‘Wat als de lottojackpot maximaal 1 miljoen euro was?’

‘Er zijn redenen genoeg voor de bevoegde minister en vicepremier Vincent Van Peteghem om een lottojackpotlimiet van 1 miljoen euro in te stellen. Een uitgelezen kans om geschiedenis te schrijven’, schrijft Jonas Van der Slycken.

De eindejaarsperiode is verteerd. Traditiegetrouw waren er tussen de kerstkalkoen en het vuurwerk door weer zogenoemde ‘megalotto’s’. Op kerstavond viel er 3 miljoen euro te winnen. Op 30 december 2 miljoen euro. En op oudjaar maar liefst 6 miljoen euro. De vraag die wat op de maag blijft liggen, is: “moet de jackpot zo groot zijn?”

Vetpotten verleidden massa’s Belgen om op de lotto te spelen. De verwachte opbrengst van een lottodeelname is nochtans verlies. Op het einde van de lottotrekking wint vooral de Nationale Loterij. De winstkans is amper een kans op elf – een kans op 10,67 om precies te zijn. De reden waarom we toch naarstig nummertjes aankruisen? Je moest maar eens prijs hebben. Want wie weet ben jij wel de gelukkige die het grote lot wint. De kans dat jouw zes gelukscijfers ook de juiste cijfers zijn, is echter minder dan een kans op 8 miljoen. Bezint dus, eer ge begint op de lotto te spelen.

Loterijen zijn onze eigentijdse brood en spelen. Ze zorgen voor vertier en verstrooiing. En een kansticketje naar geluk en voorspoed. Een reis naar het land van melk en honing. En één iemand, de gelukkige, die zich de koning te rijk kan wanen en zich geen zorgen meer moet maken of er genoeg brood op de plank komt.

Zo bekeken, leiden loterijen voor een omgekeerde herverdeling van de massa naar een of enkele gefortuneerden. De massa financiert en onderhoudt zo de levensstijlen van enkele nieuwe superrijken.

In het jaar 2023 kwamen er 40 lottomiljonairs bij. En sinds de jaarwissel is ons land nog een lottomiljonair rijker. Als klap op de vuurpijl mocht een persoon 6 miljoen euro op de bankrekening bijschrijven. De vraag van één miljoen: dient de jackpot zo groot te zijn? Hoeveel miljoenen zijn genoeg om de vetpot te spijzen?

(Lees verder onder de preview.)

De basislottojackpot bedraagt momenteel minimaal 1 miljoen euro. Is er niemand met de juiste zes nummers, dan komt er tegen de volgende trekking een half miljoentje bij. Concreet zou ik voorstellen om de jackpot van de lotto en andere kansspelen te begrenzen tot maximaal 1 miljoen euro. Waarom?

Voor toekomstige jackpotwinnaars is er weinig verschil. Ze gaan nog steeds een gat in de lucht springen, want met 1 miljoen kan je nog altijd een droomhuis kopen. Daarnaast komen er in onze samenleving minder multimiljonairs bij, waardoor we gestaag ongelijkheidsgroei afremmen. Sterker nog, door de geldpotten voor winnaars in tweede en derde rang extra te spekken, werkt de lotto meer herverdelend. Met 100.000 euro bijvoorbeeld kan je deeltijds gaan werken of je woning energiezuinig renoveren. Meer mensen verdienen om in lottogeluk te delen.

Waarom 1 miljoen? 1 miljoen is het bedrag waar de gemiddelde Nederlander de grens trekt tussen rijk en superrijk. Onderzoek onder leiding van econome en filosofe Ingrid Robeyns vond dat Nederlanders een doorsneegezin met twee volwassenen en twee kinderen superrijk labelden vanaf 2,2 miljoen euro. Dat is ongeveer 1 miljoen euro per volwassene. Laten we maatschappelijk ingebakken ongelijkheden in de kiem smoren en vermijden dat er door kansspelen en loterijen superrijken bijkomen.

Een bijkomende reden om kansspelen te limiteren op 1 miljoen, is het feit dat de biosfeer kreunt wanneer het krioelt van miljonairs. Want kunnen we het ons nog veroorloven om superrijken te onderhouden in een wereld waarin ongelijkheid, armoede en klimaatchaos woeden? Als het aantal dollarmiljonairs blijft voortgroeien zoals tijdens de afgelopen dertig jaar, dan zal volgens een recente Europese studie hun aandeel in de wereldbevolking stijgen van 0,7% vandaag naar 3,3% in 2050. Met de daarbij horende uitstootstijgingen zouden deze nieuwe miljonairs beslag leggen op bijna driekwart van het resterende koolstofbudget om onder 1,5°C opwarming te blijven. De statusconsumptie van miljonairs met jachten, privévliegtuigen en ruimtereisjes is niet compatibel met het behalen van onze klimaatdoelen.‘Hoe ik bijna gehersenspoeld werd als student economie’

Bij EuroMillions is het hek al helemaal van de dam. De Belgische loterij organiseert samen met loterijen uit 8 andere Europese landen tweemaal per week een loterij met als leuze ‘Word schandalig rijk’. De jackpot bedraagt hier minimaal 17 miljoen euro en kan oplopen tot 240 miljoen euro. In België alleen al waren er sinds 2004 38 winnaars. Urgente maatregelen zijn nodig om deze bijzonder buitensporige loterij weer met de voeten op de grond te zetten.

De loterij is een spiegel van onze maatschappij. Loterijen kakelen het dominante maatschappelijke verhaal na. In dit geval is het ‘the sky is the limit’. Of‘the winner takes it all’. Is het geen tijd om die plaat van ABBA uit 1980 af te zetten? Een lagere jackpot van 1 miljoen euro doorprikt de maatschappelijke wensdroom van the sky is the limit. En helpt om en een ander verhaal te vertellen, want extreme rijkdom najagen maakt ons niet gelukkig. Een verhaal waarbij we ons succes en onze levensstijlen niet langer vergelijken met de immer groeiende en ongrijpbare rijkdom van superrijken. Een nieuw verhaal dat ongelijkheid en extreme rijkdom voor enkelingen niet langer tolereert. Maar ons laat wennen aan meer gelijkheid en een goed leven voor iedereen normaliseert. Zo’n schijnbaar eenvoudige beleidsingreep heeft een enorm effect. We zouden in een heel andere samenleving wonen.

Kortom, er zijn redenen genoeg voor de bevoegde minister en vicepremier Vincent Van Peteghem om een lottojackpotlimiet van 1 miljoen euro in te stellen. Een uitgelezen kans om geschiedenis te schrijven.

Disclaimer: Gokken doe je beter niet. Als je toch gokt, gok met mate. En gun je maten ook nog iets.