Zijn de liberalen echt afgeschreven voor een nieuwe Vlaamse regering?

Een Vlaamse regering van N-VA, Vooruit en CD&V ligt voor de hand. Maar hoe werkbaar is die krappe coalitie van 65 zetels? ‘Sommige parlementsleden worden dan wel heel machtig’, zegt politoloog Nicolas Bouteca (UGent).

Blijft Jan Jambon (N-VA) vijf jaar langer minister-president van Vlaanderen? Als het van hem afhangt wel. ‘Ik heb deze job zeer graag gedaan en als ze mij zouden vragen om voort te doen, ben ik daartoe bereid’, zei de N-VA’er maandagochtend op de radio.

Jambon of geen Jambon: wat wel zal veranderen is zijn coalitie. De Zweedse coalitie van N-VA, CD&V en Open VLD wordt afgestraft en houdt amper 56 van de 124 zetels over. En aangezien de Open VLD, de grote verliezer van 9 juni, heeft aangekondigd dat ze naar de oppositie zal trekken, zijn alle ogen gericht op Vooruit.

De partij van Conner Rousseau (maar zeker ook die van Melissa Depraetere, stemmenkampioen van West-Vlaanderen) is een van de winnaars van de verkiezingen. De bromance tussen Rousseau en Bart De Wever (N-VA) is genoegzaam bekend. En kijk, samen met de CD&V komen de N-VA en Vooruit uit op 65 zetels. Op een totaal van 124 zetels is dat een meerderheid in het Vlaams Parlement.

Vlaanderen is niet van Tom Van Grieken

Met de karwats

‘Deze coalitie, dezelfde als die onder de regering onder Kris Peeters (CD&V) tussen 2009 en 2014, is niet ondoenbaar, maar ook niet zo comfortabel’, zegt politoloog Nicolas Bouteca (UGent). ‘In die constellatie heb je een stevige particratie nodig, want met slechts enkele zetels op overschot worden sommige parlementsleden wel heel machtig.’

Bouteca verwijst naar het stikstofdossier, waarin de CD&V de afgelopen jaren stevig verzet bood. CD&V-parlementslid Tinne Rombouts bleef weg bij de uiteindelijke stemming voor het stikstofdecreet. Een andere koele minnaar, Open VLD’er Bart Van Hulle, stuurde eveneens zijn kat. Zulke fratsen zal de mogelijke regering van N-VA-Vooruit-CD&V zich niet kunnen veroorloven. Bouteca: ‘De partijvoorzitters zullen dossiers met de karwats door het parlement moeten jagen.’

Maar is dat onoverkomelijk? Vooruit is al bij al een gedisciplineerde partij, net als de N-VA. En ook bij de CD&V haakte een rebel als Rombouts af, zelfs al had ze de lijsttrekkersplaats in Antwerpen in het vizier. CD&V-voorzitter Sammy Mahdi lijkt zijn vel duur te verkopen. Bouteca: ‘Mahdi spreekt over een doorstart van zijn partij. Hij denkt nog altijd dat hij op termijn groter kan worden dan de N-VA, om opnieuw de grootste volkspartij te worden. Hij zal niet de dweil van de Wetstraat zijn, dat is verleden tijd.’

Jonge Open VLD’ers

Op naar Jambon-II dan maar? ‘Ik zou hem niet afschrijven’, zegt Bouteca. ‘De Wever is ook een trouwe partijvoorzitter, hij valt zijn mensen niet zomaar af. Anderzijds heeft de N-VA Jambon totaal niet uitgespeeld in de campagne. Ze vinden hem geen slechte regeringsleider – hij kan met iedereen door een deur – maar electoraal was hij geen boegbeeld.’

En is de Open VLD nu helemaal uitgespeeld? De partij zegt naar de oppositie te trekken, aangezien ze ver onder de lat van 10 procent scoort. Bouteca ziet ook geen reden waarom de Vlaamse liberalen wel zouden meedoen. ‘Zeker de jonge generatie vindt het tijd voor een oppositiekuur.’

Toch kun je de liberalen nog niet helemaal afschrijven. Zoals gezegd is de meerderheid met 65 zetels krap. Maar misschien wel belangrijker: meer dan ooit is de Vlaamse regeringsvorming gekoppeld aan de federale. Als De Wever alsnog zou mikken op een tweederdemeerderheid om een staatshervorming te forceren, dan is de Open VLD nodig. Een klassieke tripartite, aangevuld met de N-VA, haalt 105 van de 150 Kamerzetels. Het is niet de enige mogelijk formule, maar wel geen ondenkbaar spoor.

In dat scenario is het onwaarschijnlijk dat de Open VLD op het Vlaamse niveau aan de kant zal blijven staan. En kijk, een meerderheid van 74 zetels op 120 Vlaamse Parlementszetels: het is toch wat makkelijker werken.

Maar of de gehavende Open VLD dáár zit op te wachten?

Walter Pauli analyseert: Bart De Wever verdient stilaan respect van links Vlaanderen