Wordt 1 oktober D-day voor Catalonië?

Spaanse media schrijven dat de datum voor het omstreden onafhankelijkheidsreferendum vastligt. Opvallend, want Catalaans minister-president Puigdemont zou volgende week Madrid de hand reiken op een ‘conferentie van de laatste kans’.

De Catalanen zullen het gecontesteerde onafhankelijkheidsreferendum wellicht organiseren op 1 oktober. Dat schrijft de Spaanse krant La Vanguardia op basis van bronnen binnen de grootste Catalaanse regeringspartij (Junts pel Sí). Aanvankelijk bestond er veel onduidelijkheid over die datum en was het referendum voorzien voor eind september.

Het is opvallend dat de planning net nu lekt. Volgende week plant Catalaans minister-president Carles Puigdemont immers een conferentie in Madrid. Daar, in het hol van de leeuw, zal hij vermoedelijk Spaans premier Mariano Rajoy voor de laatste keer de hand reiken. Zijn doel is om alsnog tot een onderhandeld referendum te komen. Met deze nieuwe informatie lijkt Barcelona de druk te willen verhogen op Madrid.

Sinds de aantreding van Puigdemont is de Generalitat, de Catalaanse regering, vastberaden om een onafhankelijkheidreferendum te organiseren. Maar verschillende Spaanse instituties, waaronder het Grondwettelijk Hof, lieten al verstaan dat zoiets illegaal is.

400.000 handtekeningen

Volgens politicoloog Dave Sinardet (VUB) toont Barcelona zich bereid om te onderhandelen. ‘Al is dat grotendeels perceptie. Ze beseffen immers dat de kans op slagen klein is. Rajoy is onvermurwbaar en baseert zich op het Grondwettelijk Hof.’

Dat laatste argument overtuigt Mark Demesmaeker (N-VA) niet. Op woensdag stuurde hij de Europese Commissie nog een schriftelijke vraag daaromtrent. Daarin toont hij zich bezorgd over de werking van de Spaanse rechtsgang. ‘Madrid boycot al jaren de dialoog met Barcelona. Ze zetten zogezegde wettelijke middelen om elke soort van raadpleging te verhinderen. Maar iedereen weet dat het Hof bevolkt wordt door partijgenoten van premier Rajoy.’ Volgens het Europarlementslid duidt dat op een volledig gepolitiseerde rechtsgang.

In Spanje verwacht men dan ook niet dat de conservatieve Rajoy zijn mening zal bijstellen. Het standpunt van Madrid is gekend: het referendum is ongrondwettelijk, dus verboden. Ondanks die kritiek zal een organisatie gelieerd aan Junts pel Sí (Samen voor Ja) een petitie met ongeveer 400.000 handtekeningen publiceren op vrijdag. De ondertekenaars steunen met hun krabbel het zelfbeschikkingsrecht van Catalonië.

‘Ook alle peilingen wijzen op een ‘ja’ wanneer het tot een referendum zou komen op 1 oktober’, zegt Demesmaeker. ‘De Catalanen voelen dat ze nu de Rubicon moeten oversteken, ook zonder medewerking van Madrid.’

‘Puigdemont kan niet terug, hij zette dit proces in gang’, zegt Sinardet. ‘Maar wat denkt hij te bereiken met een opnieuw een illegaal referendum, zonder de steun van de internationale gemeenschap? De vorige verboden volksraadpleging in 2014 had maar weinig effect.’ De politicoog is minder overtuigd van een ‘ja’. ‘Recente peilingen tonen dat de separatistische partijen aan belang verliezen.’

La Diada

Minister-president Puigdemont zelf wilde geen commentaar kwijt over de uitgelekte informatie. Op woensdag nodigde hij wel de centrale regering formeel uit op zijn conferentie. ‘Kom naar me luisteren’, zij hij in het regionaal parlement. Voorts bedankte hij de burgemeester van Madrid, die heel wat kritiek over zich heen kreeg omdat ze de Catalaan zal toelaten in haar stadhuis.

Al bij al is de hypothetische datum niet zo’n verrassing. Op 11 september viert de autonome regio La Diada, de Catalaanse nationale feestdag. Indien Puigdemont het referendum te snel na die symbolische dag zou plannen, zullen critici hem verwijten de gemeenschappelijke feestdag te politiseren. Omdat men op de laatste zondag in september het populair festival van La Mercè viert, is de eerste oktober voor La Vanguardia ‘een logische datum’. Spanje kijkt nu reikhalzend uit naar Puigdemonts Madrileense conferentie op 22 mei.