‘Wij willen werken om te leven, niet leven om te werken’

‘Nog te vaak wordt niet de uitkomst van je werk beloond, maar vooral de tijd die je aan iets spendeert’, schrijft Alexandra D’Archambeau (Open VLD) naar aanleiding van de jongste voorstel over  arbeidsduurverkorting dat PS-voorzitter Paul Magnette deze week lanceerde.

Jammer dat PS-voorzitter Paul Magnette dit weekend niet verder raakte dan een populistisch voorstel over arbeidsduurtijd, want het thema is wel degelijk een serieus debat waard. Nee, niet de goedkope slogan ‘minder werken’ voor iedereen. Maar waar we het wel eens over moeten hebben is waarom arbeidstijd vandaag nog altijd zo centraal staat als het gaat over gewerkte uren, in tegenstelling tot de output die je creëert.

Na het massale telewerken (voor wie kon) in 2020, zijn we met velen anders gaan kijken naar tijd. En de tijd die te maken heeft met werk. “Waarom zit ik 2 uur in de file voor een vergadering die nog altijd perfect een e-mail kon zijn?” Of: “Waarom moet ik op kantoor deelnemen aan digitale/hybride vergaderingen, die ik perfect ook elders kan doen?” Deels thuiswerken wordt meer toegestaan door werkgevers, maar ook dat werkt niet voor iedereen optimaal.

Cruciaal in die discussie, blijft nog altijd “je uren kloppen”. Niet wat je doet. Niet dat je werk klaar is. Maar dat je de uren hebt gedaan. Voor wie z’n tijd beter wil besteden, wie ontdekt heeft hoe kostbaar die uren in de file eigenlijk zijn, lijkt minder uren werken dan misschien aanlokkelijk. Maar wat als we nu eens erkennen dat dat urenmodel gewoon helemaal uit de tijd is?

De wereldwijd toegepaste 9-to-5-regeling bestaat al sinds begin de 20^ste eeuw. Daarvoor werkten mensen zoveel als mogelijk om maar rond te geraken, omdat ze per uur werden betaald zonder minimumloon. In de VS zou het Henry Ford geweest zijn die aan de basis ligt van het idee dat we vandaag kennen: een regeling van 8 werkuren per dag. Hij introduceerde die in zijn fabrieken al in 1905 waarna zijn winst de volgende 2 jaar verdubbelde omdat mensen meer productief zouden zijn door minder uren te werken. Toen bestonden er nog geen computers en gebeurde alles op pen en papier.

Ik moet er hopelijk geen tekening bij maken dat wij nu op een heel andere manier werken dan in de periode van Henry Ford. Computers, digitalisering, robotisering en het nieuwste wijd gebruikte staaltje technologie: AI. Wie goed mee is, gebruikt ondertussen AI elke dag en heeft in Chat GPT zijn nieuwe lievelingscollega gevonden. De introductie van AI heeft veel (administratieve) taken kunnen verkorten van dagen en uren naar een paar seconden, en de performantie van AI zal de komende jaren alleen maar toenemen.

Er zijn natuurlijk jobs waarin flexibele uren geen optie zijn, zoals fabrieksarbeider, leerkracht of heel wat beroepen in de zorgsector. Maar ook daar is een technologische revolutie in aantocht, namelijk een toenemende robotisering. Ook daarvoor moeten we gaan nadenken over hoe we met de nieuwe technologische ontwikkelingen zullen omgaan.

Meer werk in minder tijd, klinkt perfect toch? Alleen werken wij nog steeds veelal in een model waar niet de uitkomst wordt beloond, wel de tijd die je eraan spendeert. Want zeg nu eerlijk, waarom zou je in die uur net meer werk willen opleveren, dan een collega die misschien nog niet mee is met AI en hetzelfde betaald krijgen? Hoe gek is het eigenlijk, dat wij de dag van vandaag nog steeds niet op basis van output worden beloond? Waarom kunnen wij de vrijgemaakte tijd niet gebruiken om andere zaken te doen zoals je bijscholen, meer te gaan sporten, meer tijd om (gezond) te koken, meer tijd doorbrengen met gezin of meer reizen?

The future of work (weer zo’n mooi buzzword), of “het nieuwe werken” gaat over hoe de organisaties, maar ook de overheid, met al deze nieuwe technologische ontwikkelingen gaat omgaan in de arbeidsmarkt. Hoe gaan we ervoor zorgen dat mensen productief, gemotiveerd en gelukkig blijven op de arbeidsmarkt? Hoe gaan we mensen beter belonen voor hoge productiviteit? Hoe gaan wij ervoor zorgen dat er een beter balans is tussen werk en privé? Meer dan ooit zijn mensen op zoek naar meer zinvolle tijdsbesteding. Dat geldt ook voor hun werk.

Bedrijven die hierin een voortrekkersrol spelen zijn meer dan ooit populair. Ze bieden 100% telewerk, flexibele uren en gepersonaliseerde pakketten aan. Want iedereen heeft andere noden, zeker wanneer het productiviteit betreft.

Ik werk zelf bijvoorbeeld het liefst alleen, maar niet per se thuis. Ik verander vaak van omgeving. Dat was al zo in mijn studententijd waar ik elke dag een nieuwe plek opzocht om te studeren. Zet mij elke dag aan dezelfde bureau en ik kwijn weg. Bedrijven die mee zijn, hebben dat goed begrepen. Ze zijn in staat om wereldwijd aan te werven en zo een grote pool van talenten aan te trekken, maar vooral bij te houden. Werken wordt opnieuw als zinvol ervaren want we leven niet om te werken, we werken om te leven.