Met een tweedaags staatsbezoek aan China staat premier Alexander De Croo (Open VLD) voor een heuse geopolitieke evenwichtsoefening. Krijgt hij een partner, een concurrent of een systeemrivaal te spreken?
Het is het eerste bezoek van een Belgische premier aan China sinds oktober 2016, toen toenmalig eerste minister Charles Michel (MR) naar Peking trok. Naast het obligate bezoek aan de Verboden Stad zal Alexander De Croo (Open VLD) op donderdag een vergadering van de EU-China Council bijwonen. Op vrijdag ontmoet hij de Chinese premier Li Qang en president Xi Jinping.
Hoe anders zag de wereld er in oktober 2016 uit. Michel, die zijn bezoek eerst zes maanden moest uitstellen wegens de aanslagen in Brussel, kon indertijd pronken met een twintigtal zakendeals tussen Belgische en Chinese bedrijven. De Eandis-affaire van 2016 – waarbij het plan om een deel van de elektriciteitsdistributienetwerk aan het Chinese staatsbedrijf State Grid te verkopen te elfder ure werd afgezegd – werd toen nog handig weggemasseerd. Bij de ontmoeting met Michel sprak Xi Jinping nog over de ‘nieuwe historische mogelijkheden’ die in het verschiet lagen.
De voorbije jaren zijn de verhoudingen tussen China en België er niet bepaald op verbeterd. Chinese investeringen in België, zoals die van Alibaba rond de luchthaven van Luik, hebben niet voor de verhoopte werkgelegenheid gezorgd. In oktober 2023 raakte bekend dat de Staatsveiligheid de activiteiten van de Chinese retailgigant Alibaba onderzoekt.
Ook de affaire rond voormalig Vlaams Belang-senator Frank Creyelman, die zich door een Chinese inlichtingenofficier liet betalen, toont de verhoogde gevoeligheid voor Chinese activiteiten. In een eindejaarsinterview met Le Soir noemde premier De Croo China ‘een actieve vijand van onze democratie’.
Spanningen met de EU
De relatie tussen België en China lijdt bovendien onder de bredere geopolitieke strubbelingen tussen Europa en China. Er is groeiende onrust over de manier waarop China zijn economische invloed wereldwijd wil vergroten. Ook de Chinese steun aan Rusland in de oorlog met Oekraïne is een bron van bekommernis.
Aan Chinese kant is er dan weer frustratie over de Europese kritiek op de mensenrechten in China, wat ervaren wordt als een inmenging in interne aangelegenheden. Nadat het Europees Parlement in maart 2021 sancties had uitgevaardigd naar aanleiding van de mensenrechtensituatie van de Oeigoeren in de Chinese provincie Xinjiang nam China uitgebreide tegenmaatregelen. Met Samuel Cogolati, een kritisch Ecolo-parlementslid in het Europees Parlement, staat ook een Belg op de Chinese sanctielijst.
Chinees charmeoffensief
Dat De Croo op donderdag en vrijdag een audiëntie krijgt in Peking heeft in grote mate te maken met het Europese voorzitterschap dat België de komende zes maanden waarneemt. Hij gaat uiteraard als Belgisch regeringsleider, maar vertegenwoordigt ook de EU. Voor China is het Belgische bezoek een manier om de teen in het water te dopen en de temperatuur te meten.
De voorbije maanden is China met een heus Europees charmeoffensief bezig. Op 24 november besliste het bijvoorbeeld dat Fransen, Duitsers, Italianen, Spanjaarden en Nederlanders het komende jaar voor maximaal 15 dagen visumvrij naar China kunnen reizen.
Met die verregaande visumliberalisering hoopt China meer Europese investeringen aan te trekken. De nieuwe Chinese premier Li Qiang, die in maart 2023 aantrad, meldt geregeld dat China zijn markt wil openstellen voor Europese bedrijven.
Oplopende frustraties
Het is maar de vraag of die Chinese handreiking oprecht is, en of Europa bereid is erin te geloven. Tijdens de coronapandemie, waarbij China abrupt de deuren dichtgooide, bleek de Europese bevoorradingsketen al te afhankelijk van China. Er zijn de frustraties over de Chinese houding in Oekraïne en de groeiende banden tussen Rusland en China. Er is groeiende ongerustheid over de Chinese pogingen om een nieuwe wereldarchitectuur te creëren waarin autoritaire regimes beter gedijen.
Ook de steeds assertievere taal tegenover Taiwan, het eiland dat China als een opstandige provincie beschouwt, baart Europa zorgen. Dat De Croo president Xi spreekt daags voor de presidentsverkiezingen in Taiwan, zorgt voor extra piment in de ontmoeting.
De Europese Unie identificeert China dezer dagen als ‘een partner, maar steeds meer een concurrent en een systemische rivaal’. Het is de vraag welke van de drie opties premier De Croo de komende dagen te spreken krijgt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier