Wordt Arizona voor Conner Rousseau ‘het omgekeerde Paars’?

Conner Rousseau veegt ook de nieuwe supernota van Bart De Wever van tafel en die heeft daar begrip voor. Het toont hoe moeilijk ‘Arizona’ ligt voor de enige linkse partij aan tafel.

De laatste federale regering die voor de Vlaamse socialisten uitdraaide op een eclatante grote verkiezingsoverwinning, was Verhofstadt I of Paars I (1999-2003), al is paars-groen een juistere omschrijving. Na Paars II (2004-2007) was het feest voorbij.

Ook al is het allemaal al meer dan twintig jaar geleden, de parallellen tussen toen en nu blijven frappant – maar dan omgekeerd. Arizona – de bijnaam van de coalitie met N-VA, MR, Les Engagés, Vooruit en CD&V die Bart De Wever probeert te smeden – is namelijk in bijna alles totaal anders dan toen. Het oude paars had drie sterke kanten, en vandaag zien we driemaal dat Arizona precies het omgekeerde doet, of moet ondergaan.

Eén. Paars had een sociaal-economische motor, genaamd de Derde Weg. Dat begrip stond voor een nieuw, verlicht kapitalisme dat de motor moest worden van sociale vooruitgang voor iedereen. Het was de zogenaamde toverformule, een ‘derde weg’ tussen het harde liberalisme/kapitalisme van de tijd van Margaret Thatcher en de oude sociaaldemocratie die Labourleider Tony Blair zelf de rug keerde. Het was en bleef natuurlijk een liberalisme: de grootste toegeving kwam van de socialisten. Vandaar dat er onder meer voor belastinghervormingen (altijd –verminderingen) geld te over was.

Maar ook de budgetten voor gezondheidszorg verhoogden zozeer dat er wat voor te zeggen valt dat ze bijna ontspoorden. In de Belgische context van toen kon paars maar zo royaal zijn omdat de staatskas vol zat en de begroting zelfs positief kleurde. Dat was de fijne erfenis van de twee voorgaande regeringen-Dehaene.

‘Conner Rousseau stuurt ons gedwongen met vakantie’

Lege kassen

Moeten in 2024 de hoge budgetten en groeivoeten van onze gezondheidszorg niet stevig worden afgetopt? Zeker de N-VA en de MR zullen daarop aandringen. Ook nu wil Frank Vandenbroucke (Vooruit) doen wat hij toen al deed: blijven investeren. Onder paars-groen was er in tegenstelling tot nu amper sprake van de vergrijzing, waardoor hogere onkosten vandaag toch gewettigd zouden zijn.

Men noemde die ‘Derde Weg’ ook ‘de actieve welvaartsstaat’, waarbij vooral tijdens Verhofstadt II de klemtoon voluit kwam te liggen op ‘actief’. Stelsels van vervroegde uittreding gingen op de schop, ook ouderen moesten tot hun pensioen blijven werken. Na de verhoging van de feitelijke pensioenleeftijd ging ook de wettelijke pensioenleeftijd omhoog (zij het dat die maatregel pas door de regering-Di Rupo zou worden ingevoerd).

Vandaag zijn de kassen leeg. Bovendien moet er ook geïnvesteerd worden in defensie, en fors. In de paars-groene jaren kwam er juist geen cent meer bij voor het leger. Men noemde dat: het ‘vredesdividend’. Er is dus veel minder ruimte voor sociale correcties. Vooruit-voorzitter Conner Rousseau zweert nochtans bij een duidelijke verdediging en liefst versterking van de sociaal-economische positie van de ‘gewone’ man of vrouw – hij gebruikte graag het beeld van ‘de caissière Debora’ – bij een versterking ook van de pensioenen van hen die hun leven lang (of daaromtrent) gewerkt hebben. De vraag is of er geld voor is. Wie in de paarse jaren ‘besparingen’ zou hebben geopperd, had 25 euro (tot 1 januari 2002: een brief van duizend frank) in een potje moeten stoppen. Sociaal-economisch en budgettair heeft ‘Arizona’ dus de omgekeerde agenda van Paars.

In de eerste jaren probeerden de paarse partners elkaar te respecteren. Zoals gezegd kregen de liberalen hun belastingverlagingen en de socialisten royale sociale budgetten. Nu zet de rechterzijde al tijdens de formatie voluit de aanval in op links. In de lente diende MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez voorstellen in om de ziekenfondsen geen bepalende rol meer te laten spelen in de gezondheidszorg. In de supernota die de voorbije week door Bart De Wever werd verspreid, staat dat de vakbonden ‘rechtspersoonlijkheid’ moeten krijgen. Rousseau heeft zelfs geen mandaat om over dergelijke pijnpunten te onderhandelen. Ook dat is natuurlijk veranderd: tijdens paars-groen waren er vier linkse partijen en twee rechtse, vandaag zijn er twee rechtse partijen, één centrum en één links. De krachtsverhoudingen liggen omgekeerd.

‘De sfeer is goed, de supernota niet’: is Bart De Wever nog dé kandidaat-premier?

Een progressief elan?

Twee. Paars maakte vooral naam met haar progressieve ethische agendasetting. Euthanasie en het homohuwelijk werd gelegaliseerd. Er kwam bovendien een grote regularisatieoperatie voor illegale migranten. Het gaf Paars ook een breed-maatschappelijk en progressief elan: eindelijk werd mogelijk wat die dekselse behoudsgezinde christendemocraten zovele jaren hadden tegengehouden. Vandaag zit CD&V-voorzitter Sammy Mahdi mee aan tafel en hij lijkt er de man niet naar om in te stemmen met een uitbreiding van de euthanasiewet. Allerlei andere liberaliseringen liggen evenmin op tafel: De Wever en de N-VA voeren meer zichtbare actie rond allerlei conservatieve maatschappelijke thema’s dan dat ze het hard spelen over communautaire zaken.

Rousseau is zeker niet de grote progressieve politicus zoals dat in de paars-groene jaren begrepen werd. Hij is zelfs een pak flinkser dan Louis Tobback: zogenaamde huisvrouwen moeten zo nodig onder (financiële) dwang naar een job geduwd worden, drugsverslaafden en andere deplorables moet het recht op ouderschap ontnomen worden. En voor asielzoekers, vluchtelingen en alle andere ongewenste migranten – het hoeven al lang geen illegalen meer te zijn – is er steeds minder deemoed (in de Wetstraat maar ook in de samenleving, getuige de verkiezingsuitslag). Een progressief ethisch elan in een coalitie met De Wever en Bouchez in de cockpit en achterin Rousseau in tweede klasse? Het lijkt weinig waarschijnlijk.

Schoenenpoetsers

Drie. De christendemocraten, hun naam is al gevallen. Misschien is hét geheime wapen van paars-groen het feit dat zij de CVP/PSC tot officiële vijand van het progressieve volk hadden uitgeroepen. Arizona heeft zo’n vijand niet, of het zou Groen/Ecolo moeten zijn. Wie kan Arizona tot vijand uitroepen? De Open VLD, met premier Alexander De Croo en zijn verketterde Vivaldi-club? Niet eenvoudig met Bouchez aan tafel, dat andere liberale kopstuk van Vivaldi. Hakken op de aloude vijanden van de PS? Dat zou het goed doen bij de achterban van vooral de N-VA en MR. Maar niet bij die van Vooruit. Onder Rousseau is Vooruit weer naar het gemeenschappelijke socialistische hoofdkwartier verhuisd op de Keizerslaan in Brussel. Tijdens de paarse jaren was de SP.A daaruit juist weggetrokken. Hakken op de PS wordt géén vast ingrediënt van de regeringscommunicatie van Arizona. Kappen op de CVP-staat was juist een pijler van paars-groen.

Meer: de Arizona-partijen worden zélf tot vijand uitgeroepen. Dat gebeurt nu al. Het Vlaams Belang doet het met de N-VA, die verraders van de Vlaamse zaak, die knievallers voor het multiculturalisme. Hetzelfde gebeurt met Vooruit, maar dan om precies de omgekeerde reden: Rousseau is voor Groen en de PVDA – en wellicht een flink deel van de pers en de publieke opinie – de knecht van rechts, de schoenenpoetser van kapitalisten, conservatieven en zelfs racisten. In plaats van grootschalig te regulariseren zal Arizona werk maken van meer uitzettingen. Een propagandaoorlog rond asiel en migratie (en met Groen en de PVDA op de oppositiebanken staat die in de sterren geschreven) staat politiek gezien gelijk aan een aanval op Vooruit. Niet op heel Arizona.

Vandaar dat Rousseau zo waakzaam is. Gunt De Wever de Vooruit-leiding hetzelfde argument om de eigen achterban te overtuigen als bij het Vlaamse regeerakkoord: ‘Jullie moesten eens weten wat voor rechtse klap wij uit de teksten haalden’?

Zoals het er nu naar uitziet, zal het na de federale regeringsverklaring (als die er komt) ruiger toegaan, vooral aan de linkerkant. Zal Vooruit kunnen standhouden in een positie als ‘verdediger van de linkerflank’ van een rechts kabinet? Of eindigt Vooruit na Arizona zoals de socialisten na Paars? Toen al voorspelde Louis Tobback het (en recenter wenste Conner Rousseau het de asociaalsten der Roma toe): bont en blauw geslagen?

Vergeet de raketijscoalitie, de bromance tussen De Wever en Rousseau is veel belangrijker