Werkloosheidsuitkeringen: ‘Wat Bouchez voorstelt aan De Wever komt neer op méér België’

Wat MR-voorzitter Bouchez voorstelt als offer aan de N-VA van Bart De Wever ‘gaat niét om een splitsing of overheveling van de werkloosheidsuitkeringen naar de gewesten’, zegt Nicolas Bouteca, politicoloog aan de UGent.

Georges-Louis Bouchez (MR) droomt hardop van een centrumrechtse of, wiskundig haalbaarder, een zogenaamde Arizona-coalitie van N-VA, CD&V, Open VLD, Vooruit, MR en Les Engagés op federaal niveau. De hypervoorzitter van de Franstalige liberalen beseft wel dat hij Bart De Wever (N-VA), met wie hij ondanks intense hofmakerij nog altijd geen rechtstreeks contact heeft gehad sinds de geboorte van Vivaldi, dan ook institutioneel iets te bieden moet hebben. Vandaar zijn voorstel om de deelstaten financieel verantwoordelijk te maken – te responsabiliseren, in het jargon – voor de werkloosheidsuitkeringen. Het budget voor de werkloosheidsuitkeringen, 6 miljard euro, zit vandaag nog volledig federaal.

‘Maar het gaat níét om een splitsing of overheveling van de werkloosheidsuitkeringen naar de gewesten’, legt Nicolas Bouteca, politoloog aan de UGent, uit.

Dat zoenoffer van Georges-Louis Bouchez richting de N-VA in verband met de werkloosheidsuitkeringen, wat kan dat concreet inhouden?

Nicolas Bouteca: In het MR-programma is er sprake van ‘de financiële responsabilisering van de deelentiteiten.’

Maar een uitgewerkt voorstel is voor na de verkiezingen, klinkt het bij de MR.

Bouteca: Precies. Ik heb al een paar keer via X gevraagd: hoe zit dat nu juist met die responsabilisering? Maar ik kreeg geen antwoord. Ik vermoed dat het gevoelig ligt, omdat het hoogstwaarschijnlijk niet is wat de N-VA en vele anderen ervan denken. Het gaat, zo heeft Bouchez al een paar keer uitgelegd, in principe om een bonus-malussysteem. Dat betekent dat deelstaten die erin slagen werkzoekenden te activeren een stuk van de winst zouden krijgen die anders naar het federale niveau zou gaan. Het federale niveau betaalt namelijk de werkloosheidsuitkeringen.

Voor Bouchez zouden de gewesten die voldoende mensen aan het werk zetten daar geld voor moeten krijgen. Een deelstaat die het slechter doet dan de afgesproken doelstellingen zou juist moeten bijdragen, en geld naar het federale niveau doorstorten.

Waarom is het voorstel van Bouchez niet wat de N-VA ervan denkt?

Bouteca: Het is in elk geval géén splitsing of overheveling van de werkloosheidsuitkeringen naar de gewesten, wat de N-VA wil. In het MR-voorstel blijven het beleid en de bevoegdheid federaal. In zekere zin is het MR-voorstel zelfs een verstérking van het federale niveau: je krijgt nog wat meer België. De gewesten zullen moeten doen wat het federale niveau oplegt, namelijk bepaalde doelstellingen halen bij het activeren van werkzoekenden. Op grond daarvan krijg je geld of moet je juist bijdragen. Het is dus wel een vorm van responsabilisering van de deelstaten, maar op basis van federaal bepaalde criteria en federale aansturing. Het laatste woord is hier dus zeker nog niet over gezegd.

Maar is het voorstel van Bouchez toch een institutionele openingszet?

Bouteca: In zekere zin wel, vanwege dat idee van meer financiële verantwoordelijkheid, waar ook de N-VA voorstander van is. Los daarvan is het ook gewoon best inventief van Bouchez. Ik kan me niet voorstellen dat hij de werkloosheidsuitkeringen en de reglementering daarrond wil overhevelen naar Wallonië en Brussel. Zeker in Wallonië zit je altijd met heel wat linkse partijen. Die zullen geen liberaal beleid rond werkloosheid willen voeren.

Bouchez heeft er dus alle belang bij dat het federale niveau, waar rechtse Vlaamse partijen mee de dans leiden, de regels blijft vastleggen – denk aan de criteria waaraan je moet voldoen om een werkloosheidsuitkering te krijgen.

Hoe breng je zo’n bonus-malussysteem in praktijk?

Bouteca: Waarschijnlijk ga je dan werken met werkloosheidspercentages, en die moet je dan opnemen in de bijzondere financieringswet. Vandaag bestaat er al een vorm van responsabilisering in de financieringswet op het vlak van arbeidsmarktbeleid en de federale dotatie die de deelstaten daarvoor krijgen. Daarin wordt onder meer het principe van de ‘juste retour’ gehanteerd: een gewest dat meer bijdraagt aan de personenbelasting, krijgt ook meer terug. Dus er zit al een stuk financiële verantwoordelijkheid in de financieringswet vervat, maar voor Bouchez is het niet genoeg. Een aanvullende parameter zou dus het aantal werkzoekenden of werkenden kunnen zijn.

Maar dan hebben we het wel degelijk over een aanpassing van de financieringswet.

Bouteca: Dat denk ik wel. Wat Bouchez voorstelt, is het volgens mij alleen mogelijk met een bijzondere meerderheid, dus een tweederdemeerderheid en een meerderheid in elke taalgroep in de Kamer. Dat ligt dus niet voor de hand.

Na ‘racistische’ uitspraak van Pierre-Yves Jeholet: hoe rechts is de MR?

Kan zo’n responsabilisering als wegbereider fungeren voor een latere splitsing van de werkloosheidsuitkeringen?

Bouteca: Nee hoor, niet per se.

Bouchez wil er naar verluidt niets van weten, maar kan zijn voorstel in theorie ook via de zogenaamde bicefale bevoegdheden, waar de N-VA voor pleit, worden uitgewerkt? Dat betekent wel drie federale ministers bevoegd voor de werkloosheid in hun gewest, die dan een eigen beleid zouden voeren, met een budget dat je op z’n minst deels hebt opgedeeld?

Bouteca: Dat is ook extreem ingewikkeld, maar zoiets zou je inderdaad kunnen doen, en wel met een gewone meerderheid in de Kamer. De bevoegdheid blijft dan weliswaar federaal, maar je haalt ze in de praktijk uit elkaar. Maar dat neigt inderdaad veel meer naar het N-VA-model dan naar het MR-model.

De MR wil volgens mij niet dat Wallonië, zelfs vanuit de federale regering, een eigen werklozenbeleid kan uitwerken. Dat zal altijd een stuk minder liberaal zijn dan Bouchez zou wensen, en dan wat hij samen met rechtse Vlaamse partijen federaal tot stand zou kunnen brengen.

Waarom Bart De Wever niet debatteert met Georges-Louis Bouchez