‘We worden blijkbaar met zijn allen chronisch ziek’

‘Door te woekeren met je talenten kon je vroeger nog opklimmen op de hiërarchische maatschappelijke ladder, en de vruchten plukken van je inspanningen. Dit wordt meer en meer gefnuikt’, schrijft Jean-Marie Dedecker.

Met de hete adem van de communistische PVDA/PTB in zijn rode nek is culpabiliseren van de werkgever voor de socialistische minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke een permanent riedeltje geworden. Bedrijven die te veel “langdurig zieken” onder hun werknemers tellen worden niet alleen aan de schandpaal genageld, maar riskeren nu ook een boete die kan oplopen tot 2,5% van hun jaarlijkse loonmassa. Zo haalde de overheid al 1,3 miljoen euro op bij een 173-tal bedrijven.

Opmerkelijk is dat vooral de zorgsector met groot personeelsuitval kampt. Naast het onderwijs is het nochtans een sector waar personeelsleden het meest van verlofdagen kunnen genieten. Wie in een gemeentelijk woonzorgcentrum werkt (zowel als verzorgend- administratief- of poetspersoneel) heeft vanaf haar/zijn 45^ste recht op 50 werkdagen verlof, op 62 werkdagen vanaf 50 jaar oud, en op 74 vanaf 55 jarige leeftijd. (In de privé zijn dat er weliswaar een pak minder.)

Eind 2022 waren er volgens Steunpunt Werk en Statbel zo’n 440.000 of 1 op de 15 Belgen tussen 20 en 64 jaar oud arbeidsongeschikt door ziekte of invaliditeit (in Henegouwen zelfs 1 op 10). Een stijging van 130.000 in 10 jaar tijd, waarvan 30.000 (+ 20%) in Vlaanderen, 80.000 (+ 80%) in Wallonië en 20.000 (+50%) in het Brussels Gewest. Het aantal arbeidsongeschikten neemt dubbel zo snel toe als het aantal werkende Belgen, vooral door het groeiend aantal depressies en burn-outs. Vandaag zou de groep langdurig zieken al opgelopen zijn tot een half miljoen met een kostprijs van 10 miljard aan de sociale zekerheid. Het Planbureau voorspelt zelfs een verhoging tot 600.000 tegen 2035.  

Volgens de FOD werkgelegenheid ervaart 56% van de werknemers fysieke pijn, vooral spierpijn in de schouders, de rug of de bovenste ledematen. 48% kampt met hoofdpijn of vermoeide ogen. Er is een toename van 39,23% aan langdurige depressies en burn-outs op 4 jaar tijd. 36,78% van de personen in invaliditeit behoren tot de ziektegroep “Psychische stoornissen”. 46,10% van die groep lijdt onder een depressie en 19,37% onder een burn-out. Niet minder dan 23.749 jongeren staan op een lange wachtlijst voor psychische hulp.

Cum laude afstuderen is voortaan nochtans uit den boze, het bezorgt teveel stress bij de studaxen. De overdreven prestatiedruk in het onderwijs is nochtans een fabeltje. Bij het vak begrijpend lezen hebben we nog 3% toppers, en bij wetenschappen 2%, terwijl het EU-gemiddelde respectievelijk op 9 en 6% ligt. De wiskundekennis bij onze secundaire leerlingen is gezakt van 34% in 2003 naar 19% nu. Begrijpend lezen daalde in die tijdsspanne van 34 naar 12%, en wetenschap van 13 naar 10%. De triomf van de zesjescultuur.

(Lees verder onder de preview.)

Mijn gesprekje met een drilsergeant in ons Belgisch leger was een ontluisterende aflevering  uit de Britse komische serie Dad’s Army waard. De man is gedegradeerd van brulboei tot pamperaar. Hij vertelde dat een kwart de nieuwe rekruten al zijn uniform terug als hij/zij zijn GSM moet afgeven, en één op de vijf vertrekt terug naar moeder als hij/zij buiten moet slapen. Honderd keer pompen of opdrukken mag niet meer, want het wordt als een lijfstraf beschouwd. Bij oefeningen in het bos moeten eerst toiletten geplaatst worden, en specifieke verlangens voor een voedselpakket moeten een veertiental dagen op voorhand doorgeseind worden (glutenvrij, halal…). Xavier Waterslaegers mag hoogstens anderhalf uur per week zijn “dagschotel” nuttigen in de kantine… Ons land is dus in veilige geharde handen als de Russen komen.

De bekwaamheid om te leven met een weerbarstige werkelijkheid en hardnekkige tegenslagen is stelselmatig afgenomen. We kunnen steeds minder weerstand bieden als het even tegenzit, omdat we ondergedompeld worden in een cultureel bad van kwetsbaarheid, zachtheid, weekheid en slachtofferschap. ‘Tijd om brutaal te worden en te zeggen dat weekheid, hoe waardevol ook onder bepaalde omstandigheden, uiteindelijk een zwakte is, en dat slachtofferschap geen begerenswaardige status is’, betoogde professor sociologie Mark Elhardus afgelopen zomer in een opiniestuk in De Morgen met als titel: Als menselijkheid en verantwoordelijkheid botsen. ‘Het zou een kleine culturele revolutie zijn, minder aandacht en minder respect voor kwetsbaarheid en weekheid te hebben, en meer bewondering voor weerstandsvermogen en veerkracht. Tussen het zachte en het harde, het warme en het koude, mag het evenwicht worden hersteld. Zo is immers het leven.’

We lijden collectief aan beschermingszucht. Een prikkelarme dag op de Oostendse oktoberfoor voor kermisbezoekers die gevoelig zijn voor lichte en zware geluiden. Prikkelarme winkeluren zonder muzak in de Carrefour. De NMBS werkt aan “stiltewagons” waarin je niet mag babbelen of telefoneren. Asocialer kan niet. Het is niet geweten of gebarentaal al of niet toegelaten wordt in de fluisterwagons.

We zijn blijkbaar collectief chronisch ziek, maar onze levensverwachting ligt gemiddeld hoger dan 80 jaar. Wie op vakantie ziek valt, stuurt een doktersbriefje en krijgt een nieuwe vakantie. De terezieltjesbrigade groeit met de dag. Quiet quitting is het nieuwe dommeldogma: werken op een ritme waarbij je net niet in slaap valt, en vooral geen seconde overwerk presteren. Psychiater en stressexpert Theo Compernolle vindt dat je elke dag een beetje vakantie moet nemen. Als voorbereiding op het groot verlof? In Duitsland oordeelde een verdwaalde rechter dat het een werkongeval is als je thuis-bij het uit het bed stappen- je teen verstuikt wanneer je op weg bent naar je bureau. In tijden van telewerken is dat immers woon-werkverkeer.

(Lees verder onder de preview.)

Ruim anderhalve dag per week werkt de  Belg nu thuis. Ten tijde van corona werd het gepropageerd, maar het is ondertussen zo besmettelijk geworden dat veel bedrijven bezig zijn dit hybride arbeidssysteem af te bouwen. Het Amerikaanse technologiebedrijf Zoom, dat met haar teamvergaderingssysteem via internet een miljard dollar omzet per kwartaal binnenrijft, riep zelf ook haar techneuten terug naar de werkvloer. Bedrijven zoals Disney, Amazon, Apple en Google volgden. Met als officiële reden dat dit de onderlinge sociale cohesie en de verbondenheid met het bedrijf bevordert, maar in werkelijkheid volgens ze het motto van Tesla- en X-baas Elon Musk: “Wie niet naar kantoor komt moet maar elders doen alsof hij aan het werk is”

Door te woekeren met je talenten kon je vroeger nog opklimmen op de hiërarchische maatschappelijke ladder, en de vruchten plukken van je inspanningen. Dit wordt meer en meer gefnuikt door de egaliseringspolitiek in het onderwijs, op het werk, in de verloning… Dit tast op termijn de ambitie en de motivatie aan en zo ook onze welvaart. De stoeterij aan coaches, zielenknijpers en allerhande peuten is eindeloos. Loopbaancoach, gedragscoach, narcismecoach, reputatiecoach, veerkrachtcoach, twerkcoach, menstruatiecoach, terugkeercoach…

Vroeger werden we opgevoed met het idee dat het leven zin had. Nu worden we gebrainwasht dat we het leven zelf zin moeten geven. Het stikt van de halve zolen om ons de weg te wijzen. Volgens Sylvain Tesson, de auteur van “De Sneeuwpanter” had de wereld nood aan Covid ‘om te vertragen‘. Debiliteit op steroïden. Een zekere Bart Mertens bijvoorbeeld is van opleiding muzikant en groet ’s morgens zen de dingen. Hij is nu ‘orthomoleculair therapeut’ en pleitte er in Het Laatste Nieuws voor om meer ‘evolutionaire voeding’ te eten zoals schaal- en schelpdieren, knollen, zaden en groenten. Kortom, eten op natuurlijke wijze en dan kijken naar verstoorde werkingsmechanismen.

Ik heb het geprobeerd, en alles is verstoord, van mijn humeur tot mijn stoelgang. Ik ben onlangs teruggevallen op mijn dieet, een Seafood Diet. When I see food, I eat it.