan de andere kant moeten dan de overwinsten die Engie Electrabel nu boekt dankzij zijn kerncentrales worden belast.

Maar de grootste uitdaging voor de regering-De Croo is een afdoend antwoord vinden op de groeiende onvrede onder de bevolking over de stijgende energieprijzen en dalende koopkracht. De socialisten hebben al laten weten dat ze achter de vakbondseis staan om meer loonopslag mogelijk te maken. Voor hen moet er tegen 15 oktober een akkoord zijn over de hervorming van de loonwet van 2017, het loonoverleg 2023 en de welvaartsenveloppe, het budget om de uitkeringen te verhogen. De liberalen hebben zich daar altijd tegen verzet. Het is uitkijken wat er uit de bus zal komen, en zelfs of de regering-De Croo dit overleeft. Ons wacht niet alleen een spannende winter, maar ook een spannende herfst.