Psycholoog Ernst Koster is bezorgd om de hulpverleners: ‘Dwing hen niet te praten over een trauma’

Wie zorgt voor de zorgverlener? Psycholoog Ernst Koster (UGent) verspreidt een techniek die toelaat om hulpverleners snel te leren omgaan met stressreacties.

Alle dagen krijgen onze ‘helden van de zorg’ een applaus. Veel Belgen hangen witte lakens of handdoeken uit de ramen. Een morele opkikker, zeker, maar het zal de hulpverleners niet overeind houden wanneer de Belgische coronacrisis op kruissnelheid is. Hoogleraar psychologie Ernst Koster (UGent), expert in depressies, angst en piekeren, heeft iets tastbaars. Met zijn psychologenpraktijk De Burcht vertaalde en verspreidde hij een Amerikaans protocol dat voorziet in een korte sessie om hulpverleners te helpen omgaan met stressreacties. Zo hoopt Koster de zorg voor hulpverleners snel op gang te krijgen. ‘Dat is belangrijk, ‘zegt hij, ‘want ze zullen de komende tijd in extreme situaties terechtkomen. Weinig slaap, mensen die urgent zorg nodig hebben, gepieker over de eigen gezondheid…’ Dat daarbij veel stress zal komen kijken, is niet meer dan normaal, weet Koster, maar daarom niet minder potentieel schadelijk. ‘Vaak denkt men dat koelbloedigheid en het uitschakelen van emoties een professionele manier van werken is. Dat zullen veel zorgverleners niet kunnen volhouden in deze crisis. Ze zullen zelf behoefte krijgen aan zorg die veel verder gaat dan hen gewoon laten praten over wat ze meemaken.’

Wie moet de zorg voor de hulpverlener op zich nemen?

Ernst Koster: Psychiaters, psychologen en psychiatrisch verpleegkundigen kunnen dat doen. Dit protocol voorziet in een sessie van drie kwartier voor één hulpverlener, of anderhalf uur voor een groep. Daarin leren ze technieken om stressreacties te hanteren (omgaan met hun eigen emoties, nvdr). Dat is kort, ja, en dus net wat we nodig hebben in deze stilte voor de storm. Zodra de coronacrisis op volle toeren is, zal de aandacht blijvend nodig zijn. Onze hulpverleners mogen niet na een paar weken of maanden onderuitgaan. Niet voor zichzelf en niet voor de samenleving. Dit wordt een marathon, geen sprint.

Wat leren ze precies in die sessie?

Koster: De STOP-techniek. Stop what you are doing. Take a step back. Observe. Proceed mindfully. Stop met wat je doet wanneer je een stressreactie voelt. Neem afstand, zodat je de tijd krijgt om de reactie te observeren en te herkennen. Prikkelbaarheid is bijvoorbeeld perfect normaal wanneer je gestresseerd bent. Door dat in te zien, normaliseer je de situatie en blijf je functioneren. De laatste stap is de reactie hanteren, bijvoorbeeld met ontspannings- en ademhalingsoefeningen.

Vragen zorgverleners een specifieke aanpak?

Koster: Psychologisch onderzoek leert dat puur debriefen na een zeer traumatische ervaring negatieve effecten kan hebben. Dat interfereert met de eigen manier van traumaverwerking of stresshantering. Dring het dus niet op om te praten over een traumatische ervaring. De technieken in dit protocol zijn evidencebased en hebben in vorige crisissen hun werkzaamheid bewezen. En spierontspanningsoefeningen werken voor de meeste mensen. In stress zet je lichaam zich schrap, met verkramping tot gevolg. Naast de STOP-techniek kunnen ook de eigen hanteringsmechanismen versterkt worden. Sommige mensen gaan stress bijvoorbeeld te lijf met een fijne vakantieherinnering. Prima, doorkruis dat niet. De STOP-techniek leert hoe je die heel bewust kunt oproepen.