De regering wil vaker privéfirma’s inschakelen ter ondersteuning van de politie. Maar het monopolie op geweld blijft bij de politie, zegt criminoloog Marc Cools.
‘Een politie die zich focust op haar kerntaken.’ Zo luidt een van de tussentitels van het Arizona-regeerakkoord. Om die doelstelling te verwezenlijken, wil de regering-De Wever de ‘juridische belemmeringen’ aanpakken die ‘de uitoefening van bepaalde niet-politionele taken ter ondersteuning van politiediensten door private actoren’ in de weg staan. De regering wil privébewakers bijvoorbeeld meer toezicht laten uitoefenen op de openbare weg.
Het is ook best mogelijk dat u aan de receptie in uw politiekantoor niet langer geholpen zult worden door een agent, maar door een privébewaker van een bedrijf als Securitas of G4S. ‘De vraag om dat juridisch mogelijk te maken komt zowel van de politie als van de privébewakingssector’, zegt criminoloog Marc Cools (UGent). ‘Waarom zou men een politieagent aan het onthaal zetten terwijl het goedkoper en flexibeler kan met iemand uit de privé?’
Mensen gaan naar de politie met vertrouwelijke of gevoelige informatie. Zijn privébedrijven wel geschikt om die informatie te verwerken?
Marc Cools: De nieuwe wetgeving moet onder meer duidelijkheid verschaffen voor bestaande situaties. Zo is er in het mastergebouw van de Antwerpse politie vandaag al private bewaking aanwezig. Stel dat ik ga vertellen dat mijn portefeuille is gestolen. Dan rijst de vraag: gaat het om politionele of niet-politionele informatie? In de strikte zin is dat politionele informatie. Anderzijds kan die bewaker mij gewoon doorverwijzen naar een politieambtenaar. Elke politieambtenaar is gebonden aan het beroepsgeheim. Voor bewakingsagenten geldt die niet. De bestaande wetgeving spreekt enkel over een ‘deontologische discretieplicht’.
Krijgen privébewakers dan beroepsgeheim?
Cools: Zo ver gaat de tekst niet, maar het zou de ideale oplossing zijn. Het huidige regeerakkoord zegt dat het ‘technische en organisatorische maatregelen’ zal nemen om de vertrouwelijkheid te garanderen.
Mogen privébewakers geweld gebruiken?
Cools: Nee, ze mogen geen dwang of geweld gebruiken. Het monopolie op geweld blijft bij de politie, en de sector is ook geen vragende partij om daar verandering in te brengen. Natuurlijk, het blijft een zogenaamde genegotieerde toestand, waar wordt ingezet op preventie en de-escalatie. Uiteraard mag een bewaker ingrijpen bij een misstand zoals een vechtpartij. Maar dat geldt voor élke burger, weliswaar binnen de contouren van de wet.
Begeven we ons niet op een hellend vlak? Privébedrijven zullen ook meer mogelijkheden krijgen bij het real time volgen van camera’s die op de openbare weg gericht zijn.
Cools: Het is een debat tussen rekkelijken en preciezen. Ik snap het punt van privacyactivisten wel, maar de grote jongens in de techwereld zijn al verregaand met persoonlijke data bezig. Soms lijkt het eerder een debat tussen rekkelijken en onredelijken.
‘Elke politieambtenaar is gebonden aan het beroepsgeheim. Voor bewakingsagenten geldt die niet.’
Toch hoor je zelfs binnen de politie soms klachten over de privébewakingssector, waar nog ‘cowboys’ zouden zitten.
Cools: Die cowboys zijn er al een tijdje uit, hoor. Dat is begonnen in 1990 dankzij de socialistische minister van Binnenlandse Zaken Louis Tobback. Een belangrijke hervorming kwam er onder zijn opvolger Jan Jambon (N-VA) in 2017. We mogen ook niet vergeten dat privébewakers worden gescreend door Binnenlandse Zaken. En ze moeten hun identificatiekaarten ook zichtbaar dragen.
Kortom: de privébewakingssector heeft goed gelobbyd.
Cools: Ik denk dat rechtse partijen als de N-VA en de MR altijd richting de private sector hebben gekeken. Ook bij Les Engagés heb ik nooit opmerkingen gehoord. Trouwens, het was Joëlle Milquet (toen nog CDH) die als minister van Binnenlandse Zaken een totaal nieuwe wet op privaat onderzoek heeft opgesteld.
‘Ook elders in het land zullen er meer fusies van politiezones komen.’
Ten slotte, de regering wil het aantal politiezones – er zijn er nu 184 – verminderen: er zal dus een schaalvergroting komen.
Cools: Klopt, en niet alleen in Brussel, waar de fusie van de zes politiezones voor de hand ligt en ook een goede zaak is. Als je kunt samenwerken tijdens één avond op oudejaarsnacht, waarom dan niet ook de rest van het jaar? Ook elders in het land zullen er meer fusies van politiezones komen. Al zal dat in Vlaanderen makkelijker verlopen dan in Wallonië, waar de animo veel kleiner is.
