‘Waarom gemeenschapspartij CD&V wél pleit voor sterkere degressiviteit en beperking in de tijd van werkloosheidsuitkeringen’

‘Niemand is gebaat bij een systeem dat mensen permanent in een werkloosheidsuitkering houdt’, schrijven CD&V’ers Robrecht Bothuyne en Nathalie Muylle. ‘Niet in het minst de werkloze zelf.’

CD&V wil dat er op een andere manier gekeken wordt naar werkloosheid en werkloosheidsuitkeringen. Onze partij staat niet voor een harteloos systeem waarbij werklozen gestigmatiseerd worden, werkloosheidsuitkeringen botweg afgepakt worden van de ene op de andere dag of mensen volledig aan hun lot overgelaten worden. Onze partij staat evenmin voor een systeem waarbij de overheid mensen pampert tot in het oneindige en er een cultuur gecreëerd wordt waarin mensen dat achteloos van de overheid verwachten zonder enige tegenprestatie. CD&V wil een sterke en hechte gemeenschap die kansen creëert, mensen vertrouwen geeft, niemand los laat, maar waarin mensen ook hun verantwoordelijkheid opnemen.

Dat is precies wat CD&V wil bereiken met dit plan voor de arbeidsmarkt van morgen. Het is duidelijk dat de Belgische arbeidsmarkt nood heeft aan een grote hervorming om zijn groeipad richting een werkzaamheidsgraad van 80 procent verder te zetten.

De arbeidsmarkt is grondig veranderd ten opzichte van enkele jaren geleden, dat bewijzen alle indicatoren. De krapte op de arbeidsmarkt is structureel. De voorbije twaalf maanden ontving VDAB 392.651 vacatures voor de Vlaamse arbeidsmarkt. Tegelijkertijd zijn er 182 255 werkzoekenden zonder werk in Vlaanderen en meer dan 280 000 in heel België, waarvan meer dan 150.000 mensen langer dan 2 jaar werkloos zijn. In Vlaanderen alleen al zijn er 46.611 werkzoekenden zonder werk die 3 jaar of langer werkzoekend zijn. En 35.907 zijn zelf 4 jaar of langer werkzoekend. Van degenen die 3 jaar of langer werkzoekend zijn, zijn er 14.185 nu al officieel niet-inzetbaar waarvan we eenvoudigweg zeggen dat ze niet naar een nieuwe job begeleid kunnen worden. En daar stopt het dan.

Bedrijven kreunen onder personeelstekorten en zijn wanhopig op zoek naar personeel. Tegelijkertijd botst het huidige activeringsbeleid op zijn limieten. Uit een studie van Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) blijkt dat de hervorming van de regering-Di Rupo in 2012, niet het gewenste effect had. Er bleek een te beperkte impact te zijn op de uitstroom naar werk. Er is nood aan een model dat een werkloze aanklampt van bij de start, dat tegelijkertijd sociaal is, activeert én sanctioneert, maar nooit iemand aan zijn lot overlaat. Dat begint bij een hogere uitkering in de eerste zes maanden, want iedereen kan zonder werk vallen en dan moet zijn welvaart beschermd worden.  

We mogen een werkloze niet stigmatiseren en moeten alle kansen geven om de job te vinden die het best bij hem past. Nadien volgen sterkere prikkels met lagere uitkeringen, om na 30 maanden een uitkering net boven het leefloon uit te keren.

Lees verder onder het artikel

Begeleide beperking

Ondertussen is ook het Vlaams beleid sterk veranderd. Er is het activeringsbeleid van arbeidsbemiddelaar VDAB, dat nu meer dan vroeger werkzoekenden intensief begeleidt naar een nieuwe job. Werklozen krijgen veel sneller een aanbod op maat met opleidingen, taallessen en voor langdurig werkzoekenden werd een speciale aanpak uitgerold. Maar enkel met dit Vlaams beleid komen we er niet. Voor zowat 20 000 werkzoekenden is VDAB ‘uit geactiveerd’; zij zijn op lange termijn niet meer toeleidbaar naar de reguliere arbeidsmarkt. Zij horen niet meer in de werkloosheidsverzekering thuis, maar hebben nood aan andere ondersteuning op maat. De vraag naar een passend statuut is een vraag die de federale overheid moet opnemen.

Ons voorstel is niet zomaar een harde beperking in de tijd, maar wel een begeleide beperking. We beperken de werkloosheidsuitkering tot 48 maanden, voor wie langer dan 20 jaar gewerkt heeft. Wie geen 20 jaar anciënniteit kan voorleggen, heeft slechts recht op 36 maanden werkloosheidsuitkering. 55-plussers die langer dan 20 jaar gewerkt hebben, krijgen een uitzondering op deze beperking. Zij worden immers het meest gediscrimineerd op de arbeidsmarkt omwille van hun leeftijd. Na twee jaar werkloosheid wordt een werkloze verplicht gemeenschapsdienst te verrichten. Geen bezigheidstherapie om een werkloze te pesten, maar relevante taken in onze lokale gemeenschappen die ook nuttig zijn voor de werkloze.

Zes maanden voor de stopzetting van de uitkering, moeten de arbeidsbemiddelingsdiensten een herscreening uitvoeren van de werkzoekenden op basis waarvan ze een ultiem aanbod op maat doen. En zelfs wanneer de werkloosheidsuitkering stopgezet wordt, laten we deze mensen niet los, zoals het een warme gemeenschap betaamt. Personen die VDAB alsnog als toeleidbaar beschouwt, blijven ingeschreven bij de arbeidsbemiddelingsdienst zodat ze niet van de radar verdwijnen. Personen die hun uitkering verliezen, worden doorverwezen naar het OCMW waar de middelentoets voor het leefloon pas na één jaar zal plaatsvinden.

We geloven in lokale samenwerking en de sterktes van een lokaal arbeidsmarktbeleid. Mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt worden best op lokaal niveau ondersteund, met de noden en mogelijkheden de lokale arbeidsmarkt en verenigingen voor ogen, we laten niemand los.

De werkloosheidsuitkering is altijd bedoeld geweest als tijdelijke oplossing tussen twee jobs. Alleen mag het geen permanente status worden. Niemand is gebaat bij een systeem dat mensen permanent in een werkloosheidsuitkering houdt, niet in het minst de werkloze zelf.

De beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd is één voorstel maar kan niet afzonderlijk van de rest gezien worden. Het recept voor een succesvol werkgelegenheidsbeleid bevat veel ingrediënten. Een fiscale hervorming om werken meer te laten lonen ten opzichte van niet werken en pensioenhervorming die leidt tot langer en haalbaar werken langdurig zieken activeren met respect voor hun beperkingen en mogelijkheden, loonkosten onder controle houden, levenslang leren, innovatie, … zijn allemaal nodig en dringend. Maar ook een hervorming van ons werkloosheidssysteem hoort hoog op de agenda. CD&V heeft dat bij deze duidelijk gemaakt.