‘Wat zijn de belangrijkste taken voor de volgende Vlaamse regering?’

In de laatste rechte lijn naar de Vlaamse  verkiezingen lijst professor Herman Matthijs (VUB en UGent) de belangrijkste taken op voor de nieuwe Vlaamse regering.

Na tien jaar bestuur komt er in Vlaanderen een einde aan de Zweedse ploeg. Sowieso komt er een andere coalitie aan de macht, en die mag zich buigen over een aantal dossiers waarover er dringend beslissingen moeten genomen worden.

Hieronder worden er tien opgelijst:

1. De regelgeving vanuit Vlaanderen is enorm met als resultaat dat vele projecten en vergunningen zijn vastgelopen in ellenlange procedureslagen. Moest Kafka terug op deze wereld komen, dan zou hij onmiddellijk een boek schrijven over dit land, dat zijn welvaart tenietdoet met die ongebreidelde regeldrift. Het is een absolute noodzaak dat er een regeringslid komt die zich eens ernstig gaat bezighouden met de deregulering. Het meest ideale zou zijn dat deze bevoegdheid zich relateert met de ministeriele portefeuille van Bestuurszaken. Want ook de administratieve organisatie van de Vlaamse overheid is over de jaren heen volledig ontspoord in een onoverzichtelijk geheel. Een desbetreffende sanering dringt zich op, en dat zal zeker de dienstverlening met de burger ten goede komen.  Op vele vlakken is de Vlaamse administratie en zijn regelgeving een kopie à la Belge.

• Laat ons dan ook eens nadenken om het ‘spoils’-systeem in te voeren in de Vlaamse administratie, een systeem waarin de partijen die de verkiezingen winnen, ook meteen inspraak krijgen over de belangrijke jobs in de administratie. Concreet zou dat er bij ons op neerkomen dat de kabinetten afgeschaft worden, en dat de regeringsleden enkel nog een klein persoonlijk secretariaat ter hunner beschikking hebben. Dat zou een enorme besparing tot gevolg hebben door het verdwijnen van de kabinetten en de peperdure facturen van de vele assessments. Bovendien zou men dan de voorgestelde kandidaten om de administratie te leiden, naar ‘hearings’ kunnen sturen in het Vlaams Parlement. Dat zou op zijn minst een opwaardering zijn van de Wetgevende Macht. En waarom ook niet de kandidaat-ministers in de Vlaamse regering naar parlementaire ’hearings’ sturen? Nederland gaat dit ook doen.

• Een ander politiek dossier in Vlaanderen is dat van de gemeentelijke fusies. Als het dan toch de bedoeling is om grootschalig te gaan fusioneren, dan blijft de vraag nog steeds waarom er dan zo een groot intermediair niveau als de provincies bestaat? De uittredende Vlaamse ‘Zweedse’ regering heeft er zelfs nog een niveau bij gecreëerd met de regio’s. Ten aanzien van de gemeentelijke fusies moet er wel worden verduidelijkt dat grote gemeenten/steden niet per definitie beter worden bestuurd en/of financieel gezonder zijn dan kleinere gemeenten. Ook is het uitkijken naar de zoveelste poging om het Gemeentefonds en de verdeling van deze middelen te herzien.

• De Vlaamse begroting kent zowat 58 miljard euro aan ontvangsten en een vorderingssaldo van bijna 3 miljard euro. Desalniettemin is het een begroting die perfect op korte termijn in evenwicht is te brengen. Een kerntakendebat zou zeker op zijn plaats zijn om dit doel te bereiken en dat zou zelfs kunnen leiden tot een overschot met het vooruitzicht op een verlaging van belastingen.

• De geconsolideerde schuld bedraagt rond de 47 miljard euro, en daarmee is Vlaanderen nog een van de weinige delen van het federale koninkrijk waar er meer ontvangsten zijn dan schuld (ratio ongeveer 80 procent). Deze budgettaire situatie moet zeker behouden blijven om gunstige ratings te hebben voor de leningen die moeten worden aangegaan.   

• De meerderheid van de uitgaven gaan naar onderwijs (18,3 miljard euro) en welzijn (16,4 miljard euro). Meer dan de helft van de begroting naar deze twee gemeenschapsbevoegdheden. Beide uitgaven zijn de laatste jaren enorm gestegen, en dat is bepaald niet in relatie met de kwaliteit die wordt afgeleverd.

• Al vele ministers van Onderwijs hebben zich deze eeuw verslikt in dit beleidsdomein, en vooral in het deel van het verplicht onderwijs. Zou het niet beter zijn om in de nieuwe Vlaamse regering een aparte minister te maken van het verplicht onderwijs, eventueel aangevuld met cultuur? Dan kan er daarnaast ook een minister zijn voor hoger onderwijs. Op die manier kan er ook voldoende aandacht komen voor de dossiers die betrekking hebben op het hoger onderwijs, zoals: de aanpak van de wildgroei aan richtingen en het gebrek aan politieke diversiteit, de ontkoppeling van de technische universiteiten (zoals in Nederland), en ervoor zorgen dat er een meer realistische band kom tussen de hogere opleidingen en de arbeidsmarkt enz..

• Ook zou een volgende Vlaamse regering veel actiever moeten optreden in het dossier van de staatshervorming. Vandaag leiden de vele heterogene bevoegdheden tot een dubbele regelgeving en administratie, en dat met een zware budgettaire kost.

• Iets waar Vlaanderen ook dringend nood aan heeft is een politiek van industrieel beleid. Zonder de aanwezigheid van de secundaire sector mag men een kruis maken over de Vlaamse welvaart. Vandaag stellen we vast dat 85 procent van de nationale export Vlaams is. Hier moeten we de vragen stellen: welke bedrijven moeten we absoluut hier houden? Waarin gaat Vlaanderen investeren? Hoe zit het met de ontwikkeling van een eigen Vlaams energiebeleid? Wat met een meer doorgedreven samenwerking met Nederland? (Over bijvoorbeeld de gezamenlijke bouw van nieuwe kerncentrales, en artificiële intelligentie, en de synergiëen met technologische pools à la Eindhoven?   
• Bij de discussie over het huidige ‘Eigen Middelen Besluit’ ter financiering van de EU-begroting heeft de Vlaamse overheid niet thuis gegeven. Dat was opmerkelijk want in dit besluit wordt de plastiekheffing als eigen middel ingevoerd en iets dergelijks behoort tot de bevoegdheid van de Gewesten. Aangezien de EU-Commissie dit besluit wil wijzigen om ook een deel van de emissierechten te bekomen, maakt van dit dossier niet meer enkel een federale bevoegdheid.

Deze zeker niet exhaustieve lijst geeft al voldoende werk aan de nieuwe Vlaamse bewindsploeg. Het is afwachten wie de Zweden gaat opvolgen.