‘Waarom wij vandaag het werk neerleggen: je kan niet alle sectoren overlaten aan de grillen van de markt’

Dries Goedertier van ACOD legt uit  waarom juist vandaag duizenden medewerkers van de openbare diensten het werk neerleggen. ‘Politici die alle taken van de overheid wegduwen naar de privésector, ontlopen hun eigen verantwoordelijkheid.’

De openbare diensten zijn hefbomen voor een welvarende, duurzame en sociaal rechtvaardige samenleving. Ze garanderen economische ontwikkeling, dragen bij tot een grotere sociale gelijkheid en zijn onontbeerlijk voor de strijd tegen de klimaatopwarming.

Onze levens zouden zoveel armer zijn zonder de dagelijkse inzet van duizenden medewerkers in de overheidsadministraties, de lokale besturen, het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer, de post, de luchthavens, de politie, de brandweer het gevangeniswezen en de energiesector. Het zijn stuk voor stuk sectoren die te belangrijk zijn om over te laten aan de grilligheid en winsthonger van de vrije markt. Als we willen dat iedere burger recht heeft op vitale zaken zoals zorg, onderwijs, mobiliteit en veiligheid, dan zijn we er als samenleving toe verplicht om onze openbare diensten te herwaarderen. Net daarom leggen vandaag duizenden medewerkers van de openbare diensten het werk neer. Ze willen een signaal geven dat het zo niet langer kan.

Besparingen en gebrekkige investeringen hebben immers diepe wonden geslagen in het maatschappelijke weefsel. Kinderbegeleiders kunnen niet de beste zorg en ontwikkelingskansen bieden aan onze kinderen door een begeleider-kindratio die torenhoog is in vergelijking met onze buurlanden. In de zorgsector kampen verpleegkundigen en zorgkundigen met personeelstekorten en een stijgende werkdruk waardoor de kwaliteit van de zorg onder druk staat. Hetzelfde verhaal in het onderwijs waar leerkrachten bovendien gebukt gaan onder torenhoge administratieve lasten en leerlingen meer en meer verzuipen in te grote klassen. De brandweer kreunt onder te lage personeelsbezettingen wat zich bij interventies manifesteert in langere uitruktijden bij interventies. Medewerkers van het openbaar vervoer hebben te weinig werkingsmiddelen en zien tot hun eigen frustratie de vertragingen oplopen.  

Zo kan ik nog even doorgaan. In essentie hebben bovenvermelde problemen te maken met een decennialange beschimping van de overheid en de openbare diensten. De afgelopen decennia slaagden grootbanken, financiële fondsen en private monopolies in de farmaceutische industrie en de digitale sector erin om zich voor te stellen als dé absolute gangmakers van welvaartscreatie.

(Lees hieronder verder.)

Zonder hun investeringen, ondernemingsgeest en risicozin zou onze economie op apegapen liggen. Werkende mensen en de overheid spelen in dit verhaal hoogstens een ondersteunende rol. Werknemers mogen tevreden zijn dat grote ondernemingen hen willen tewerkstellen en moeten zich maar flexibel opstellen wanner diezelfde ondernemingen hen laat afvloeien. Overheden kunnen zich best toeleggen op een goed investeringsklimaat en lopen voor de rest beter niet in de weg. Ze moeten zichzelf organiseren als bedrijven en voluit de markt laten spelen in de openbare sector. De reductie van alles tot kosten en baten doet echter vergeten dat een overheid in de eerste plaats moet beantwoorden aan de democratische eisen van publieke verantwoordelijkheid, rechtsgelijkheid en dienstbaarheid aan de burgers.

Vanuit het marktdenken zijn alleen de op winst gerichte activiteiten van de private sector waardevol. Onze samenleving zet de creativiteit en het “genie” van het ondernemerschap in de verf. De onderwijzers, kinderbegeleiders, verpleeg- en zorgkundigen kunnen op minder respect rekenen. Zonder de mensen die zich dagelijks inzetten voor de cultivering en regeneratie van onze vitale levens- en arbeidskrachten is er echter géén enkele economische of maatschappelijke activiteit mogelijk. Het zijn precies de beroepen in de openbare diensten die dan ook een sterke herwaardering moeten krijgen. Waardige lonen en pensioenen zijn een must voor de aantrekkelijkheid van een loopbaan in de openbare diensten. Waardering moet echter ook de vorm aannemen van respect voor de vuilnisman die het huisvuil komt ophalen of de postbode die de post komt leveren. Ze dragen misschien geen maatpak, maar ze doen wel de samenleving draaien. Zonder die maatschappelijke waardering in de brede zin van het woord zullen de openbare diensten blijven kampen met oplopende personeelstekorten waar finaal de burger de dupe van is.

Slechte loon- en arbeidsomstandigheden en een gebrekkig personeel- en welzijnsbeleid gaan altijd gepaard met een kwalitatief slechtere dienstverlening. De teloorgang van de dienstverlening werkt op haar beurt die gebrekkige maatschappelijke waardering voor haar medewerkers in de hand. Het is die vicieuze cirkel die we moeten doorbreken als we een onrustwekkende evolutie willen stoppen: de toenemende agressie tegenover het personeel. De frustraties bij de burger over de achteruitgang van de dienstverlening vertalen zich alsmaar meer in psychologisch en fysiek geweld tegenover treinbegeleiders, brandweerlui, hulpverleners, cipiers, politieagenten, buschauffeurs, zorgpersoneel en loketbedienden. Ook dit is onaanvaardbaar en moet stoppen. Een ernstig sociaal overleg is een vereiste om tot duurzame oplossingen te komen voor de problemen waarmee het personeel van de openbare diensten te maken heeft.

(Lees verder hieronder.)

Het is vijf voor twaalf. Als samenleving moeten we onze prioriteiten terug op orde krijgen. Meer investeringen zijn nodig zodat de medewerkers van de openbare diensten de toegankelijke, betaalbare en kwalitatieve dienstverlening kunnen verlenen waar de burger recht op heeft. Het betekent ook dat we een halt toeroepen aan de privatisering van de openbare diensten. De winstlogica vertaalt zich immers in minder personeel, een hogere werkdruk, hogere prijzen en minder aandacht en zorgzaamheid voor de noden van de burger. Respect en waardering voor de openbare diensten wil ook zeggen dat ze niet als melkkoe worden behandeld door de outsourcing- en consultancysector. Laat  de medewerkers van de openbare diensten hun volledige potentieel bereiken. Vertrouw op hun kunnen en investeer in hun capaciteiten.

Sterke openbare diensten hebben het land rechtgehouden in de donkerste momenten én blijven dat vandaag ook doen. Besparingen en de introductie van marktwerking in essentiële maatschappelijke domeinen leiden niet tot de opbouw, maar tot de afbraak van openbare diensten. Politici die alle taken van de overheid wegduwen naar de privésector, ontlopen hun eigen verantwoordelijkheid. De erosie van de dienstverlening ondermijnt zo ook het vertrouwen van de burger in de democratie. Ook dit zou voor de politici van dit land een reden moeten zijn om het stakingssignaal van vandaag ernstig te nemen en de openbare diensten naar waarde te schatten.

Dries Goedertier is stafmedewerker zorg- en welzijnssectoren bij ACOD Lokale en Regionale Besturen.