Waarom Walter Pauli op X blijft: ‘Geef Elon Musk geen vrij spel’
Politieke partijen en sociale organisaties wisselen X in voor BlueSky, collega’s en vrienden praten erover en doen het ook. Ik doe het niet. Ik blijf op X. Elon Musk en zijn bedrijven zullen niet bepalen – positief of negatief – wat ik doe.
Van icoon van een nieuwe tijd in geen drie maanden vervellen tot bad guy van de wereldwijde linkerzijde: de onvermijdelijke Elon Musk kon en deed het. Nadat hij in eigen land cheerleader was geworden van Donald Trump, sprak hij zijn steun uit voor het extreemrechtse AfD in Duitsland. Zakelijk succesvol, politiek invloedrijk: er valt veel voor te zeggen dat de rijkste man ter wereld een van de grootste bedreigingen van de democratie is.
Dus klinkt het niet eens onlogisch: met z’n allen zo snel mogelijk weg van X.com, voorheen Twitter. Sinds Elon Musk er de eigenaar van is, is er nog minder beschaafd debat en nog meer ranzigheid dan vroeger. Bovendien gebruikt Musk ‘zijn’ X zonder gêne als een persoonlijk communicatie- en beïnvloedingskanaal.
Vandaar dat ze bijna over elkaar struikelen, de gewaardeerde collega’s, goede vrienden en verstandige kennissen die X verlaten, daartoe aangespoord door opiniemakers, media en partijen. Als antwoord op de vraag: ‘Waarom De Morgen X verlaat’, antwoordde hoofdredacteur Remy Amkreuz: ‘De waarden van Elon Musk staan haaks op die van ons.’ Ook Groen heeft aangekondigd dat X wordt verlaten, wegens diezelfde Elon Musk. In Nederland zijn er al academici die de bevolking laten weten dat het haast ‘misdadig’ is om nog een Tesla te kopen of op X te posten.
Bluesky
Veel vertrekkers prijzen een alternatief platform aan: Bluesky. Bluesky zegt uitdrukkelijk wel netjes te willen blijven. Uitzonderlijk ook, en een verademing: Bluesky wordt niet gecontroleerd door een tech-mogul, maar door een zogenaamde benefit corporation. Dat is een Amerikaans economisch model waarin naast het vanzelfsprekende ‘winst maken’ ook ‘een positieve invloed uitoefenen op de samenleving’ een inherente bedrijfsdoelstelling is. Knap, ik ben inmiddels ook lid van Bluesky. (@walterpauli.bsky.social)
Maar daarom ook tegelijk X verlaten? Ik doe het niet. Ik blijf op X. Het zint me niet, een breed platform de rug toekeren en me terugtrekken in een hoek met meer gelijkgezinden.
Ten eerste heb ik nu al ondervonden dat het niet helpt. De bekendste en meest actieve trollen uit Vlaanderen die al jaren een herkenbaar spoor nalaten op X, hadden Bluesky al eerder dan ikzelf gevonden. Het was een onverwachts weerzien. De strategie om op keurige platformen gezellig samen een Heerlijke Nieuwe Virtuele Omgeving op te bouwen, is nu al niet vol te houden. Het wemelt er ook al van de anonieme accounts. Het beste wat Bluesky lijkt te kunnen bieden, is dat er kordater omgesprongen wordt met de klassieke vuilspuiterij, al die racistische, seksistische, antiwetenschappelijke gier die van X een riool hebben gemaakt.
De strategie om op keurige platformen gezellig samen een Heerlijke Nieuwe Virtuele Omgeving op te bouwen, is nu al niet vol te houden. Het wemelt er ook al van de anonieme accounts.
Sommigen zien de aanwezigheid van elke ‘mening’ als een prijs die we nu eenmaal moeten betalen voor de vrije meningsuiting: ook meningen en uitspraken die ons niet zinnen, zelfs tegen de borst stuiten en kwetsen, mogen verspreid worden. Op platformen als X belanden niet alleen stemmen die we ook vernemen via De Standaard, VRT of Het Laatste Nieuws, maar evengoed van, ‘t Pallieterke, ‘t Scheldt, en nog veel harder, negatiever, onwaarschijnlijker en idioter. Een sociaal netwerk als X is als een wereldwijde kiosk. Maakt men die beter of rijker door de eigen publicaties terug te trekken? Zou dat het wereldwijde debat beleefder en correcter maken? Ik vermoed van niet.
Verzuiling
Ten tweede – en dat ligt mij zeker na aan het hart – blijf ik op X omdat ik principieel niet terugwil naar de verkokerde, verzuilde maatschappij die ik nog gekend heb in mijn jongere jaren. Historisch gezien speelden media daarin een cruciale rol. De meeste kranten en bladen waren zuil- of partijgebonden. Iedereen las wat hij (m/v/x) het liefst las, en wat hij las versterkte (vooral) zijn denkbeelden en (voor)oordelen. De eerste grote en al snel fatale barsten in dat verkokerde medialandschap – en dus in de verkokerde samenleving – kwamen er na de intrede van de televisie. Ineens keek iedereen naar dezelfde programma’s. Naar dezelfde selectie van ‘het nieuws’ door de nieuwsdiensten, en misschien nog belangrijker: naar dezelfde ontspanningsprogramma’s. Is er iets meer ontwapenends dan samen lachen, ook al is het elk voor zijn eigen tv?
Natuurlijk hebben verschillende bladen nog altijd een aparte insteek, gaan ze anders om met maatschappelijke, sociaal-economische en politieke kwesties. Maar in principe staan we open voor alle meningen en opinies. Alleen de omgang met het Vlaams Belang (VB) was en is nog steeds een delicaat punt. De bekommernissen in verband met extreemrechts komen terug in de discussie over X en Musk: het is uiteindelijk een ideologische variant van het cordon-denken, maar een omkering van de cordon-strategie. We kunnen namelijk geen schutkring meer leggen rond het nieuwe extreemrechts, daarvoor is het te groot en te wijdverspreid geworden. Dus leggen we een schutkring rond onszelf. Als waren we Galliërs, beschut in ons versterkt dorpje waarin we dapper weerstand hopen te kunnen bieden tegen de boze buitenwereld.
We kunnen geen schutkring meer leggen rond het nieuwe extreemrechts, daarvoor is het te wijdverspreid geworden. Dus leggen we een schutkring rond onszelf.
Het is, zo valt te vrezen, de aangewezen strategie om de eigen nederlagen nu al te organiseren. Het beste bewijs daarvan zagen en zien we in de Verenigde Staten, een land waarin zoals bekend Trump-kiezers alleen maar afgaan op ‘eigen’ media en democratische liberals dat omgekeerd ook doen. Het is alsof de lezers van The New York Times en The Washington Post in een ander land leven dan het publiek van Fox News. Argumenten uit het ene kamp bereiken de ‘overkant’ nauwelijks. Die sterke verkokerde opdeling is zeer nadelig gebleken voor de Democraten.
Breuklijnen
Het zou wel eens een onbedoeld neveneffect kunnen zijn van de boycot van X: dat we aan het begin staan van een evolutie waarin ons gebruik van sociale media een motor wordt in het ‘veramerikaniseren’ van onze maatschappelijke verhoudingen. Ik bekijk het even vanuit het perspectief van de vertrekkers van X. Links wil niets meer te maken hebben met rechts: een politieke breuklijn. Progressieven gaan het gesprek liever niet meer aan met conservatieven – een culturele breuklijn. Men vindt van zichzelf dat men de ‘goede zaak’ dient, wat men bestrijdt, is dus ‘fout’ (een morele breuklijn). Uiteindelijk komt het er in de praktijk vaak op neer dat een elite zich afkeert van een grotere groep (ik huiver ervoor die groep dé massa te noemen: ‘wir sind das Volk’ wordt al te gemakkelijk misbruikt en gerecupereerd): een sociologische breuklijn.
Als al die breuken samenvallen, versterkt dat natuurlijk een nieuwe, erg intense verkokering. Eigenlijk is het een digitale variant op de klassieke elitevorming. De ‘betere’ lezers die zich afschermen van het klootjesvolk en van raddraaiers met hun slechte manieren. In een democratie loopt dat uiteindelijk onherroepelijk fout af. Of men gaat in debat met ‘het volk’ – het héle volk – of men kiest voor het comfort van het immer propere debat onder nette mensen – dat vinden we toch van onszelf en onze ideeën.
Ik blijf dus op X. Ondanks Elon Musk – of juist vanwege hem. Om geen vrij spel te geven aan de man en zijn ideeën.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier